Skip to content
Home » Chuukese Bible New Testament

Chuukese Bible New Testament

The Chuukese New Testament Bible is a powerful tool for learning and understanding the message of God’s love. The Chuukese language is spoken by approximately 250,000 people residing in or near the main islands of Chuuk state, Federated States of Micronesia (FSM). This Bible includes both the original Greek text of the New Testament and the corresponding Chuukese translation that linguists specifically created for this publication.

The New Testament, or the New Covenant, describes Jesus death and resurrection, which give life to all Christians. This Chuukese Bible New Testament is translated from the original Greek text into the Chuukese language and gives a better understanding of Christianity in Chuuk. Praise God and give thanks, for the Bible is a special treasure from His hand. This manuscript teaches us how to pray and share the Good News of Christ with others.

The Chuukese Bible New Testament was created using the Chuukese language version of Bible in Basic English. The manuscript was prepared by Chuukese Haitians and Americans who use Chuuk (Truk) as a second language, under the supervision of Chuukese experts on Truk.

Chuukese Bible (CHK)

Chuukese

The Holy Bible in the Chuukese language of the Federated States of Micronesia

You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:You include the above copyright and source information.You do not make any derivative works that change any of the actual words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respective copyright owners.

Publisher

Liebenzel Mission

Chuukese Bible Song

chuukese bible study

Keneses

Kapas akom
I. Iten ei puk: Keneses, wewen lepopun.
II. Chon makei ei puk: Chomong sousilelap lon Paipel ra tipeeu ngeni pwe Moses a makei.
III. Itelapemongen ei puk: Lepopun.
IV. Kapas aüchean ei puk: Än aramas tur lon tipis me mine Kot a föri ren an amusala ar tipis, pwal usun an föri eu pwon mi pin ngeni ewe mwichen aramas i a filätä.
V. Masouen ei puk Keneses: Lon ei puk a mak pworausen än Kot föri läng me fanüfan me masouer meinisin, usun poputän aramas, poputän tipis me riaföü won fanüfan. A pwal mak usun än Kot apwüngü aramas, pwal usun an föri efoch al pwe repwe küna manau.
A wor 2 kinikin lon ei puk Keneses:

  1. Sopun 1-11, usun än Kot föri läng me fanüfan me uruwon poputän aramas: Pworausen Atam me Efa, Kain me Epel, Noa me ewe noter, pwal ewe imw tekia lon Papilon.
  2. Sopun 12-50, usun uruwon än chon Israel kewe lewo. Ewe aemanün itan Apraham, ätewe mi iteföüla pokiten an lükülük me aleasochis ngeni Kot. Mürin pworausen nöün we itan Isaak me nöün Isaak we itan Jakop mi pwal iteni Israel, pwal pworausen nöün Jakop kewe engol me ruoman mwän, ätekewe ir poputän ekewe engol me ruu ainangen Israel. A pwal wor pworaus mi tichik usun eman me lein nöün Jakop kewe mwän itan Josef, pwal usun mine a fis pwe Jakop me nöün kewe mwän fiti ar famili ra feila Isip o nonom ikenan. Lon ei puk a mak pworausen aramas, nge mine a kon aüchea pworausen mine Kot a föri. A popuetä won usun än Kot föri läng me fanüfan, nge a sopola won usun än Kot pwon pwe epwe sopwela le tümwünü nöün aramas. Lon unusen ei puk a pworaus usun Kot ewe mi apwüngü o emiriti chokewe mi föri mine a ngau, pwal usun an emweni o alisi nöün aramas o föri uruwor. Ei puk a mak me lomlom pwe epwe pwärätä pworausen än ekewe aramas lükülük, epwe pwal alisi aramasen ikenai pwe repwe tongeni eäni ei sokun lükülük.
    VI. Tettelin masouen ei puk:
    Usun än Kot föri läng me fanüfan me aramas
    1.1–2.25
    Poputän tipis me riaföü
    3.1-24
    Pworausen Atam tori Noa
    4.1–5.32
    Pworausen Noa me ewe noter
    6.1–10.32
    Ewe imw tekia lon Papilon
    11.1-9
    Pworausen Säm tori Apram
    11.10-32
    Pworausen ekewe semelap Apraham, Isaak me Jakop
    12.1–35.29
    Ekewe mwirimwirin Esau
    36.1-43
    Josef me pwin kewe
    37.1–45.28
    Pworausen ekewe chon Israel me lon Isip
    46.1–50.26
    1
    Kot a föri läng me fanüfan me aramas
    1.1-2.7
    1Lepopun Kot a föri läng me fanüfan. 2Nge fanüfan a kotongau o pön, a pwal lölö o rochokich ekis meinisin, nge Ngünün Kot a tümwünü ewe lölö.

  3. 3Mürin, Kot a apasa, “Epwe saram.” Iwe, a saramala. † 4Iwe, Kot a küna ewe saram pwe a öch. Iwe, a aimwü rochopwak seni saram, 5o aita ngeni saram rän, nge rochopwak a aita ngeni pwin. Iwe, seni lesosor tori lekuniol pwal tori lesosorun ewe eu rän, iei ewe aeuin rän.
    6Iwe, Kot a apasa, “Epwe fis kiännin ewe lölö, pwe epwe imwüfesen lölön pekitä me lölön pekitiu.” 7Mürin, Kot a föri ewe kiä pwe lölön pekitä me lölön pekitiu resap chüen chufengen. Iwe, a fis. 8Nge ewe kiä Kot a aita ngeni läng. Iwe, seni lesosor tori lekuniol pwal tori lesosorun ewe eu rän, iei ewe aruuen rän. †
    9Mürin, Kot a pwal apasa, “Lölön pekitiu repwe chufengen lon lenier pwe epwe pwä lenien pwasapwas.” Iwe, a pwal fis. 10Iwe, Kot a aita ngeni ewe lenien pwasapwas fanü, nge ewe lenien lölö a aita ngeni matau. Iwe, Kot a küna pwe a öch meinisin. 11Mürin a pwal apasa, “Fanü epwe amärätä fetil me iräkis mi püsin afisätä föür, pwal sokun irä mi ukua, a pwal wor föür lor, pwe repwe püsin sokuni sokur won fanüfan.” Iwe, a fis. 12Iwe, fanü a amärätä fetil me iräkis mi ua, pwal sokopaten irä mi ukua, a pwal wor föür lor pwe repwe sokuni sokur. Iwe, Kot a küna pwe a öch meinisin. 13Iwe, seni lesosor tori lekuniol pwal tori lesosorun ewe eu rän, iei ewe aülüngatin rän.
    14Mürin, Kot a apasa, “Ekewe saram repwe pwäla fän läng pwe repwe aimwüfeseni rän me pwin o asisila kinikinin fansoun me rän me ier kana. 15Repwe nonom fän läng o asarama unusen fanüfan.” Iwe, a fis. 16Iei usun Kot a föri ruu saram mi watte: akkar mi tin lerän, maram mi tin lepwin, a pwal föri fü kana. 17Iwe, Kot a alenieer fän läng pwe repwe asarama fanüfan, 18repwe nemeni rän me pwin o aimwüfeseni saram me rochopwak. Iwe, Kot a küna pwe a öch meinisin. 19Iwe, seni lesosor tori lekuniol pwal tori lesosorun ewe eu rän, iei ewe arüanün rän.
    20Mürin, Kot a apasa, “Ekewe lenien lölö repwe masou ren mönümanau, nge mansüsü repwe äkäs fän läng.” 21Iei usun Kot a föri chomong sokun man mi watte me kükün pwe matau epwe masou rer. A pwal föri chomong sokun mansüsü. Iwe, Kot a küna pwe a öch meinisin. 22Iwe, Kot a afeiöchüür o üreniir pwe repwe nöünöü o achomongeer, pwe matau epwe masou rer. Nge mansüsü kana repwe chomongola won fanüfan. 23Iwe, seni lesosor tori lekuniol pwal tori lesosorun ewe eu rän, iei ewe alimuen rän.
    24Mürin, Kot a apasa, “Fanü epwe afisätä sokun man meinisin: Manfesir, mantötö me manmwacho, ekewe mi watte me kükün, eman me eman lon en me sokun.” Iwe, a fis. 25Iei usun Kot a föriir meinisin, eman me eman lon en me sokun. Iwe, a küna pwe ra öch meinisin.
    26Mürin, Kot a apasa, “Sipwe föri aramas mi wewe ngenikich pwe repwe nemeni ekewe ikenen leset me ekewe mansüsü me ekewe man meinisin won unusen fanüfan.” † 27Iei usun Kot a föri aramas lon püsin lapalapan, eman mwän me eman fefin. † 28Iwe, Kot a afeiöchüür o üreniir, “Oupwe nöünöü o achomongakemi pwe fanüfan epwe masou remi o nom fän nemeniemi. Oupwe nemeni ekewe ikenen leset me ekewe mansüsü me mönün won unusen fanüfan.” † 29Mürin, Kot a pwal apasa, “Üa ngenikemi ekewe iräkis meinisin won fanüfan mi afisätä föür, pwal ekewe irä meinisin mi ukua, a pwal wor föür lor, pwe oupwe mongö seniir. 30Nge ekewe fetil meinisin üa ngeni ekewe manmwacho, ekewe mantötö me mansüsü, pwal ngeni ekewe sokopaten man meinisin won fanüfan, pwe repwe mongö seniir.” Iwe, a fis. 31Iwe, Kot a nengeni meinisin mine a föri o küna pwe a fokun öch. Iwe, seni lesosor tori lekuniol pwal tori lesosorun ewe eu rän, iei ewe awonuen rän.
    2
    1Iei usun Kot a awesala läng me fanüfan me meinisin mine a wor lor. 2Nge lon ewe afisuen rän Kot a aükätiu an we angang o asösö seni an kewe angang meinisin. † 3Iwe, Kot a afeiöchü o apini ewe afisuen rän, pun lon ewe rän a asösö seni an angangen föri läng me fanüfan. † 4Iei uruwon mine a fis, lupwen Kot a föri läng me fanüfan.
    Ewe tanipi Eten
    2.4-25
    Lon ewe rän, lupwen Kot ewe Samol mi Lapalap a föri fanüfan me läng,
    5esamwo wor iräkis me fetil mi mär seni lon ewe pwül, pun Kot ewe Samol mi Lapalap esamwo apüngätiu üt, esamwo pwal wor eman aramas mi föri angangen tanipi. 6Nge eu nikapwor a ötütä seni won pwül o achöchönala unusen ewe fanü. 7Mürin, Kot ewe Samol mi Lapalap a föri eman aramas seni pwülün fanü o wussalong lon pwötün enienin ngasangasen manau. Iei usun manau a tori ewe aramas. †
    8Mürin, Kot a föri eu tanipi lon fanüen ötiu itan Eten. Ikenan a alenia ewe aramas a föri. 9Iwe, seni lon ewe pwül Kot ewe Samol mi Lapalap a amärätä sokun irä meinisin mi apwapwai aramas le katol o mürina le mongö. Nge lukalapen ewe tanipi a amärätä ewe irän manau, pwal ewe irän silei öch me ngau. †
    10Iwe, eu chanpupu a achöchönü ewe tanipi Eten o puwu seni. Ikenan a kinikinfesen lon rüanü chanpupu. 11Ewe aeuin chanpupu itan Pison a pula ünükün unusen ewe fanü Hefila, ia a wor kolt ie. 12Iwe, kolten ei fanü a mürina. Ikenan a pwal wor apach mi pwokus me ewe fau aüchea itan oniks. 13Ewe aruuen chanpupu itan Kihon a pula ünükün unusen ewe fanü Kuus. 14Ewe aülüngatin chanpupu itan Tikris a pula ötiuen ewe fanü Asiria. Nge ewe arüanün chanpupu itan Oifrat.
    15Mürin, Kot ewe Samol mi Lapalap a alenia ewe aramas lon ewe tanipi Eten pwe epwe tanipini o tümwünü. 16Iwe, Kot ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni ewe aramas, “Ka tongeni mongö seni irän ei tanipi meinisin, 17nge seni ewe irän silei öch me ngau kosap fokun mongö. Pun lon ränin om kopwe mongö seni, kopwe fokun mäla.”
    18Mürin, Kot ewe Samol mi Lapalap a pwal apasa, “Esap öch pwe ewe aramas epwe chök eman. Üpwe föri eman alisian mi wewe ngeni.” 19Iwe, Kot ewe Samol mi Lapalap a föri seni pwül sokun mönün lemäl, pwal sokun mansüsü meinisin. Mürin a uweereto ren ewe aramas, pun a mochen silei met epwe aita ngeniir. Nge mine ewe aramas epwe aita ngeni ekewe mönümanu, iei repwe iteni. 20Iei usun ewe aramas a aita ekewe manfetal, ekewe mansüsü pwal ekewe mönün lemäl meinisin. Nge fän äsengesin ewe aramas esap wor eman alisian mi wewe ngeni. 21Iei mine Kot ewe Samol mi Lapalap a apüngätiu och möürüchou won ewe aramas. Iwe, lupwen an möür Kot a angeawu efoch chürärän o apacha ngeni fituk lemon ewe kinas. 22Nge seni chürärän ewe aramas Kot ewe Samol mi Lapalap a föri eman fefin o uwato ren. 23Iwe, ewe aramas a apasa,
    “Iei chün chüi, nge fitukan fitukei.
    Epwe iteni etien mwän, pun a pop seni mwän.”
    24Iei mine eman mwän epwe likiti saman me inan o pachei ngeni pwülüan, nge ekewe ruoman repwe wiliti eu chök inis. † 25Iwe, ewe mwän me pwülüan we ra selela, nge resap säw.
    3
    Än ekewe aramas sosot me ar tur
    3.1-24
    1Iwe, ewe serepenit a tipachemsolä seni ekewe man meinisin Kot ewe Samol mi Lapalap a föriir. Iwe, a aisini ewe fefin, “Ifa usun, Kot a wesewesen apasa pwe ousap fokun mongö seni ekewe irän ei tanipi?” † 2Nge ewe fefin a pälüeni ewe serepenit, “Äm aia tongeni mongö seni ekewe uän irän ei tanipi. 3Nge Kot a apasa pwe aisap fokun mongö seni uän ewe irä a nonom lukalapen ei tanipi, aisap pwal atapa. Pun are aipwe mongö seni, aipwe mäla.” 4Iwe, ewe serepenit a üreni ewe fefin, “Apwi, ousap fokun mäla. 5Pun Kot a silei pwe lon ränin ämi oupwe mongö seni, mesemi epwe nela. Iwe, oupwe wewe ngeni Kot o silei mine a öch pwal mine a ngau.” 6Nge lupwen ewe fefin a nenengeni ewe irä, a mefi pwe a mürina le mongö o apwapwai aramas le katol, a pwal aüchea ren an afisätä tipachem. Iei popun ewe fefin a angei uän ewe irä o mongö. Mürin a ngeni pwülüan we, iwe, a pwal mongö. 7Lon ewe chök otun meser me ruoman a nela. Iwe, ra mefi pwe ra selela. Iei mine ra teifengeni chön irä fiik pwe pwölüpwölür.
    8Iwe, lekuniol, lupwen fansoun patapat, ewe mwän me pwülüan we ra rong pwe Kot ewe Samol mi Lapalap a fetal lon ewe tanipi. Iwe, ra op seni lein irän ewe tanipi. 9Nge Kot ewe Samol mi Lapalap a köri ewe mwän o aisini, “Ia ka nom ie?” 10Ewe mwän a pälüeni, “Üa rong mwaataaten om fetal lon ei tanipi, nge üa niuokus, pun üa selela. Iei popun üa op.” 11Iwe, Kot a aisini, “Iö a asile ngonuk pwe ka selela? Ifa usun, ka mongö seni ewe irä üa allük pwe kosap mongö seni?” 12Ewe mwän a pälüeni, “Ewe fefin en ka ngeniei pwe pwülüei, neminewe a ngeniei uän ewe irä, iwe, üa mongö.” 13Mürin, Kot ewe Samol mi Lapalap a aisini ewe fefin, “Pwota ka föri ei sokun?” Nge ewe fefin a pälüeni, “Ewe serepenit a atupuei, iei mine üa mongö.” † 14Iwe, Kot ewe Samol mi Lapalap a üreni ewe serepenit, “Pokiten om föri ei, en kopwe anümamau me lein ekewe manfesir me manmwacho meinisin. Kopwe tö won upwom o eni pwül lon ränin manauom meinisin. 15Üpwe afiukemi me ewe fefin, pwal mwirimwirum me mwirimwirin. Men epwe puri mökürom, nge en kopwe küw apilipilin pechen.” † 16Iwe, Kot a üreni ewe fefin, “Üpwe fokun alapala weiresin om pwopwo. Fän cheuch kopwe nöünöü. Kopwe tipeni pwülüom we, nge i epwe nemenuk.” 17Mürin, Kot a üreni ewe mwän, “Pokiten om aüselinga alon pwülüom we o mongö seni ewe irä üa allük pwe kosap mongö seni, pwülün fanü epwe anümamau pokitom. Kopwe angang weires lon ränin manauom meinisin pwe epwe wor anom mongö. 18Pwül epwe amäri ngonuk iräfölüföl me pötöwölingau, nge kopwe mongö irän lemäl. † 19Kopwe mongö anom fän molonom tori om kopwe wiliti pwül ka för seni. Pun pwül en, iei popun om kopwe wiliti pwül.”
    20Iwe, Atam * a aita ngeni pwülüan Efa, pun i inelapen chokewe meinisin mi manau. 21Nge Kot ewe Samol mi Lapalap a föri üf seni ünüchen man o aüföüfa ngeni Atam me pwülüan we.
    22Mürin, Kot ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Iei a fis pwe ewe aramas a wewe ngenikich, pun a silei öch me ngau. Nge esap tufich, pwe epwe pwal aitiela pöün o angei seni uän ewe irän manau o mongö pwe epwe manau tori feilfeilachök.” † 23Iei popun Kot ewe Samol mi Lapalap a asüela ewe aramas seni ewe tanipi Eten, pwe epwe tuw ewe pwül a för seni. 24Mürin än Kot asüela ewe aramas, a anomu Keropim * ötiuen ewe tanipi Eten, pwal efoch ketilas mi pulopulen ekkei o märäkul, pwe repwe mamasa ewe al a ale ngeni ewe irän manau.
    4
    Kain me Epel
    4.1-16
    1Iwe, Atam a kon ren Efa pwülüan we, nge neminewe a pwopwo. Iwe, lupwen a nöüni Kain, Efa a apasa, “Üa nöüni eman ät ren än ewe Samol mi Lapalap alilis.” 2Mürin a pwal nöüni Epel pwin Kain. Iwe, Epel eman chon fofol sip, nge Kain eman chon tanipi. 3Iwe, ekoch fansoun mürin a fis pwe Kain a eäni asor uän irä seni lon tanipin ngeni ewe Samol mi Lapalap. 4Nge Epel a eäni asor mwänichien folenian sip pwal seni kirisir. Iwe, ewe Samol mi Lapalap a efich Epel me an asor, † 5nge Kain me an asor esap efich. Iei mine Kain a fokun chou, nge won mesan a wowongau. 6Mürin, ewe Samol mi Lapalap a aisini Kain, “Pwota ka chou, nge met ka wowongau ren? 7Ifa usun, are ka föri mine a pwüng, üsap etiwa om asor? Nge pokiten ka föri mine a ngau, tipis a operuk lükün asamom. Iwe, a mochen nemenuk, nge en kopwe akufu.”
    8Iwe, Kain a kapas ngeni Epel pwin we, “Sipwe feila lemäl.” Nge lupwen ar nonomfengen ikenan, Kain a ü ngeni pwin, a turufi o niela. † 9Mürin, ewe Samol mi Lapalap a aisini Kain, “Ifa i pwiüm we Epel?” Nge Kain a pälüeni, “Üsap silei. Ifa usun, ngang chon tümwünün pwii?” 10Nge ewe Samol mi Lapalap a üreni, “Met ka föri? Chan pwiüm we a köriei seni won pwül. † 11Iwe, kopwe nom fän anümamau o kasüela seni ei fanü mi amasawala awan pwe epwe ünümi chan pwiüm we ka niela. 12Lupwen om kopwe tanipini ewe fanü, esap chüen ngonuk uän fotom. Kopwe nomofetal o süsüfeil won fanüfan.” 13Iwe, Kain a üreni ewe Samol mi Lapalap, “A kon watte liwinin ai tipis. Esap ki ngeniei ai üpwe uwei. 14Ikenai ka asüeila seni ei fanü pwal seni fän mesom, pwe üpwe nomofetal o süsüfeil won fanüfan. Iwe, epwe fis pwe iö epwe künaei, epwe nieila.” 15Nge ewe Samol mi Lapalap a üreni, “Apwi! Iö epwe niikela, epwe angei chappan fän fisu.” Iwe, ewe Samol mi Lapalap a föri eu asisil won Kain pwe are eman epwe küna, esap niela. 16Mürin, Kain a feil seni fän mesen ewe Samol mi Lapalap o imweimw lon ewe fanü itan Not * ötiuen Eten.
    Mwirimwirin Kain
    4.17-24
    17Iwe, Kain a kon ren pwülüan we, nge neminewe a pwopwo, a nöüni eman ät o aita ngeni Enok. Mürin, Kain a aüetä eu telinimw o aita ngeni iten nöün we Enok. 18Iwe, mi wor eman nöün Enok mwän itan Irat. Irat semen Mehujael, Mehujael semen Metusael, nge Metusael semen Lamek. 19Iwe, Lamek a pwülüeni ruoman fefin, eman itan Ata, nge eman itan Sila. 20Ata a nöüni Japal, i semelapen chokewe ra fofol man o imweimw lon imw mangaku. 21Nge pwin Japal itan Jupal, i semelapen chokewe mi sile ettik pisekin ettik. 22Iwe, Sila a nöüni Tupalkain, i eman mi silelap le föri pisek seni mächä. Nge fefinen Tupalkain itan Naama. 23Iwe, Lamek a üreni pwülüan kewe,
    “Ata me Sila, oupwe rongorong ai kapas,
    ämi pwülüen Lamek, oupwe aüseling ai fos.
    Üa niela eman mwän pokiten a akinasaei,
    üa niela eman alüal pokiten a sukuei.
    24Are manauen Kain epwe mö fän fisu,
    manauen Lamek epwe mö fän fik me fisu.”
    Mwirimwirin Set
    4.25-26
    25Iwe, Atam a pwal kon ren pwülüan we, nge neminewe a pwopwo o nöüni eman ät. Iwe, a aita ngeni Set, pun a apasa, “Kot a ngeniei eman nei siwilin Epel, ätewe Kain a niela.” 26Set a pwal nöüni eman ät o aita ngeni Enos. Lon ena fansoun aramas ra popuetä le köri iten ewe Samol mi Lapalap.
    5
    Mwirimwirin Atam
    (1.Kron 1.1-4)
    5.1-32
    1Iei uruwon mwirimwirin Atam. Lupwen Kot a föri ewe aramas, a föri lon püsin lapalapan. 2A föri eman mwän me eman fefin. Nge wesin an föriir, a afeiöchüür o aita ngeniir aramas. † 3Lupwen Atam a ierini ipükü ilik, a nöüni eman ät mi wewe ngeni püsin lapalapan, iwe, a aita ngeni Set. 4Iwe, ükükün ierin manauen Atam mürin an nöüni Set walüpükü, a pwal wor nöün mwän me fefin. 5Nge ierin manauen Atam meinisin tiwepükü ilik. Mürin a mäla.
    6Iwe, lupwen Set a ierini ipükü limu, a nöüni Enos. 7Nge ierin manauen Set mürin än Enos uputiu walüpükü fisu, a pwal wor nöün mwän me fefin. 8Nge ierin manauen Set meinisin tiwepükü engol me ruu. Mürin a mäla.
    9Iwe, lupwen Enos a ierini tiwe, a nöüni Kenan. 10Nge ierin manauen Enos mürin än Kenan uputiu walüpükü engol me limu, a pwal wor nöün mwän me fefin. 11Nge ierin manauen Enos meinisin tiwepükü limu. Mürin a mäla.
    12Iwe, lupwen Kenan a ierini fik, a nöüni Mahalalel. 13Nge ierin manauen Kenan mürin än Mahalalel uputiu walüpükü faik, a pwal wor nöün mwän me fefin. 14Nge ierin manauen Kenan meinisin tiwepükü engol. Mürin a mäla.
    15Iwe, lupwen Mahalalel a ierini wone me limu, a nöüni Jaret. 16Nge ierin manauen Mahalalel mürin än Jaret uputiu walüpükü ilik, a pwal wor nöün mwän me fefin. 17Nge ierin manauen Mahalalel meinisin walüpükü tiwe me limu. Mürin a mäla.
    18Iwe, lupwen Jaret a ierini ipükü wone me ruu, a nöüni Enok. 19Nge ierin manauen Jaret mürin än Enok uputiu walüpükü, a pwal wor nöün mwän me fefin. 20Nge ierin manauen Jaret meinisin tiwepükü wone me ruu. Mürin a mäla.
    21Iwe, lupwen Enok a ierini wone me limu, a nöüni Metusala. 22Nge mürin än Metusala uputiu, Enok a chiechiefengen me Kot ülüpükü ier, a pwal wor nöün mwän me fefin. 23Iwe, ierin manauen Enok meinisin ülüpükü wone me limu. 24Enok a chiechifengen me Kot. Mürin esap chüen nom, pun Kot a angei. †
    25Iwe, lupwen Metusala a ierini ipükü walik me fisu, a nöüni Lamek. 26Nge ierin manauen Metusala mürin än Lamek uputiu füpükü walik me ruu, a pwal wor nöün mwän me fefin. 27Nge ierin manauen Metusala meinisin tiwepükü wone me tiu. Mürin a mäla.
    28Iwe, lupwen Lamek a ierini ipükü walik me ruu, a nöüni eman ät. 29A aita ngeni Noa o apasa, “Ätei epwe angasakich seni weiresin angangen pöüch, pokiten ewe pwül a anümamau me ren ewe Samol mi Lapalap.” 30Nge ierin manauen Lamek mürin än Noa uputiu limupükü tiwe me limu, a pwal wor nöün mwän me fefin. 31Iwe, ierin manauen Lamek meinisin füpükü fik me fisu. Mürin a mäla.
    32Iwe, lupwen Noa a ierini limupükü, a nöüni Säm, Ham me Jafet.
    6
    Chon fanüfan ra ngauala
    6.1-8
    1Iwe, lupwen aramas ra popuetä chomongola won fanüfan, a pwal wor nöür föpwül. 2Nge nöün Kot kewe chon läng mi ngauala ra nenengeni liöchün nöün aramas föpwül. Iwe, ra pwülüeni chokewe ra efich. 3Mürin, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Ngüni esap nonom lon aramas tori feilfeilachök, pun aramas fituk chök. Iwe, ränin manauan epwe ipükü rüe ier chök.” 4Lon ena fansoun, pwal lon fansoun mürin a wor mwänämong won fanüfan, ir chokewe nöün aramas föpwül ra nöünöü me won nöün Kot kewe chon läng mi ngauala. Nge ekei mwänämong ra iteföüla lon ar nemenem me pwora lon ewe fansoun lomlom. †
    5Iwe, ewe Samol mi Lapalap a küna pwe än aramas föföringau a fokun wattela won fanüfan, nge ekiekin leluker a chök ngauala fansoun meinisin. 6Iwe, ewe Samol mi Lapalap a lamalamala ren an föri aramas won fanüfan, letipan a pwal fokun weires ren. 7Iei mine a apasa, “Üpwe arosala föriei aramas me won fanüfan, pwal manfetal me mantötö me ekewe mansüsü. Pun üa lamalamala ren ai föriir.” 8Nge Noa a küna ümöümöch me ren Kot. †
    Noa a föri ewe waimw
    6.9-22
    9Iei uruwon Noa. Noa eman chon pwüng, i chök a föföröch lein pilon kana, a pwal chiechifengen me Kot. † 10Iwe, a wor ülüman nöün Noa mwän iter Säm, Ham me Jafet.
    11Nge chon fanüfan ra fokun föföringau fän mesen Kot o eäni föförün mwäneson ekis meinisin. 12Iwe, Kot a nengeni fanüfan o küna pwe a unusen ngau, pun ekewe aramas meinisin ra chök alapala ar föför mi ngau. 13Nge Kot a üreni Noa, “Üpwe fokun arosala ekewe aramas meinisin, pun fanüfan a uren föförün mwäneson me rer. Üpwe fokun aroserela o ataala fanüfan. 14Kopwe föri efoch waimw seni ewe irä itan kofer. Kopwe refi lon, kopwe pwal apacha ngeni apach lon me lükün. 15Iei usun om kopwe föri: langataman epwe ükükün föpükü lime fiit, chölapan fik me limu fiit, nge tekian faik me limu fiit. 16Kopwe föri osun ewe waimw o likiti eu leni fan lefilen ewe os me etippan ükükün engol me walü inis. Kopwe pwal föri asamalapan lepekin. Epwe wor sässärin fan, sässärin lukalapan me sässärin won. 17Ngang üpwe awarato eu noter won fanüfan pwe epwe arosala mönümanau meinisin won fanüfan. Meinisin mine a manau won fanüfan epwe mäla. 18Nge ngang üpwe föri ai pwon ngonuk. Oupwe tolong lon ewe waimw, ämi me noum kewe mwän, pwal pwülüom me pwülüer kewe. 19Iwe, kopwe pwal uwalong lon ewe waimw akaruoman man seni man meinisin, eman ätemwän me eman liefefin, pwe repwe etuk le manau. 20Akaruoman seni iteiten sokun mansüsü me manfetal me mantötö repwe feilong reöm pwe repwe manau. 21Iwe, kopwe pwal uwalong sokun mongö meinisin o iseni pwe amötümi me amötür.” 22Iwe, Noa a föri meinisin mine Kot a allük ngeni. †
    7
    Ewe noter won fanüfan
    7.1-24
    1Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreni Noa, “Oupwe tolong lon ewe waimw ämi me chon leimwom, pun ngang üa küna pwe en ka pwüng mwen pilom kana. 2Kopwe angei fisu pea seni iteiten sokun man mi limöch meinisin ra fich ngeni asor, eman ätemwän me eman liefefin, pwal eu pea seni iteiten sokun man mi limengau resap fich ngeni asor, eman ätemwän me eman liefefin. 3Kopwe pwal angei fisu pea seni iteiten sokun mansüsü meinisin, eman ätemwän me eman liefefin, pun ekewe sokopaten mönümanau meinisin repwe manau won unusen fanüfan. 4Mürin fisu rän üpwe apüngätiu üt won fanüfan lon ükükün faik rän me faik pwin. Üpwe arosala seni won fanüfan ekewe mönümanau meinisin üa föriir.” 5Iwe, Noa a föri meinisin mine ewe Samol mi Lapalap a allük ngeni.
    6Iwe, lupwen Noa a ierini wonopükü, ewe noter a tori fanüfan. 7Nge Noa me nöün kewe, pwal pwülüan me pwülüer kewe ra tolong lon ewe waimw pwe repwe sü seni feiengauen ewe noter. † 8Iwe, pwal akaruoman seni iteiten sokun man mi limöch me ekewe man mi limengau, pwal akaruoman seni iteiten sokun mansüsü me mantötö, eman ätemwän me eman liefefin, 9ra etalong Noa lon ewe waimw usun Kot a allük ngeni. 10Nge fisu rän mürin, ewe noter a tori fanüfan.
    11Iwe, lupwen Noa a ierini wonopükü, lon engol me fisuen ränin ewe aruuen maram, ra möküla lenien kolukun failol pwe koluk a puächetä, ra pwal suk asammwachon läng † 12pwe üt a püngfochofochetiu won fanüfan lon ükükün faik rän me faik pwin. 13Lon ewe chök ränin, Noa me nöün kewe iter Säm, Ham me Jafet pwal pwülüan me pwülüen nöün kewe ülüman mwän ra tolong lon ewe waimw, 14ir me iteiten sokun manmwacho meinisin, sokun manfetal me sokun mantötö pwal sokun mansüsü meinisin. 15Iwe, akaruoman seni iteiten sokun mönümanau meinisin ra eti Noa le tolong lon ewe waimw, 16eman ätemwän me eman liefefin. Ra tolong, pun iei usun Kot a allük ngeni Noa. Mürin, ewe Samol mi Lapalap a apüngala ewe asam.
    17Iwe, a noter won fanüfan lon ükükün faik rän. Nge lupwen ewe koluk a fefeitä, ewe waimw a pwal feitä tori a tekia seni fanü. 18Ewe koluk a nonomola o feitä, feitä won fanüfan, nge ewe waimw a maanüla won ewe koluk. 19Iwe, ewe koluk a chök feitä, feitä, feitä won fanüfan tori ekewe chuk mi fokun tekia seni chuk meinisin ra kokola. 20Ewe koluk a chök fefeitä o pwölüöla ekewe chuk, nge alololun seni won ewe koluk feitiu won ungen ekewe chuk ükükün rüe me limu fiit. 21Ekewe mönümanau meinisin mi nom won fanüfan ra mäla: mansüsü, manfesir, manmwacho me man meinisin mi mwökütüküt won fanüfan, pwal tori aramas meinisin. 22Meinisin mi eäni ngasangasen manau o nom won fanüfan ra mäla. 23Iwe, Kot a arosala mönümanau meinisin mi nom won fanüfan: aramas, manfetal, mantötö me mansüsü. Ir meinisin ra rosola seni won fanüfan. Noa chök a manau me chokewe mi eti lon ewe waimw. 24Nge ewe koluk a nonomola won fanüfan lon ükükün ipükü lime rän.
    8
    Sopolan ewe noter
    8.1-22
    1Nge Kot a chechemeni Noa me ekewe man meinisin mi eti lon ewe waimw. Iwe, a tinato eu asepwäl won fanüfan. Iwe, ewe koluk a kisikisitiu. 2Ekewe lenien kolukun failol ra morola, ekewe asammwachon läng ra kapüngüla, nge üt esap chüen püngütiu. 3Iwe, ewe koluk a chök kisikisitiu, nge mürin ipükü lime rän a morotiu. 4Nge lon engol me fisuen ränin ewe afisuen maram ewe waimw a fanetä won eu chukun Ararat. 5Iwe, ewe koluk a chök kisikisitiu tori ewe aengolun maram. Nge lon ewe aeuin ränin ewe aengolun maram ra pwätä ungen ekewe chuk.
    6Mürin faik rän Noa a sukala asammwachon ewe waimw, i a föri, 7o ässala eman machang *. Iwe, ewe machang a chök äsfeil tori ewe koluk a pwasala me won fanüfan. 8Mürin, Noa a ässala eman lisom, pun a mochen silei are ewe koluk a pwasala me won fanüfan. 9Nge ewe lisom esap küna lenian ia epwe sotiu ie, pokiten ewe koluk a chüen pwölüöla unusen fanüfan. Iei mine a liwinto ren Noa lon ewe waimw. Iwe, Noa a angewu o angealong ewe lisom lon ewe waimw. 10Nge Noa a pwal witiwit lon ükükün fisu rän. Mürin a ässisefäliela ewe lisom seni won ewe waimw. 11Iwe, ewe lisom a liwinsefälito lekuniol, nge a ilei echö chön irä olif mi manau. Iei mine Noa a silei pwe ewe koluk a morola seni won fanüfan. 12Mürin, Noa a pwal witiwit fisu rän o ässala ewe lisom. Iwe, esap chüen liwinsefälito ren.
    13Nge lupwen Noa a ierini wonopükü eu, lon aeuin ränin ewe aeuin maram, ewe koluk a pwasala seni won fanüfan. Iwe, Noa a atomwala osun ewe waimw o küna pwe a ekis pwas won fanü. 14Nge lon rüe me fisuen ränin ewe aruuen maram, a wesewesen pwas fanü. 15Iwe, Kot a üreni Noa, 16“Oupwe towu me lon ewe waimw, en me pwülüom, pwal noum me pwülüer kewe. 17Kopwe pwal atowu ekewe mönümanau meinisin mi etuk, ekewe mansüsü me manfetal me mantötö, pwe repwe nöünöü o achomongerela won fanüfan.” 18Iei mine Noa me nöün kewe ra towu seni ewe waimw, pwal pwülüan me pwülüen nöün kewe. 19Pwal ekewe manfetal me mantötö meinisin, ekewe mansüsü me ekewe man meinisin mi mwökütüküt won fanüfan ra towu me lon ewe waimw lon en me sokun.
    20Mürin, Noa a senätä eu rongen asor fän iten ewe Samol mi Lapalap. Iwe, a angei eman man seni iteiten sokun man mi limöch me iteiten sokun mansüsü mi limöch, o eäniir asoren kek won ewe rongen asor. 21Nge lupwen ewe Samol mi Lapalap a tini pwoöchün ewe asor, a ekieki lon lelukan, “Üsap chüen anümamaua fanüfan pokiten aramas. Üa silei pwe ekiekin leluken aramas a ngau seni lekisikisin. Üsap chüen arosala mönümanau meinisin, usun üa piin föri. 22Lon ükükün fansoun fanüfan a nom esap chüen ükütiu fofot me kinikin, patapat me pwichikar, räs me efen, rän me pwin.”
    9
    Än Kot pwon ngeni Noa
    9.1-17
    1Iwe, Kot a afeiöchü Noa me nöün kewe o üreniir, “Oupwe nöünöü o achomongakemi pwe fanüfan epwe masou remi. † 2Ekewe manfetal me mansüsü, ekewe mantötö me ikenen leset meinisin repwe niueitikemi. Üa atolongeer fän nemeniemi. 3Üa ngenikemi ekewe man meinisin mi manau pwe ochämi, usun üa fen ngenikemi uän ekewe irä pwe enemi. 4Eu chök, ousap fokun ochoch fituk mi cha, pun manau a chüen nom lon. † 5Are eman epwe niela eman aramas, üpwe fokun liwini ngeni. Iteiten man me iteiten aramas mi niela eman aramas üpwe liwini ar föför ngeni mäla. 6Kot a föri aramas lon püsin lapalapan. Iei mine iö epwe niela eman aramas, i epwe pwal ninnila ren aramas. † 7Nge ämi oupwe nöünöü o achomongakemi pwe fanüfan epwe masou remi.” †
    8Iwe, Kot a üreni Noa me nöün kewe, 9“Iei üpwe föri ai pwon ngonuk me mwirimwirum kana, 10pwal ngeni ekewe mönümanau meinisin mi nom reöm: ekewe mansüsü me manfesir me ekewe manmwacho meinisin mi etukowu me lon ewe waimw. 11Iei masouen ai we pwon ngonuk: Esap chüen fis mälan ekewe mönümanau meinisin ren pwal eu noter. Esap fokun chüen fis pwal eu noter mi ataela fanüfan.” 12Kot a pwal apasa, “Iei asisilen ewe pwon esemwüch üa föri lefilei me ämi me ekewe mönümanau meinisin mi nom remi. 13Üpwe anomu ai resim won kuchu pwe asisilen ewe pwon lefilei me fanüfan. 14Iwe, lupwen üpwe awara kuchu won fanüfan, nge a pwal pwä ewe resim won, 15üpwe chechemeni ai we pwon lefilei me ämi me ekewe mönümanau meinisin, pwe esap chüen fisisefäl eu noter mi arosala mönümanau meinisin. 16Iwe, lupwen ewe resim a nonom won kuchu, üpwe nenengeni o chechemeni ewe pwon esemwüch lefilei me ekewe mönümanau meinisin won fanüfan. 17Iei asisilen ewe pwon üa föri lefilei me mönümanau meinisin won fanüfan.”
    Noa me nöün kana
    9.18-29
    18Iwe, iten nöün Noa kewe mwän ra towu seni lon ewe waimw: Säm, Ham me Jafet. Nge Ham semen Kanaan. 19Ekei ülüman nöün Noa ir semelapen chon fanüfan meinisin. 20Iwe, Noa eman chon tanipi, i aemanün chon fotuki irän wain. 21Nge lupwen a ün seni ewe wain, a puchala ren. Iwe, a kon lon imwan imw mangaku, nge a selela. 22Iwe, lupwen Ham semen Kanaan a küna saman we lon an selela, a towu lükün o asile ngeni pwin kewe ruoman. 23Mürin, Säm me Jafet ra angei och mangaku, ra anomu won afarer o fetalsökürülong pwe repwe pwölüöla semer we lon an selela. Iwe, meser ra kul seni semer we pwe resap küna lon an selela. 24Nge lupwen Noa a nela seni an puch o rong mine nöün we setiputur a föri ngeni, 25a apasa,
    “Kanaan epwe anümamau.
    Pwin kana repwe nöüni amanau.”
    26A pwal apasa,
    “Sipwe mwareiti ewe Samol mi Lapalap än Säm we Kot.
    Nge Säm epwe nöüni Kanaan amanau.
    27Kot epwe awattela fanüen Jafet,
    nge epwe imweimw lon imwen Säm.
    Iwe, Jafet epwe nöüni Kanaan amanau.”
    28Iwe, Noa a manau mürin ewe noter lon ükükün ülüpükü lime ier. 29Nge ükükün ierin manauen Noa tiwepükü lime. Mürin a mäla.
    10
    Mwirimwirin nöün Noa
    10.1-32
    (1.Kron 1.5-23)
    1Iei mwirimwirin nöün Noa kewe mwän Säm, Ham me Jafet. Iwe, a wor nöür mwän mürin ewe noter won fanüfan.
    2Iwe, nöün Jafet mwän: Komer, Makok, Matai, Jafan, Tupal, Mesek me Tiras. 3Nge nöün Komer mwän: Askenas, Rifat me Tokarma. 4Nge nöün Jafan mwän: Elisha, Tarsis, pwal ekewe chon Kit me chon Totan. 5Iwe, ekewe aramas mi nonom aroset ra pop seniir. Iei mwirimwirin Jafet lon tettelin fanüer me ar fos, pwal lon tettelin ar famili me ar ainang.
    6Iwe, nöün Ham mwän: Kush, Isip, Put me Kanaan. 7Nge nöün Kush mwän: Sepa, Hawila, Sapta, Raama me Sapteka. Nge nöün Raama mwän: Shepa me Tetan. 8Iwe, Kush a nöüni Nimrot. I aemanün sounemenem won fanüfan mi nemeni aramas fän pöchökül. 9Nge Nimrot eman chon tapweri man, pwal eman chon pwora mi ü ngeni Kot. Iei mine aramas ra apasa lon ar mwiitun: Eman mi usun chök Nimrot ewe chon tapweri man, pwal ewe chon pwora mi ü ngeni Kot. 10Iwe, Nimrot a popuetä mwün lon Papilon, Erech, Akkat me Kalne. Ir meinisin ra nom lon ewe fanü Papilon. 11Nge seni ei fanü Nimrot a pwal feila Asiria o aüetä ekewe telinimw Ninifa, Rehopot Ir, Kala 12me Resen mi nom lefilen Ninifa me Kala, ewe telinimw mi fokun watte. 13Iwe, ekewe mwirimwirin Isip ekewe chon Lut, chon Anam, chon Lehap, chon Naftu, 14chon Patrus, chon Kaslu me chon Kaftor, ir ekewe aramas chon Filistia ra pop seniir.
    15Iwe, Kanaan semen Siton nöün we mwänichi me Het. 16Nge mwirimwirin Kanaan pwal ekewe chon Jepus, chon Amor, chon Kirkas, 17chon Kiw, chon Ark, chon Sin, 18chon Arwat, chon Semar me chon Hamat. Mürin, chon ekewe ainangen Kanaan ra chöfetal, 19pwe kiännin fanüer a seni Siton wenewenen Kerar tori Kasa, a pwal weneiti Sotom me Komora, Atma me Sepoim, pwal tori Lasa. 20Ir meinisin mwirimwirin Ham lon tettelin ar ainang, ar fos, fanüer me mwür.
    21Iwe, Säm ewe mwänichi pwin Jafet i än nöün Eper kewe mwän meinisin lewo. 22Iwe, nöün Säm mwän: Elam, Ashur, Arpaksat, Lut me Aram. 23Ekewe mwirimwirin Aram ekewe chon Us, chon Hul, chon Keter me chon Mesek. 24Iwe, Arpaksat semen Shela, nge Shela semen Eper. 25A wor ruoman nöün Eper mwän. Iwe, iten ewe mwänichi Pelek *, pun lon fansoun manauan ekewe aramasen fanüfan ra imwüfesen. Nge iten pwin we Joktan. 26Iwe, ekewe mwirimwirin Joktan ekewe chon Almotat, chon Selef, chon Hasarmawet, chon Jera, 27chon Hatoram, chon Usal, chon Tikla, 28chon Opal, chon Apimael, chon Sepa, 29chon Ofair, chon Hawila me chon Jopap. Ir meinisin mwirimwirin Joktan. 30Iwe, kiännin fanüer seni Mesa tori Sefar lon ewe fanü mi chukuchukutä, mi nom ötiu. 31Ir meinisin mwirimwirin Säm lon tettelin ar ainang, ar fos, fanüer me mwür.
    32Ekei aramas meinisin ir mwirimwirin nöün Noa kewe lon tettelin ar ainang me mwür. Iwe, ekewe ainangen aramas meinisin ra pop seniir o chonisefäli fanüfan mürin ewe noter.
    11
    Ewe imw tekia lon Papilon
    11.1-9
    1Lepoputan, chon fanüfan meinisin ra eäni eu chök fos pwal eu chök sokun kapas. 2Nge lupwen aramas ra sai ngeni ötiu, ra küna eu fanü mi sosonöch itan Papilon. Iwe, ra nonom ikenan. 3Iwe, ra kapasfengen lefiler, “Ou etto, sipwe föri pilak seni pwül o umwuniir.” Iwe, a wor ar pilak fän iten aüetä imw me ar apach * ra küna me fän pwül fän iten sessen pilak. 4Mürin ra apasa, “Ou etto, sipwe aüetä eu telinimw fän itach, pwal eu imw mi tekia, ungan epwe tori läng. Pun sipwe afisätä itach ren pwe sisap toropasfeil won unusen fanüfan.” 5Iwe, ewe Samol mi Lapalap a feitiu me läng pwe epwe nengeni ewe telinimw me ewe imw tekia ekewe aramas ra aüetä. 6Mürin, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Eu chök mwichen aramas ir meinisin, nge eu chök ar fos lefiler. Ekärän iei poputän met ra föri, nge mürin repwe chök föri meinisin mine ra ekiekin föri, nge epwe chök tufich ngeniir. 7Ousipwe feitiu ikenan o alikofifi ar fos pwe esap wor eman epwe chüen wewe ren kapasen eman.” 8Iei usun ewe Samol mi Lapalap a atoropasafeseniir won unusen fanüfan. Iwe, ra ükütiu me aüetä ewe telinimw. 9Iei mine ewe telinimw a iteni Papilon, pun ikenan ewe Samol mi Lapalap a alikofifi fosun aramas meinisin, a pwal atoropasafeseniir seni ikenan tori won unusen fanüfan.
    Mwirimwirin Säm
    11.10-25
    (1.Kron 1.24-27)
    10Iei uruwon mwirimwirin Säm. Iwe, ruu ier mürin ewe noter won fanüfan, lupwen Säm a ierini ipükü, a nöüni Arpaksat. 11Iwe, ierin manauen Säm mürin än Arpaksat uputiu limepükü, a pwal wor nöün mwän me fefin.
    12Iwe, lupwen Arpaksat a ierini ilik me limu, a nöüni Shela. 13Nge ierin manauen Arpaksat mürin än Shela uputiu föpükü ülüngat, a pwal wor nöün mwän me fefin.
    14Iwe, lupwen Shela a ierini ilik, a nöüni Eper. 15Nge ierin manauen Shela mürin än Eper uputiu föpükü ülüngat, a pwal wor nöün mwän me fefin.
    16Iwe, lupwen Eper a ierini ilik me rüanü, a nöüni Pelek. 17Nge ierin manauen Eper mürin än Pelek uputiu föpükü ilik, a pwal wor nöün mwän me fefin.
    18Iwe, lupwen Pelek a ierini ilik, a nöüni Reu. 19Nge ierin manauen Pelek mürin än Reu uputiu ruupükü tiu, a pwal wor nöün mwän me fefin.
    20Iwe, lupwen Reu a ierini ilik me ruu, a nöüni Seruk. 21Nge ierin manauen Reu mürin än Seruk uputiu ruupükü fisu, a pwal wor nöün mwän me fefin.
    22Iwe, lupwen Seruk a ierini ilik, a nöüni Nahor. 23Iwe, ierin manauen Seruk mürin än Nahor uputiu ruupükü, a pwal wor nöün mwän me fefin.
    24Iwe, lupwen Nahor a ierini rüe me tiu, a nöüni Tara. 25Nge ierin manauen Nahor mürin än Tara uputiu ipükü engol me tiu, a pwal wor nöün mwän me fefin.
    Mwirimwirin Tara
    11.26-32
    26Iwe, lupwen Tara a ierini fik, a nöüni Apram, Nahor me Haran.
    27Iei uruwon mwirimwirin Tara. Tara semen Apram, Nahor me Haran, nge Haran semen Lot. 28Iwe, Haran a mäla lon Ur lon ewe fanü Papilon, ewe telinimw a uputiu lon, lupwen saman Tara a chüen manau. 29Iwe, pwülüen Apram Sarai, nge pwülüen Nahor Milka. Iwe, Haran semen Milka me Iska. 30Nge Sarai esap nöünöü, pun a rit.
    31Iwe, Tara a angei Apram nöün we me Lot nöün Haran pwin Apram we, pwal Sarai pwülüen Apram. Iwe, ra towu seni ewe telinimw Ur lon ewe fanü Papilon, pwe repwe feila lon ewe fanü Kanaan. Nge lupwen ra tori ewe telinimw Haran, ra imweimw ikenan. 32Iwe, Tara a mäla lon Haran, lupwen a ierini ruupükü limu.
    12
    Kot a köri Apram
    12.1-9
    1Lon ewe fansoun ewe Samol mi Lapalap a üreni Apram, “Kopwe towu seni fanüom, seni aramasom pwal seni imwen semom, pwe kopwe feila lon ewe fanü ngang üpwe aiti ngonuk. † 2Iwe, üpwe achomonga mwirimwirum kana pwe ir repwe wiliti eu mwü mi watte, üpwe pwal afeiöchuk o alapala itom pwe kopwe eman wän feiöch.
    3Iwe, üpwe afeiöchü ekewe chon afeiöchuk,
    nge afeiengaua ekewe chon afeiengauok.
    Iwe, chon ekewe mwü meinisin won fanüfan repwe küna feiöch reöm.” †
    4Iwe, lupwen Apram a ierini fik me limu, a sai seni Haran, usun ewe Samol mi Lapalap a üreni, nge Lot a eti. 5Iwe, Apram a angei Sarai pwülüan we me Lot nöün pwin, pwal pisekir meinisin ra achufengeni me nöür kewe chon angang ra nöüniir amanau me lon Haran. Iwe, ra towu pwe repwe feila lon ewe fanü Kanaan. Iwe, lupwen ra tori, 6Apram a saifeil lon ewe fanü tori ewe leni itan Sikem, ia a wor ie ewe irä ook mi pin än More. Lon ena fansoun ekewe chon Kanaan ra nom lon ewe fanü. 7Iwe, ewe Samol mi Lapalap a pwä ngeni Apram o üreni, “Ei fanü üpwe ngeni mwirimwirum kana.” Mürin, Apram a senätä eu rongen asor ikenan fän iten ewe Samol mi Lapalap mi pwä ngeni. † 8Seni ikenan a feila ngeni ewe fanü mi chukuchukutä ötiuen Petel. Iwe, a aüetä imwan imw mangaku lefilen Petel mi nom lotou me Ai mi nom ötiu. Nge ikenan a pwal senätä eu rongen asor fän iten ewe Samol mi Lapalap o fel ngeni. 9Mürin, Apram a sai seni eu leni tori pwal eu o fetaleiti peliörün ewe fanü Kanaan.
    Apram a nonom Isip
    12.10-20
    10Nge a fis lengita lon ewe fanü Kanaan. Iei mine Apram a feila Isip o nonom ikenan, pun ewe lengita a fokun chou won ewe fanü. 11Nge lupwen a arap ngeni Isip, a kapas ngeni Sarai pwülüan we, “Üa silei pwe en eman fefin mi fokun liöch. 12Lupwen ekewe chon Isip repwe künok, repwe apasa pwe en pwülüei. Iwe, repwe nieila, nge en kopwe manau. 13Iei mine kopwe apasa pwe en fefinei. Mürin repwe eäni kirikiröch ngeniei o amanauaei pokitom.” † 14Iwe, lupwen Apram a tolong lon Isip, ekewe chon Isip ra küna pwe ewe fefin a fokun liöch. 15Nge lupwen nöün Farao kewe nöüwis ra küna neminewe, ra ainga ngeni Farao. Iwe, ra angei Sarai o emwenato lon imwen Farao. 16Nge Farao a fokun eäni kirikiröch ngeni Apram pokiten Sarai. Iwe, a fang ngeni sip, kow, aas, chon angang mwän me chon angang fefin me kamel.
    17Nge ewe Samol mi Lapalap a ariaföüü Farao me chon leimwan meinisin ren sokun feiengau mi lapalap pokiten Sarai pwülüen Apram we. 18Mürin, Farao a körato Apram o apasa, “Pwota ka föri ngeniei ei sokun? Pwota kosap asile ngeniei pwe neminei pwülüom? 19Pwota ka apasa pwe neminei fefinom? Ina popun üa angei pwe pwülüei. Kopwe angei pwülüom ei o sü seniei.” 20Mürin, Farao a allük ngeni nöün kewe chon angang pwe repwe emwenala Apram. Iwe, ra angei Apram me pwülüan we me mettochun meinisin o emwenawu seni ewe fanü Isip.
    13
    Apram me Lot ra imwüfesen
    13.1-18
    1Iwe, Apram a liwinto seni Isip o feila peliörün Kanaan, i me pwülüan me pisekin meinisin. Nge Lot a pwal eti. 2Iwe, Apram a fokun wöü, pun a wor fokun chomong folenian man pwal an silifer me an kolt. 3Mürin a sai seni ikenan, a sai seni eu leni tori pwal eu o feila ngeni Petel. Iwe, a tori ewe leni lefilen Petel me Ai ia imwan imw mangaku a nom ie me mwan. 4A pwal tori ewe leni ia a senätä ie eu rongen asor me mwan. Ikenan Apram a fel ngeni ewe Samol mi Lapalap. 5Nge Lot mi eti Apram a pwal wor nöün sip me kow, a pwal wor an famili me nöün chon angang. 6Iei mine ewe fanü esap chüen ku ngeni ar repwe nonomfengen lon eu chök leni, pun a wor chomong folenier man. 7Nge a wor aninifengen lefilen nöün Apram kewe chon fofol man me nöün Lot kewe chon fofol man. Lon ena fansoun ekewe chon Kanaan me chon Peres ra imweimw lon ewe fanü.
    8Mürin, Apram a kapas ngeni Lot, “Esap öch pwe epwe wor aninifengen lefilei me en, pwal lefilen nei chon fofol man me noum, pun en nei. 9Ifa usun, esap suk ngonuk unusen ei fanü? Kose mochen imwü seniei. Are ka mochen feila pelimöngün ei fanü, ngang üpwe feila pelifichin, nge are ka mochen feila pelifichin, ngang üpwe feila pelimöngün.” 10Nge Lot a nenefeil o küna pwe unusen ewe fanü ünüpen ewe chanpupu Jortan a wöün koluk ekis meinisin, usun chök ewe tanipin ewe Samol mi Lapalap, pwal usun chök ewe fanü Isip awenewenen Soar. Iei usun ewe fanü me mwen än ewe Samol mi Lapalap atai Sotom me Komora. † 11Iei mine Lot a filätä unusen ewe fanü ünüpen ewe chanpupu Jortan fän itan o feila ngeni ötiu. Iei usun ekewe ruoman ra imwüfesen. 12Iwe, Apram a nonom lon ewe fanü Kanaan. Nge Lot a imweimw lon ekewe telinimw mi nom lon ewe lemolun Jortan o aüetä imwan imw mangaku arap ngeni Sotom. 13Nge ekewe re Sotom ra fokun föföringau o tipis ngeni ewe Samol mi Lapalap.
    14Mürin än Lot feila seni Apram, ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeni Apram, “Kopwe netä seni lon leniom o nengeni efeng me ör, ötiu me lotou, 15pun unusen ewe fanü ka küna üpwe ngenikemi me mwirimwirum kana pwe oupwe fanüeni tori feilfeilachök. † 16Üpwe achomonga mwirimwirum kana usun pien aroset. Iwe, are eman a tongeni aleani pien aroset, epwe pwal tongeni aleani mwirimwirum. 17Kopwe feila o siamüfetal lon unusen ewe fanü, pun ngang üpwe ngonuk.” 18Iei mine Apram a atomwala imwan imw mangaku o feila. A aüetä imwan lein ekewe irä ook än Mamre lon ewe leni itan Hepron o nonom ikenan. Iwe, ikenan a pwal senätä eu rongen asor fän iten ewe Samol mi Lapalap.
    14
    Apram a amanaua Lot
    14.1-16
    1Iwe, lon ewe fansoun Amrafel ewe kingen Papilon, Ariok ewe kingen Ellasar, Ketor Laomer ewe kingen Elam me Tital ewe kingen Koim 2ra feila o maun ngeni Pera ewe kingen Sotom, Pirsa ewe kingen Komora, Sinap ewe kingen Atma, Semeper ewe kingen Sepoim pwal ngeni ewe kingen Pela, a pwal iteni Soar. 3Iwe, Pera me chienan kewe ra achufengeni nöür mwichen sounfiu lon ewe lemolun Sitim, iei ewe Setin Mäla ikenai. 4Iwe, lon ükükün engol me ruu ier ra angang ngeni Ketor Laomer, nge lon ewe engol me ülüngatin ier ra ütä o pälüeni. 5Iwe, lon engol me rüanün ier Ketor Laomer me ailan kewe king ra akufu ekewe chon Refa lon Asterot Karnaim, ekewe chon Sus lon Ham, ekewe chon Em lon Safei Kiriataim, 6pwal ekewe chon Hor won ekewe chukun Etom, ra pwal tapweriir tori El Paran lon kiännin ewe fanüapö. 7Mürin ra kul o liwinsefäliti En Mispat, a pwal iteni Kates. Ra liapeni unusen ewe fanüen chon Amalek me chon Amor mi nom lon Hasason Tamar. 8Iwe, ekewe kingen Sotom, Komora, Atma, Sepoim me Pela, a pwal iteni Soar, ra achufengeni ar kewe mwichen sounfiu lon ewe lemolun Sitim 9o maun ngeni Ketor Laomer ewe kingen Elam, Tital ewe kingen Koim, Amrafel ewe kingen Papilon me Ariok ewe kingen Ellasar. Iwe, föman king ra maun ngeni limman. 10Iwe, lemolun Sitim a wor chomong pwang ra ur ren apach mi lölö *. Nge lupwen ekewe kingen Sotom me Komora ra süla me nöür kewe sounfiu, ekoch ra turutiu lor, nge ekewe lusun ra süla won ekewe chuk. 11Iwe, ekewe föman king ra angei pisekin chon Sotom me chon Komora meinisin pwal tori ener mongö o süla far. 12Ra pwal uwala Lot nöün pwin Apram mi imweimw lon Sotom, me pisekin meinisin.
    13Iwe, eman chon süla seniir a feito o apworausa ei pworaus ngeni Apram ewe re Ipru mi nonom lein ekewe irä ook än Mamre ewe chon Amor, pwin Eskol me Aner. Iwe, ir ailen Apram. 14Nge lupwen Apram a rong pwe nöün pwin we a oola, a körifengeni ülüpükü engol me walüman nöün chon angang mi uputiu lon imwan o sipeöch le maun, a ngeniir pisekin maun o tapweri ekewe chon liapenala Lot tori Tan. 15Ikenan Apram a aimwüfeseni nöün kewe chon angang lon kükün mwich o maun ngeniir lepwin. Iwe, a akufuur o tapweriir tori Hopa efengin Tamaskus. 16Mürin, Apram a aliwinato ekewe pisek meinisin, a pwal aliwinato Lot nöün pwin we me an pisek, pwal tori ekewe fefin me ekewe aramas mi oola meinisin.
    Melkisetek a afeiöchü Apram
    14.17-24
    17Iwe, lupwen Apram a liwinto seni an akufu Ketor Laomer me chienan kewe king, ewe kingen Sotom a towu pwe epwe churi me lemolun Safe, a pwal iteni Lemolun King. 18Iwe, Melkisetek ewe kingen Salem a uwato pilawa me wain ren Apram. Melkisetek eman souasor nöün ewe Kot mi Unusen Tekia. 19Iwe, a afeiöchü Apram o apasa, “Kopwe feiöch, Apram, me ren ewe Kot mi Unusen Tekia, a föri läng me fanüfan. 20Sipwe mwareiti ewe Kot mi Unusen Tekia, a atolonga chon oputom fän nemeniom.” Mürin, Apram a ngeni Melkisetek eu leengol seni choon wokun meinisin. † 21Iwe, ewe kingen Sotom a üreni Apram, “Kopwe aliwini ngeniei ekewe aramas, nge choon wokum kopwe eäni.” 22Nge Apram a üreni ewe kingen Sotom, “Üa akapel ngeni ewe Samol mi Lapalap, ewe Kot mi Unusen Tekia, a föri läng me fanüfan, 23üsap angei och seni mine ka eäni, üsap pwal mwo nge angei emwü terech are efoch ririn sus, pwe kete üra pwe en ka awöüü Apram. 24Üsap fokun angei och fän itei lükün mine nei kewe chon angang ra mongö. Nge ekewe mwän mi etiei, Aner me Eskol me Mamre, repwe angei wiser.”
    15
    Än Kot pwon ngeni Apram
    15.1-21
    1Iwe, wesin ewe maun ewe Samol mi Lapalap a kapas ngeni Apram lon künaan, “Kosap niuokus Apram. Ngang tittum, nge liwinum epwe fokun watte.” 2Nge Apram a apasa, “Ai Samol me ai Kot, met ka tongeni ngeniei, nge esap wor nei. Nei chon angang Elieser seni Tamaskus epwe wöüni wöüi meinisin.” 3Iwe, Apram a pwal apasa, “Nengeni, kosamwo ngeniei eman nei. Iei popun eman nei kewe chon angang mi uputiu lon imwei epwe wöüni wöüi.” 4Mürin, ewe Samol mi Lapalap a kapassefäl ngeni Apram, “Elieser esap wöüni woum, nge püsin eman noum mwän epwe wöüni.” 5Nge Kot a üreni Apram pwe epwe towu me lon imwan. Mürin a kapas ngeni, “Kopwe netä läng o aleani ekewe fü. Ifa usun, ka tongeni aleaniir? Iei usun mwirimwirum kana repwe chomong usun chomongun ekewe fü.” † 6Iwe, Apram a lükü ewe Samol mi Lapalap o küna pwüng me ren Kot pokiten an lükülük. †
    7Mürin, Kot a üreni, “Ngang ewe Samol mi Lapalap. Üa emwenukowu seni Ur lon ewe fanü Papilon, pwe üpwe ngonuk ei fanü pwe kopwe fanüeni.” 8Nge Apram a aisini, “Ai Samol me ai Kot, met üpwe silei ren pwe üpwe fanüeni ei fanü?” 9Iwe, a pälüeni, “Kopwe uwato rei eman kow esamwo nöünöü, eman liefefinin kuuch me eman ätemwänin sip ir me ülüman ülüngat ierir, pwal ruoman lisom, eman watte me eman kükün. 10Iwe, Apram a uwato ren Kot ekewe man meinisin, a kinifeseniir lon ruu kinikin o anomu eu kinikin won eu pekin, nge eu kinikin won pwal eu pekin. Nge ekewe machang esap kinifeseniir. 11Iwe, lupwen machang mi mwacho ra sotiu won fituken ekewe man, Apram a asürela.
    12Nge lupwen akkar a arap ngeni an epwe tup, och möürüchou a tori Apram, pwal och niuokus me rochopwak mi fokun watte a püngütiu won. † 13Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreni Apram, “Iei kopwe fokun silei pwe mwirimwirum kana repwe wasöla lon eu fanü sap fanüer. Aramas repwe nöüniir amanau ikenan, repwe küna riaföü lon ükükün föpükü ier. † 14Nge ngang üpwe apwüngü chon ewe fanü ra nöüniir amanau. Iwe, mürin repwe towu seni ewe fanü fän pisek mi chomong. † 15Nge en kopwe mäla o peias fän kinamwe lon om chinlap. 16Iwe, lon arüanün tettel mwirimwirum kewe repwe liwinsefälito ikei, pun esamwo tori otun ai üpwe apwüngü än ekewe chon Amor föföringau.”
    17Nge lupwen akkar a tuputiu, lupwen a kirochola, och ötüötün um me efoch töl mi ngetenget a fetal lefilen ekewe kinikinin fituken man. 18Iwe, lon ewe rän ewe Samol mi Lapalap a föri eu pwon ngeni Apram o apasa, “Üpwe ngeni mwirimwirum kana ei fanü, seni ewe chanpupun Isip tori ewe chanpupu mi watte itan Oifrat, † 19ewe fanüen chon Ken, chon Kenis me chon Katmon, 20ewe fanüen chon Hit, chon Peris me chon Refa, 21pwal tori fanüen ekewe chon Amor, chon Kanaan, chon Kirkas me chon Jepus.”
    16
    Hakar me Ismael
    16.1-16
    1Iwe, Sarai pwülüen Apram esamwo nöünöü. Nge a wor eman nöün kewe chon angang itan Hakar, eman fin Isip. 2Iwe, Sarai a üreni Apram, “Nengeni, ewe Samol mi Lapalap esap mwüt ngeniei ai üpwe nöünöü. Iei mine kopwe pwülüeni nei we chon angang. Eli epwe fis pwe epwe wor nei me ren.” Iwe, Apram a aüselinga alon Sarai. 3Iei mine Sarai a angei Hakar nöün we chon angang ewe fin Isip o ngeni Apram pwe epwe pwülüeni. Ei a fis mürin än Apram nom lon ewe fanü Kanaan lon ükükün engol ier. 4Iwe, Apram a kon ren Hakar, nge a pwopwo me won. Nge lupwen a mefi pwe a pwopwo, a lamalamtekia won Sarai an samol. 5Mürin, Sarai a üreni Apram, “Tipisum ei, pwe ei riaföü a toriei. Üa ngonuk nei chon angang pwe kopwe pwülüeni. Nge lupwen a mefi pwe a pwopwo, a lamalamtekia woi. Ewe Samol mi Lapalap epwe eäni apwüng lefilach pwe epwe pwä iö a pwüng. 6Iwe, Apram a üreni Sarai, “Noum we chon angang a nom fän nemeniom. Kopwe föri ngeni mine ka mochen.” Iei mine Sarai a amiriti Hakar, nge neminewe a süla.
    7Nge nöün ewe Samol mi Lapalap chon läng a küna Hakar ünükün eu chönüttu lon fanüapö mi nom lepekin ewe al a ale ngeni Sur. 8Iwe, ewe chon läng a aisini, “Hakar nöün Sarai chon angang, ia ka feito me ie, nge ia kopwe feila ie?” Iwe, Hakar a pälüeni, “Üa sü seni ai samol Sarai.” 9Nge ewe chon läng a üreni, “Kopwe liwiniti om samol o anomuk fän nemenian.” 10Mürin, nöün ewe Samol mi Lapalap chon läng a pwal üreni, “Üpwe fokun achomongala mwirimwirum pwe esap wor eman a tongeni aleaniir pokiten chomongur. 11Nengeni ka pwopwo, nge kopwe nöüni eman ät. Iwe, kopwe aita ngeni Ismael *, pun ewe Samol mi Lapalap a rongorong om siön riaföü. 12Iwe, noum epwe usun chök eman aas mi mwacho, epwe ü ngeni aramas meinisin, nge aramas meinisin repwe pwal ü ngeni. Iwe, epwe nonom lon fanüan o tipepöchökül ngeni aramasan.” 13Iwe, Hakar a aita ngeni ewe Samol mi Lapalap mi kapas ngeni me mwan, “En eman Kot mi nenengeniei.” Pun a apasa, “Ellet, üa küna ewe mi fen nenengeniei.” 14Iei mine aramas ra aita ngeni ewe chönüttu mi nom lefilen Kates me Peret Peer Lahairoi *.
    15Iwe, Hakar a nöüni eman ät me won Apram. Iwe, Apram a aita ngeni nöün we Ismael. † 16Apram a ierini walik me wonu, lupwen Hakar a nöüni Ismael.
    17
    Asisilen än Kot pwon
    17.1-27
    1Iwe, lupwen Apram a ierini tiwe me tiu, ewe Samol mi Lapalap a pwä ngeni o üreni, “Ngang ewe Kot mi Unusen Manaman. Kopwe manau me fän mesei o unusen föföröch. 2Iwe, üpwe anüküchara ai pwon lefilei me en, üpwe pwal fokun achomonga mwirimwirum.” 3Iwe, Apram a chapetiu lepwül, nge Kot a üreni, 4“Iei ai we pwon ngonuk: En kopwe semen chomong ainang. 5Iei mine kosap chüen iteni Apram *, nge kopwe iteni Apraham *, pun üa awisok pwe kopwe semen chomong ainang. † 6Üpwe fokun achomongala mwirimwirum o förätä chomong ainang senuk, epwe pwal wor king me lein mwirimwirum kana. 7Iwe, üpwe apwönüetä ai we pwon lefilei me ämi me mwirimwirum kana lon tettelir meinisin. Ai we pwon epwe nonom tori feilfeilachök pwe ngang üpwe om Kot, üpwe pwal än mwirimwirum kana Kot. † 8Iwe, üpwe ngonuk pwal ngeni mwirimwirum kana unusen ewe fanü Kanaan ka wasöla lon. Iwe, repwe fanüeni ewe fanü tori feilfeilachök, nge ngang üpwe ar Kot.” †
    9Iwe, Kot a üreni Apraham, “Nge en kopwe pwal apwönüetä ai we pwon, ämi me mwirimwirum lon tettelir meinisin. 10Iei ai we pwon ngonuk me mwirimwirum kana oupwe apwönüetä: Nöümi ät meinisin repwe sirkomsais. † 11Oupwe sirkomsaisi ewe kükün inis. Iei asisilen ewe pwon lefilei me ämi. 12Oupwe sirkomsaisi iteiten ät, lupwen a tori walu ränin, seni eu täppin aramas tori pwal eu. Oupwe pwal sirkomsaisi ekewe amanau mi uputiu lon ämi kewe famili me chokewe oua möniir seni ekewe chon ekis, ir sap mwirimwirimi. 13Ir meinisin repwe sirkomsais. Iei usun ai we pwon mi fis won inisimi epwe nonom tori feilfeilachök. 14Iteiten mwän esap sirkomsais epwe kärila me lein aramasan, pun a atai ai we pwon.”
    15Iwe, Kot a pwal üreni Apraham, “Kosap chüen aita ngeni pwülüom we Sarai, nge kopwe aita ngeni Sara *. 16Üpwe afeiöchü Sara, nge üpwe ngonuk eman ät me ren. Ewer, üpwe afeiöchü pwe epwe inelapen chomong ainang, epwe pwal wor king me lein mwirimwirin kana.” 17Iwe, Apraham a chapetiu lepwül, a takir o ekieki lon lelukan, “Ifa usun, eman mönükol epwe uputiu ngeni eman chinlap mi ierini ipükü? Nge Sara mi ierini tiwe epwe tongeni nöünöü?” 18Iwe, Apraham a üreni Kot, “Amwo Ismael epwe manau o feiöch me fän mesom.” 19Nge Kot a üreni Apraham, “Apwi, Sara pwülüom we epwe nöüni eman noum ät. Iwe, kopwe aita ngeni Isaak *. Üpwe apwönüetä ai pwon esemwüch ngeni, pwal ngeni mwirimwirin kana. 20Nge üa pwal aüselingok fän iten Ismael. Üpwe fokun afeiöchü o achomongala nöün pwal mwirimwirin kana. Iwe, epwe semen engol me ruoman samol, nge üpwe föri pwe mwirimwirin repwe eu mwü mi fokun watte. 21Nge ai we pwon üpwe apwönüetä ngeni Isaak noum we, ätewe Sara epwe nöüni mürin eu ier.”
    22Iwe, lupwen Kot a wes me fos ngeni Apraham, a feitä seni. 23Lon ewe chök ränin, Apraham a angei Ismael nöün we me ekewe amanau meinisin mi uputiu lon imwan, pwal chokewe a möniir, o sirkomsaisiir meinisin, usun Kot a allük ngeni. 24Iwe, Apraham a ierini tiwe me tiu, lupwen a sirkomsais. 25Nge Ismael nöün we a ierini engol me ülüngat, lupwen a sirkomsais. 26Iwe, lon ewe chök ränin, Apraham me Ismael nöün we ra sirkomsais, 27pwal tori nöün kewe amanau ät me mwän meinisin, ir mi uputiu lon imwan, pwal chokewe a möniir seni chon ekis. Irfengen meinisin ra sirkomsais.
    18
    Kot a pwäri uputiuen Isaak
    18.1-15
    1Iwe, ewe Samol mi Lapalap a pwä ngeni Apraham lein ekewe irä ook än Mamre, lupwen a mot leasamalapen imwan imw mangaku leolokenin ewe rän. 2Iwe, lupwen a netä, a küna ülüman mwän ra ütä ekis toau seni. Nge lupwen a küneer, a mümütüla rer pwe epwe churiir. Iwe, a chapetiu lepwül † 3o apasa, “Ai kana samol, are üa küna ümöümöch me remi, ousap feila seniei ngang nöümi chon angang. 4Repwe uwato remi ekis koluk pwe oupwe talü pechemi. Iwe, oupwe asösö fän ewe irä, 5nge ngang üpwe feila o angei elülü mongö pwe oupwe chünikemi. Iwe, mürin oupwapw feila. A öch pwe oua feito rei ngang nöümi chon angang.” Iwe, ra üreni, “Kopwe föri usun om apasa.” 6Iwe, Apraham a müttirilong lon imwan imw mangaku o üreni Sara, “Kopwe müttir angei eu tuk pilawa mi mürina, kopwe öüwa o umuni.” 7Mürin, Apraham a mümütüla ngeni ewe lenien man o angei eman apanen kow mi ipwötükai o annö. Iwe, a ngeni eman nöün chon angang mi müttir amoota fitukan. 8Iwe, Apraham a uwato rer pwötö me milik me fituken ewe kow o ngeniir. Iwe, lupwen ar mongö, Apraham a ütä rer fän ewe irä.
    9Iwe, ra aisini, “Ifa i Sara pwülüom we?” Nge Apraham a pälüeniir, “A nom leimw.” 10Iwe, ewe Samol mi Lapalap a üreni, “Üpwe fokun liwinto reöm mürin eu ier. Nge Sara pwülüom we epwe nöüni eman ät.” Iwe, Sara a rongorong ei kapas me aropen asamalapen ewe imw mangaku me lükisökürün. † 11Nge Apraham me Sara ra wesewesen chinlap, iei popun Sara esap chüen tongeni nöünöü. 12Iei mine Sara a takir o ekieki lon lelukan, “Ifa usun, ngang üpwe chüen eäni mochenin fituk lon ai chinlap, nge ai samol a pwal chinlap?” † 13Mürin, ewe Samol mi Lapalap a üreni Apraham, “Pwota Sara a takir o ekieki lon lelukan, ‘Ifa usun, üpwe wesewesen tongeni nöünöü lon ai chinlap?’ 14Ifa usun, epwe wor och ewe Samol mi Lapalap esap tufich ngeni? Üpwe fokun liwinto reöm mürin eu ier, usun üa fen pwon ngonuk me mwan. Lon na otun Sara epwe nöüni eman ät.” † 15Nge Sara a niuokus, iei mine a amam o apasa, “Üsap takir.” Nge ewe Samol mi Lapalap a pälüeni, “Apwi, ka wesewesen takir.”
    Apraham a tüngor fän iten Sotom
    18.16-33
    16Iwe, ekewe mwän ra ütä o feila ngeni eu leni ia ra tongeni netiu won Sotom me ie. Nge Apraham a etiir pwe epwe emweni ngeniir aler. 17Mürin, ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Pwota üpwe aopa seni Apraham mine üpwe föri? 18Pun üa silei pwe Apraham epwe wiliti eu mwü mi fokun watte o pöchökül, nge mwün fanüfan meinisin repwe küna ar feiöch me ren. 19Iwe, üa fen afili pwe epwe aiti ngeni nöün me chon leimwan me mwirimwirin kana usun ar repwe aleasochisiei o föri mine a pwüng me wenechar. Iwe, are repwe föri iei usun, ngang ewe Samol mi Lapalap üpwe atoto won Apraham mine üa fen pwon ngeni.” 20Mürin, ewe Samol mi Lapalap a üreni Apraham, “Kapasen atutur usun än chon Sotom me Komora föföringau a watte, nge ar kewe tipis ra fokun chou. 21Üpwe feitiu rer o nengeni are a pwüng ekewe kapasen atutur mi toriei. Nge are esap pwüng, üpwe pwal silei.”
    22Iwe, ekewe ruoman mwän ra feila seni ikenan pwe repwe feila Sotom. Nge Apraham a chök ütä fän mesen ewe Samol mi Lapalap. 23Mürin, Apraham a kan ngeni o aisini, “Ifa usun, kopwe wesewesen niela chon pwüng fiti chon pwüngingau? 24Eli epwe wor lime chon pwüng lon ewe telinimw. Kopwe pwal nirela, nge kosap amanaua ewe telinimw fän iten ekewe lime chon pwüng ra nonom lon? 25Ese tufich om kopwe föri ina usun, pwe kopwe niela ekewe chon pwüng fiti chon pwüngingau, pwe chon pwüng repwe chök wewe ngeni chon pwüngingau. Ese tufich om kopwe föri ina usun. Ifa usun, ewe Souapwüngün unusen fanüfan esap eäni apwüng fän pwüng?” 26Iwe, ewe Samol mi Lapalap a pälüeni, “Are üpwe küna lime chon pwüng lon ewe telinimw Sotom, üpwe amanaua unusen chon ewe telinimw fän iten ekewe lime.” 27Mürin Apraham a kapassefäl ngeni, “Kose mochen kopwe amusala ai kapaspat ngonuk, ai Samol, pun ngang pwül me falang chök. 28Eli esap tori lime chon pwüng, nge faik me limman chök. Ifa usun, kopwe atai unusen ewe telinimw fän iten ekewe limman rese nom?” Iwe, Kot a pälüeni, “Are üpwe küna faik me limman, üsap atai ewe telinimw.” 29Nge Apraham a kapassefäl ngeni, “Eli a chök wor faik mi nom lon.” Iwe, Kot a pälüeni, “Üsap atai fän iten ekewe faik.” 30Mürin, Apraham a üreni, “Kose mochen kosap chou ngeniei, ai Samol, are üpwe pwal kapas fän eu. Eli a chök wor ilik mi nom lon.” Nge Kot a pälüeni, “Üsap atai, are üpwe küna ilik.” 31Iwe, Apraham a pwal apasa, “Kose mochen kopwe amusala pwe üa chök kapaspat ngonuk, ai Samol. Eli rüe chök ra nom lon.” Nge Kot a pälüeni, “Üsap atai ewe telinimw fän iten ekewe rüe.” 32Iwe, Apraham a kapassefäl, “Kose mochen kosap chou ngeniei, ai Samol. Üpwe kapassefäl pwal fän eu chök. Eli epwe wor engol mi nom lon.” Nge Kot a pälüeni, “Üsap fokun atai ewe telinimw fän iten ekewe engol.” 33Iwe, lupwen ewe Samol mi Lapalap a wes me kapas ngeni Apraham, a feila seni. Nge Apraham a liwiniti lenian.
    19
    Feiengauen Sotom me Komora
    19.1-29
    1Iwe, lupwen ekewe ruoman chon läng ra tori Sotom lekuniol, Lot a mot lon asamalapen tittin Sotom. Nge lupwen Lot a küneer, a ütä o feila rer. Iwe, a chapetiu lepwül 2o üreniir, “Ai kana samol, ouse mochen oupwe tolong lon imwei ngang nöümi chon angang. Iwe, oupwe talü pechemi o möür rei. Nge lesosorusich oupwe pwätä o sopwela ämi sai.” Nge ir ra pälüeni, “Apwi, äm aipwe chök nonom lükün.” 3Nge Lot a fokun peseer pwe repwe eti. Iei mine ra tolong lon imwan. Iwe, Lot a amolätä eu mongö fän iter, a pwal umuni pilawa esap wor iis lon. Iwe, ra mongö. 4Nge mwen ar möür, ekewe re Sotom meinisin, ekewe alüal me chinlap ra feito seni ekis meinisin o pwelifeili imwen Lot. 5Iwe, ra kölong ren Lot o apasa, “Ikafa ir ekana mwän ra feito reöm lon ei pwinin? Kopwe emwenirewu pwe aipwe föföringau ngeniir.” 6Iwe, Lot a towu rer o apüngala asamalapen imwan me lükün sökürün. 7Iwe, a üreniir, “Pwipwi kana, üa tüngor ngenikemi pwe ousap föri ei sokun föför mi ngau. 8Nengeni, mi wor ruoman nei föpwül resamwo pwüpwülü. Üpwe emwenirewu remi pwe oupwe föri ngeniir mine oua mochen. Nge ousap föföringau ngeni ekewe mwän, pun üa etiweer lon imwei pwe üpwe tümwünüür.” † 9Nge ekewe re Sotom ra pälüeni, “Kopwe süla! En ka feito pwe kopwe wasöla rem, nge iei ka apwüngükem. Iei mine aipwe aweiresuk lap seniir.” Iwe, ra ki ngeni Lot fän pöchökül, ra pwal kan ngeni pwe repwe ripi asamalapen imwan. 10Nge ekewe ruoman mwän ra angewu o angealong Lot pwe epwe nom rer leimw. Iwe, ra anükala ewe asamalap. 11Mürin ra achuna ekewe mwän meinisin mi nonom lükün asamalapen ewe imw, seni alüal tori chinlap, pwe resap tongeni küna ewe asamalap. †
    12Nge ekewe ruoman mwän ra aisini Lot, “Ifa usun, mi pwal wor aramasom ikei, pwülüen noum kewe föpwül, are noum ät me nengin, are pwal eman märärum? Kopwe emwenirewu seni lon ei telinimw. 13Pun äm aipwe ataala. Kapasen atutur usun föföringauen aramasen ei leni a fokun wattela fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Iei popun a tinikeemito pwe aipwe atai.” 14Iwe, Lot a towu ren kofotun nöün kewe föpwül o üreniir, “Oupwe feil seni ikei, pun ewe Samol mi Lapalap epwe atai ei telinimw.” Nge ir me ruoman ra ekieki pwe a chök urumwot.
    15Iwe, lupwen a tö mallen rän, ekewe chon läng ra amüttiri Lot o üreni, “Kopwe müttir angei pwülüom me noum kewe ruoman föpwül mi nom reöm o sü pwe kosap pwal feiengaueni feiengauen ei telinimw.” 16Nge lupwen Lot a mang, ekewe mwän ra turufi pöün pwal pöün pwülüan me nöün kewe ruoman föpwül o aweinerewu lükün ewe telinimw, pun ewe Samol mi Lapalap a ümöümöch ngeniir. † 17Iwe, lupwen ra aweinerewu lükün, eman leir a üreniir, “Oupwe kaila o amanauakemi, nge ousap nesefäl. Ousap pwal üla lon ewe lemol, nge oupwe süla ngeni ekewe chuk pwe oute mäla.” 18Nge Lot a pälüeni, “Apwi, sap ina, ai Samol! 19Noum ei chon angang a küna ümöümöch me reöm, ka pwal fokun kirikiröch ren om amanauaei. Nge ngang üsap tongeni süla ngeni ekewe chuk. Eli feiengau epwe toriei pwe üpwe mäla me mwen üpwe tori ekewe chuk. 20Nengeni, mi wor eu kükün telinimw, a kanoto pwe üpwe tongeni sülong lon. Kose mochen kopwe mwüt ngeniei pwe üpwe sülong lon. Ifa usun, esap kükün ewe telinimw? Iwe, ikenan üpwe tongeni manau me ie.” 21Iwe, a pälüeni, “Ewer, üa tipeeu ngeni om ei tüngor, üsap ataala ewe telinimw ka kapas usun. 22Kopwe kaila o süla ikenan, pun üsap tongeni föri och me mwen om kopwe tori.” Iei popun ewe telinimw a iteni Soar *. 23Iwe, akkar a tötä, lupwen Lot a tori Soar.
    24Mürin, ewe Samol mi Lapalap a apüngätiu seni läng ütten primston me ekkei won Sotom me Komora. 25Iwe, a ataala ekewe telinimw pwal unusen ewe lemol, pwe aramasen ekewe telinimw meinisin ra rosola, a pwal tala mine a mär won ewe fanü. † 26Nge pwülüen Lot mi nom kukumwir a nesefäl o wiliti efoch üresalt. † 27Iwe, lesosorusich Apraham a pwätä o feila won ewe leni ia a ütä ie fän mesen ewe Samol mi Lapalap me mwan. 28Iwe, a netiuei Sotom me Komora me unusen ewe lemol, nge a chök küna och ötün ekkei a ötütä seni ewe fanü, a wewe ngeni ötün eu um mi fokun watte.
    29Iwe, a fis pwe lupwen Kot a ataala ekewe telinimwen ewe lemol, a chechemeni Apraham. Iwe, a emwenawu Lot seni lon ewe feiengau, lupwen a ataala ekewe telinimw Lot a imweimw lon.
    Poputän chon Moap me chon Amon
    19.30-38
    30Iwe, mürin, Lot a towu seni Soar o nonom won ekewe chuk me nöün kewe ruoman föpwül, pun a niuokus an epwe imweimw lon Soar. Iwe, ra nonom lon eu föüimw. 31Iwe, lon eu rän ewe finichi a üreni ewe setipütür, “Samach ei a chinlap, nge esap wor eman mwän won ei fanü a tongeni pwülüenikich pwe epwe wor nöüch. 32Etto, sipwe aünü ngeni samach ei wain, mürin sipwe kon ren pwe epwe wor mwirimwirin.” 33Iwe, ra aünü ngeni semer we wain lon ewe pwinin. Iwe, ewe finichi a tolong o kon ren. Nge Lot esap mefi, lupwen nöün we a kon ren, pwal lupwen a pwätä. 34Iwe, sorotän ewe rän ewe finichi a üreni ewe setipütür, “Üa kon ren semei lepwin ewe. Sipwe pwal aünü ngeni samach ei wain lepwin ei. Mürin, en kopwe tolong o kon ren pwe epwe wor mwirimwirin.” 35Iwe, ra pwal aünü ngeni semer we wain lon ewe pwinin, nge ewe setipütür a tolong o kon ren. Nge Lot esap pwal mefi, lupwen nöün we a kon ren, pwal lupwen a pwätä. 36Iei usun nöün Lot kewe ruoman föpwül ra pwopwo me won semer we. 37Iwe, ewe finichi a nöüni eman ät o aita ngeni Moap. Iwe, tori ikenai i semelapen ekewe chon Moap. 38Nge ewe setipütür a pwal nöüni eman ät o aita ngeni Pen Ami. Iwe, tori ikenai i semelapen ekewe chon Amon.
    20
    Apraham me Apimelek
    20.1-18
    1Iwe, Apraham a sai seni Mamre o sai ngeni peliör tori ewe fanü itan Nekep. Iwe, a nom lefilen Kates me Sur, a pwal wasöla lon Kerar. 2Nge Apraham a apasa usun Sara pwülüan we pwe fefinan. Iwe, Apimelek ewe kingen Kerar a titi Sara pwe epwe feito ren. † 3Nge Kot a pwä ngeni Apimelek lon an tan lepwin o üreni, “Kopwe le mäla, pokiten ka angei neminewe, nge a wor pwülüan.” 4Nge Apimelek esamwo kon ren. Iei mine a apasa, “Ai Samol, ifa usun, kopwe nieila me aramasei, nge esap wor äm tipis? 5Ifa usun, ätenan esap püsin apasa ngeniei pwe neminan fefinan? Ifa usun, neminan esap pwal apasa pwe mongean ätenan? Iwe, ren wenecharen letipei me limöchün pei ngang üa föri ei sokun föför.” 6Mürin, Kot a kapas ngeni lon an tan, “Ewer, üa silei pwe ka föri ena sokun föför ren wenecharen letipom. Ngang ewe üa apetuk seni om tipis ngeniei, iei mine üsap mwüt ngonuk pwe kopwe atapa. 7Iei kopwe chök aliwinala ngeni ätenan pwülüan we, pun i eman soufos. Iwe, epwe iotek fän itom pwe kopwe manau. Nge are kosap aliwinala, kopwe silei pwe kopwe wesewesen mäla, en me aramasom kewe meinisin.”
    8Iei mine Apimelek a pwätä lesosorusich, a körato nöün kewe nöüwis meinisin o apworausa ngeniir ekewe mettoch meinisin. Iwe, ekewe mwän ra fokun niuokus. 9Mürin, Apimelek a körato Apraham o üreni, “Met ei ka föri ngenikem? Met ai tipis ngonuk pwe ka awarato eu tipis watte woi pwal won mwüi? Esap wor eman epwe föri ei sokun föför ka föri ngeniei.” 10Iwe, Apimelek a pwal aisini Apraham, “Pwota ka föri ei sokun föför?” 11Nge Apraham a pälüeni, “Üa föri ei, pun üa ekieki pwe aramasen ei leni resap niueiti Kot, iwe, repwe nieila pokiten pwülüei we. 12Ellet, neminei wesewesen fefinei pun nöün semei, nge esap nöün inei. Iwe, üa chök pwülüeni. 13Nge lupwen Kot a aiti ngeniei pwe üpwe feila seni imwen semei o siamüfetal, üa üreni pwülüei we, ‘Iei usun kopwe pwäri om kirikiröch ngeniei. Lon ekewe leni meinisin sia tori kopwe apasa pwe ngang mongeom.’” 14Mürin, Apimelek a angei sip me kow pwal chon angang mwän me chon angang fefin o ngeni Apraham. A pwal aliwini ngeni Apraham Sara pwülüan we. 15Iwe, Apimelek a üreni Apraham, “Nengeni, fanüei a nom mwom, kopwe nonom ia ka mochen nonom ie.” 16A pwal üreni Sara, “Nengeni, üa ngeni mongeom we engeröü föün moni silifer. Ei epwe alletä ngeni ekewe aramas mi nonom reöm pwe kosap tipis. Ir meinisin repwe silei pwe kosap föri och mi mwäl.” 17Mürin, Apraham a iotek ngeni Kot fän iter. Iwe, Kot a apöchökülätä Apimelek me pwülüan me nöün kewe chon angang fefin pwe ra tongeni nöünöü. 18Pun me mwan ewe Samol mi Lapalap a föri pwe ekewe fefin mi nom lon imwen Apimelek ra rit pokiten mine a fis ngeni Sara pwülüen Apraham we.
    21
    Uputiuen Isaak
    21.1-7
    1Iwe, ewe Samol mi Lapalap a eäni kirikiröch ngeni Sara o apwönüetä mine a fen pwon ngeni. 2Iwe, Sara a pwopwo o nöüni eman ät ngeni Apraham lon an chinlap. Ei a fis lon ewe fansoun Kot a fen kapas usun. † 3Nge Apraham a aita ngeni nöün we Isaak. 4Iwe, Apraham a sirkomsaisi Isaak nöün we, lupwen a tori walü ränin, usun Kot a allük ngeni. † 5Nge Apraham a ierini ipükü, lupwen Isaak a uputiu ngeni. 6Iwe, Sara a üra, “Kot a apwapwaei o atakiriei, nge meinisin mi rong ei pworaus repwe pwal etiei le takir.” 7A pwal üra, “Iö a tongeni ürü ngeni Apraham pwe Sara epwe oupwu semirit? Nge iei üa wesewesen nöüni eman ät ngeni Apraham lon an chinlap.”
    Apraham a asüela Hakar me Ismael
    21.8-21
    8Iwe, ewe ät Isaak a mämäritä, nge lupwen a mwü seni oupw, Apraham a föri eu kametip mi watte lon ewe ränin. 9Lon eu rän Sara a küna Ismael nöün Hakar we ewe fin Isip, ätewe a nöüni me won Apraham, pwe a urumwotiti Isaak nöün we. 10Iei mine a üreni Apraham, “Kopwe asüela ewe chon angang me nöün we. Pun nöün ewe chon angang esap eti nei we le wöüni woum.” † 11Iwe, Apraham a fokun oput alon Sara usun Ismael nöün we. 12Nge Kot a üreni Apraham, “Kosap oput alon Sara usun ewe ät me noum we chon angang fefin. Kopwe föri meinisin mine Sara a ürenuk, pun mwirimwirin Isaak chök ikkei ir mwirimwirum kewe üa pwon ngonuk. † 13Nge üpwe pwal föri seni nöün ewe chon angang fefin eu mwichen aramas mi chomong, pun i pwal noum.” 14Iei mine Apraham a pwätä lesosorusich, a angei mongö me eu rumen koluk o isetä won afaren Hakar. Iwe, a tinirela me nöün we ät. Iwe, Hakar a feila o süsüfeil lon ewe fanüapön Peersepa.
    15Nge lupwen a pöla ewe koluk seni lon ewe rume, a likitala nöün we fän efoch irä. 16Mürin, a feila seni o mottiu awenewenan, nge toauan ina epwe ükükün lime ngaf. Pun a apasa, “Üsap tongeni nengeni mälan ewe ät.” Iwe, lupwen a mot ikenan, ewe ät a popuetä le kechü. 17Nge Kot a aüselinga kechüen ewe ät. Iwe, nöün Kot we chon läng a köri Hakar seni lon läng o üreni, “Met ka weires ren, Hakar? Kosap niuokus, pun Kot a aüselinga kechüen ewe ät seni ewe ia a nom ie. 18Kopwe ütä, apwätäi ewe ät o achipa, pun ngang üpwe föri seni eu mwichen aramas mi chomong.” 19Mürin, Kot a anelai mesen Hakar pwe a küna eu chönüttu. Iwe, a feila ngeni, a alölöü ewe rumen koluk o aünü nöün we. 20Nge Kot a tümwünü ewe ät pwe a mämäritä. Iwe, a nonom lon fanüapö, nge a fokun föükus le likapich. 21Iwe, lupwen a nonom lon ewe fanüapön Paran, inan we a angei eman pwülüan seni ewe fanü Isip.
    Apraham me Apimelek ra pwonfengen
    21.22-34
    22Lon ewe fansoun Apimelek me Fikol ewe meilapen nöün mwichen sounfiu ra feila ren Apraham o üreni, “Kot a etuk lon meinisin mine ka föri. † 23Iei mine kopwe pwon fän akapel ngeniei ikenai me fän mesen Kot, pwe kosap angangingau ngeniei are ngeni nei kewe are pwal ngeni mwirimwiri kewe. Usun ngang üa kirikiröch ngonuk, iei usun en kopwe pwal kirikiröch ngeniei, pwal ngeni ewe fanü ia ka wasöla lon.” 24Nge Apraham a üreni, “Ina, üpwe pwon fän akapel ngonuk.”
    25Iwe, lupwen Apraham a apwüngü Apimelek pokiten eu chönüttu nöün kewe chon angang ra angei fän pöchökül, 26Apimelek a üreni, “Üsap silei iö a föri ena sokun föför. En kosap asile ngeniei, üsamwo rongorong usun tori ikenai.” 27Mürin, Apraham a angei sip me kow o ngeni Apimelek. Iei usun ekewe ruoman mwän ra pwonfengen. 28Nge Apraham a aimwüela füman apanen sip seni me lein nöün pwiin sip. 29Iwe, Apimelek a aisini Apraham, “Met wewen ekewe füman apanen sip en ka aimwüela?” 30Iwe, a pälüeni, “Ekewe füman apanen sip kopwe angei seniei, pwe repwe eu pisekin pwärätä pwe ngang üa tuw ei chönüttu.” 31Iei mine ewe leni a iteni Peersepa *, pun ikenan ir me ruoman ra pwon fän akapel. 32Mürin ar pwonfengen lon Peersepa, Apimelek me Fikol ewe meilapen nöün mwichen sounfiu ra ütä o liwiniti ewe fanü Filistia. 33Iwe, Apraham a fotuki efoch irä itan tamarisk lon Peersepa. Ikenan a fel ngeni ewe Samol mi Lapalap, ewe Kot mi nom tori feilfeilachök. 34Iwe, Apraham a wasöla lon ewe fanü Filistia fansoun langatam.
    22
    Apraham a eäni asor Isaak
    22.1-19
    1Mürin ekoch fansoun Kot a sotuni Apraham o üreni, “Apraham.” Nge i a pälüeni, “Ngang iei.” 2Iwe, Kot a üreni, “Kopwe angei Isaak noum aleman, ka echeni, o feila won ewe fanü Moria. Ikenan kopwe eäni asoren kek ngeniei won eu chuk üpwe aiti ngonuk.” † 3Iei mine Apraham a pwätä lesosorusich, a äsätta mwüch fän iten ewe asoren kek o rietä won nöün aas. A pwal angei Isaak nöün we me ruoman nöün kewe chon angang, pwe repwe eti. Iwe, ra feila lon ewe leni Kot a aiti ngeni. 4Nge lon aülüngatin ränin ar sai, Apraham a küna ewe leni me toau. 5Mürin, Apraham a üreni nöün kewe chon angang, “Oupwe nonom ikei me ewe aas. Nge äm me ätei aipwe feila ikenan o fel ngeni Kot. Iwe, are aipwe wes, aipwe liwinto remi.” 6Mürin, Apraham a angei ewe mwüchün asoren kek o isetä won afaren Isaak nöün we. Nge ewe ekkei me ewe naif a püsin uwei. Iwe, lupwen ra mwinemwinela, 7Isaak a kapas ngeni Apraham, “Semei!” Nge i a aisini, “Met ka mochen, nei?” Iwe, Isaak a pälüeni, “Üa küna pwe a wor rech ekkei me mwüch, nge ifa ewe sip sipwe eäni asoren kek?” 8Nge Apraham a pälüeni, “Nei, Kot epwe püsin amolätä eman sip fän iten ach asoren kek.” Iwe, ra mwinemwinela ir me ruoman. 9Iwe, lupwen ra tori ewe leni Kot a aiti ngeni, Apraham a senätä eu rongen asor o isetä ewe mwüch won. Mürin a föti Isaak nöün we o akona won mwüchün ewe rongen asor. † 10Mürin, Apraham a aitiela pöün o angei ewe naif pwe epwe niela nöün we. 11Nge nöün ewe Samol mi Lapalap chon läng a köri Apraham me lon läng, “Apraham! Apraham!” Iwe, a pälüeni, “Ngang iei.” 12Nge ewe chon läng a apasa, “Kosap afeiengaua ewe ät. Iei üa silei pwe ka niueiti Kot, pun kosap achika noum aleman seni.” 13Iwe, Apraham a nenela o küna eman ätemwänin sip a mwöch lein pötöwöl ren mächän. Iwe, Apraham a feila, a angei ewe ätemwänin sip o eäni asor won ewe rongen asoren kek siwilin nöün we. 14Iei mine Apraham a aita ngeni ewe leni “Ewe Samol mi Lapalap epwe amolätä.” Nge tori ikenai aramas ra apasa, “Won chukun ewe Samol mi Lapalap epwe molotä.”
    15Iwe, nöün ewe Samol mi Lapalap chon läng a körisefäli Apraham me lon läng 16o üreni, “Ewe Samol mi Lapalap a apasa: Üa akapelüei. Pokiten ka föri ei pwe kosap achika noum aleman, 17ngang üpwe fokun afeiöchuk, üpwe pwal achomongala mwirimwirum kana pwe repwe usun chök chomongun ekewe fün läng, pwal usun pien aroset. Iwe, mwirimwirum kana repwe nemeni fanüen ekewe chon oputeer. † 18Chon ekewe mwü won unusen fanüfan repwe feiöch me ren mwirimwirum kana, pun en ka aleasochis ngeni ai kapas.” † 19Iwe, Apraham a liwiniti nöün kewe chon angang. Mürin, ra mwinemwinela Peersepa. Iwe, Apraham a nonom ikenan.
    Mwirimwirin Nahor
    22.20-24
    20Mürin ekoch fansoun Apraham a rongorong pwe Milka a pwal nöünöü me won Nahor pwin we. 21Iwe, iten ewe mwänichi Us, nge iten pwin kewe Pus, Kemuel semen Aram, 22Keset, Haso, Piltas, Jitlaf me Petuel. 23Iwe, Petuel semen Repeka. Ikkei ir ekewe walüman Milka a nöüni me won Nahor pwin Apraham we. 24Nge wülüpwülüen Nahor itan Rehuma a nöüni Tepa, Kaham, Tahas me Maaka.
    23
    Sara a mäla. Apraham a möni eu lenien peias
    23.1-20
    1Iwe, ükükün ierin manauen Sara ipükü rüe me fisu. 2Iwe, Sara a mäla lon Kiriat Arpa, a pwal iteni Hepron, lon ewe fanü Kanaan. Nge Apraham a tolong ren pwe epwe kechüeiti Sara o ngüngüres won. 3Mürin, Apraham a ütä seni ewe somä, a feila ren ekewe chon Hit o üreniir, 4“Ngang eman wasöla mi siamü remi. Ouse mochen oupwe amömö ngeniei eu fanü pwe ai lenien peias, pun üa mochen peiaseni ai ei somä.” † 5Nge ekewe chon Hit ra üreni Apraham, 6“Äm samol, kopwe aüselingakem. En eman samol mi lap leim. Kopwe peiaseni om we somä lon eu äm lenien peias mi mürina seni meinisin. Ese wor eman leim epwe amwöchü senuk an lenien peias ika epetuk seni om kopwe peiaseni om we somä.” 7Mürin, Apraham a chapetiu mwen ekewe chon Hit 8o üreniir, “Are iei letipemi pwe üpwe peiaseni ai we somä, ouse mochen oupwe tüngor ngeni Efron nöün Soar we fän itei, 9pwe epwe amömö ngeniei an we pwangen achau lon Makpela, a nom lesopolan tanipin we. Epwe amömö ngeniei ren unusen liwinin fän mesemi pwe üpwe eäni lenien peias.” 10Nge Efron a püsin mot lein ekewe chon Hit lon ewe lenien mwicheich lon asamalapen an telinimw. Iwe, a üreni Apraham me fän mesen ekewe chon Hit meinisin, 11“Apwi ai samol, kopwe aüselingaei. Üpwe fang ngonuk unusen ewe tanipi me ewe pwangen achau mi nom lon. Üpwe fang ngonuk ewe tanipi me fän mesen aramasei kei pwe kopwe peiaseni om we somä lon.” 12Mürin, Apraham a chapetiu mwen chon ewe fanü 13o kapas ngeni Efron me fän meser meinisin, “Kose mochen kopwe pwal aüselingaei. Üpwe mönätiu liwinin ewe tanipi. Kose mochen kopwe angei liwinin pwe üpwe tongeni peiaseni ai we somä ikenan.” 14Iwe, Efron a üreni Apraham, 15Ai samol, kopwe aüselingaei. Mön ei fanü engol paun silifer * a chök möngin me rech. Kopwe chök peiasenala om we somä.” 16Iwe, Apraham a tipeeu ngeni Efron. A kiloni ewe silifer Efron a fos usun me mwan fän mesen ekewe chon Hit, pwe epwe ngeni ükükün engol paun silifer. Iwe, Apraham a aea ewe kilo ekewe chon amömö lon ewe leni ra aea.
    17Iei usun Apraham a eäni ewe tanipin Efron lon Makpela a nonom ötiuen Mamre, ewe tanipi me ewe pwangen achau mi nom lon, pwal ekewe irä meinisin mi nom won unusen ewe fanü. 18Iwe, a anükünük me fän mesen ekewe chon Hit ra mwich lon asamalapen an we telinimw, pwe Apraham a eäni ewe tanipi. 19Mürin, Apraham a peiaseni Sara pwülüan we lon ewe pwangen achau lon Makpela ötiuen Mamre a pwal iteni Hepron, lon ewe fanü Kanaan. 20Iei usun ewe tanipi me ewe pwangen achau mi nom lon, än ekewe chon Hit me lom, Apraham a eäni pwe an lenien peias.
    24
    Eman nöün Apraham chon angang a kütta pwülüen Isaak
    24.1-67
    1Iwe, Apraham a chinlapala, pun ierin a chomong. Nge ewe Samol mi Lapalap a afeiöchü Apraham lon meinisin mine a föri. 2Iwe, Apraham a üreni ewe meilapen nöün kewe chon angang mi nemeni an kewe pisek meinisin, “Kopwe sökalong poum fän aföi, 3pun kopwe pwon fän akapel ngeni ewe Samol mi Lapalap, ewe Koten läng me fanüfan, pwe kosap tüngor pwülüen nei we me lein ekewe fin Kanaan, ewe ia üa nonom ie. 4Nge kopwe feila lon fanüei ren aramasei kewe pwe kopwe kütta eman pwülüen Isaak nei we.” 5Iwe, ewe chon angang a üreni, “Eli ewe föpwül esap mochen etieito ikei. Ifa usun, üpwe uwala noum we ngeni ewe fanü ka feito seni?” 6Nge Apraham a pälüeni, “Kopwe afäli pwe kosap uwala nei we ikenan. 7Ewe Samol mi Lapalap, ewe Koten läng mi emwenieiwu seni imwen semei pwal seni poputän fanüei, i a pwon ngeniei fän akapel pwe epwe ngeni mwirimwiri kana ei fanü. Kot epwe tinala nöün chon läng, pwe epwe akom mwom pwe kopwe angei pwülüen nei we seni ikenan. 8Nge are ewe fefin esap mochen etuk, en kopwe ngas seni om pwon fän akapel ngeniei. Nge kosap fokun uwala nei we ikenan.” 9Iei mine ewe chon angang a sökalong pöün fän afön an samol Apraham o pwon fän akapel ngeni pwe epwe föri usun mine a apasa.
    10Mürin, ewe chon angang a angei seni an samol engol kamel pwal chomong sokun lifang o feila lon ewe telinimwen Nahor mi nom efeng lon ewe fanü Mesopotamia. 11Iwe, lupwen ewe chon angang a tori ewe leni, a asösöü ekewe kamel lükün ewe telinimw ünükün eu chönüttu. Ei otun a tori lekuniol, lupwen fefin ra feito pwe repwe üfüf koluk. 12Iwe, a iotek, “Ai Samol mi Lapalap, än ai samol Apraham we Kot, kose mochen kopwe atufichiei ikenai o eäni kirikiröch ngeni ai we samol Apraham. 13Üa ütä ikei ünükün ei chönüttu, ia nöün chon ewe telinimw föpwül repwe feito ie o üfüf koluk. 14Iwe, amwo epwe iei usun: Are üpwe tüngor ngeni eman föpwül, ‘Kose mochen apäa om na rume pwe üpwe ünümi ekis koluk seni,’ nge i epwe üra, ‘Kopwe ün, nge üpwe pwal aünü noum kewe kamel,’ neminewe epwe ina i ewe ka filätä pwe pwülüen noum we chon angang Isaak. Ren ei ngang üpwe silei pwe ka eäni kirikiröch ngeni ai we samol.”
    15Iwe, lupwen esamwo wes me iotek, Repeka a war o uwei eu an rumen koluk won afaran. Iwe, Repeka nöün Petuel we föpwül, nge Petuel nöün Milka pwülüen Nahor we, nge Nahor pwin Apraham. 16Iwe, ewe föpwül a fokun liöch, nge esamwo pwal pwüpwülü. Iwe, a tötiu lon ewe chönüttu o alölöü an we rume. Iwe, lupwen a tötä, 17ewe chon angang a mümütüto ren o üreni, “Kose mochen ngeniei ekkum ünümei koluk seni om na rume.” 18Nge Repeka a pälüeni, “Kopwe ün ai samol.” Iwe, a müttir uwätiu an we rume me won afaran o aünü ewe mwän ewe koluk. 19Iwe, lupwen Repeka a wes me aünü, a pwal üreni, “Ngang üpwe pwal üfi ünümen noum kewe kamel tori ar repwe möt.” 20Mürin, a müttir ninalong ewe koluk lon ewe lenien ün o mümütsefälila ngeni ewe chönüttu pwe epwe üfi ünümen ekewe kamel koluk tori ra möt. 21Iwe, ewe mwän a chök fanafanala o newenewen ngeni, pun epwe pi ika ewe Samol mi Lapalap a afeiöchü an sai, ika esap afeiöchü.
    22Iwe, lupwen ekewe kamel ra wes me ün, ewe mwän a angei efoch ring o ngeni ewe föpwül, nge choun ewe ring * ina epwe eu lelimu aunus. Iwe, a pwal ngeni ruu lälä seni kolt fän iten pöün, nge choun eu lälä ina epwe rüanü aunus. 23Mürin a aisini, “Kose mochen üreniei ika en nöün iö? Ifa usun, epwe wor lenien äm asösö lon imwen semom?” 24Nge Repeka a pälüeni, “Ngang nöün Petuel, nge semei nöün Milka pwülüen Nahor we.” 25Iwe, a pwal apasa, “Mi fokun wor lenien om asösö rem, mi pwal wor fetilipwas me enen noum kewe man.” 26Mürin, ewe mwän a chapetiu lepwül o fel ngeni ewe Samol mi Lapalap. 27Iwe, a apasa, “Üpwe mwareiti ewe Samol mi Lapalap än ai samol Apraham we Kot, pwe esap amwöchü seni ai samol an tong me an allükülük. Pun ewe Samol mi Lapalap a wenewenen emweniei tori imwen aramasen semen ai we samol.”
    28Iwe, ewe föpwül a mümütüla lon imwen inan we o apworausa ekewe mettoch meinisin. 29Nge a wor eman mongeen Repeka itan Lapan. Iwe, ätewe a mümütüla ren ewe mwän mi nom ünükün ewe chönüttu. 30Pun lupwen Lapan a küna ewe ring me ekewe lälä won pöün fefinan we, a pwal rong mine Repeka a apworausa usun alon ewe mwän ngeni, a feila ren nöün Apraham we chon angang mi ütä ren nöün kewe kamel ünükün ewe chönüttu. 31Iwe, Lapan a üreni, “Kopwe etiei, chon feiöch me ren ewe Samol mi Lapalap. Pwota ka chök ükü ikei? Üa fen amolätä leniom lon imwei, pwal lenien ekewe kamel.” 32Iei mine ewe mwän a tolong leimw. Nge Lapan a apichala ririn ekewe kamel, a pwal ngeniir fetilipwas me mongö. Iwe, a uwato koluk ren ewe mwän me chienan kewe pwe repwe talü pecher. 33Nge lupwen a uwato mongö ren ewe mwän, ätewe a üreni, “Üsap fokun mongö tori üpwe wes me apworausa pworausei.” Mürin, Lapan a pälüeni, “Kopwe pworaus.”
    34Iwe, a apasa, “Ngang nöün Apraham we chon angang. 35Ewe Samol mi Lapalap a fokun afeiöchü ai samol pwe a wöümong. A ngeni chomong pwiin sip me kow, silifer me kolt, chon angang mwän me chon angang fefin, pwal kamel me aas kana. 36Nge lupwen Sara pwülüen ai we samol a chinlap, a nöüni eman ät me won. Iwe, Apraham a ngeni nöün we wöün meinisin. 37Ai samol a üreniei pwe üpwe pwon fän akapel ngeni. Iwe, a apasa, ‘Kosap tüngor pwülüen nei we me lein ekewe fin Kanaan, ewe ia üa nonom ie. 38Nge kopwe feila ren aramasen semei o kütta eman pwülüen nei we alüal.’ 39Nge ngang üa üreni ai samol, ‘Eli ewe föpwül esap mochen etieito.’ 40Iwe, a üreniei, ‘Ewe Samol mi Lapalap üa aleasochis ngeni epwe tinato nöün chon läng pwe epwe etuk o afeiöchü om sai. Kopwe angei eman pwülüen nei we alüal seni aramasen semei. 41Iwe, lupwen kopwe tori aramasei kewe, kopwe ngas seni om we pwon fän akapel ngeniei. Nge are resap mochen mwüt ngonuk ewe föpwül, kopwe chök ngas seni om we pwon fän akapel ngeniei.’
    42Iwe, lupwen üa tori ünükün ewe chönüttu ikenai, üa iotek, ‘Ai Samol mi Lapalap, än ai samol Apraham we Kot, kose mochen afeiöchü ai ei sai. 43Üa ütä ikei ünükün ei chönüttu. Amwo epwe iei usun: Are eman föpwül a feito pwe epwe üfüf koluk, nge üpwe tüngor ngeni, “Kose mochen ngeniei ekkum ünümei koluk seni om na rume,” 44nge i epwe üra, “Kopwe ün, nge üpwe pwal aünü noum kewe kamel,” neminewe epwe ina i ewe ka filätä pwe pwülüen nöün ai we samol.’
    45Iwe, mwen üsamwo wes le iotek lon lelukei, Repeka a feito o uwei an we rumen koluk won afaran. A tötiu lon ewe chönüttu pwe epwe üfüf koluk. Iwe, ngang üa tüngor ngeni, ‘Kose mochen kopwe aünüei.’ 46Iwe, a müttir isetiu an we rume seni won afaran o apasa, ‘Kopwe ün, nge üpwe pwal aünü noum kewe kamel.’ Iwe, üa ün, nge a pwal aünü ekewe kamel. 47Mürin üa aisini, ‘En nöün iö?’ Iwe, a pälüeni, ‘Ngang nöün Petuel, nge semei nöün Milka pwülüen Nahor we.’ Mürin üa apachätä ewe ring won pwötün o anomu ekewe lälä won pöün. 48Iwe, üa chapetiu lepwül o fel ngeni ewe Samol mi Lapalap. Üa mwareiti ewe Samol mi Lapalap än ai samol Apraham we Kot, pun a emwenieito won efoch al mi wenechar, pwe üpwe tüngor eman föpwül seni aramasen ai samol pwe pwülüen nöün we alüal. 49Iei kopwe pwäri ngeniei are kopwe eäni kirikiröch me allükülük ngeni ai we samol. Nge ika kosap, kopwe pwal pwäri ngeniei pwe üpwe silei mine üpwe föri.”
    50Mürin, Lapan me Petuel ra pälüeni, “Ei mettoch a pop seni ewe Samol mi Lapalap. Äm aisap tongeni filätä och me lükün ei. 51Iei i Repeka. Kopwe angei o uwala pwe epwe pwülüen nöün om we samol usun ewe Samol mi Lapalap a püsin apasa.”
    52Iwe, lupwen nöün Apraham we chon angang a rong ar kewe kapas, a chapetiu lepwül o fel ngeni ewe Samol mi Lapalap. 53Mürin, ewe chon angang a uwawu fout seni silifer me kolt pwal mangaku o ngeni Repeka. Iwe, a pwal kisen ngeni mongeen Repeka we me inan pisek mi aüchea. 54Mürin, ewe chon angang me chienan kewe ra mongö o ün, ra pwal möür ikenan. Nge lupwen ra pwätä lesosor, ewe chon angang a apasa, “Ouse mochen oupwe mwüt ngeniei pwe üpwe liwinla ren ai samol.” 55Nge mongeen Repeka me inan we ra üreni, “Kose mochen mwüt ngenikem ewe föpwül epwe mwo ekis nonom rem, eli lon ükükün engol rän. Mürin epwap feila.” 56Nge ewe chon angang a pälüeni, “Ouse mochen ousap amwöchüei, pun ewe Samol mi Lapalap a afeiöchü ai sai. Ouse mochen oupwe mwüt ngeniei pwe üpwe liwinla ren ai samol.” 57Iwe, ra üreni, “Aipwe köri Repeka o aisini met letipan.” 58Mürin ra körato o aisini, “Ifa usun, ka mochen eti ei mwän?” Nge Repeka a pälüeni, “Ewer, üpwe eti.” 59Iwe, ra tinala Repeka fefiner we me nöün chon angang fefin, pwal nöün Apraham chon angang me chienan kewe. 60Ra afeiöchü Repeka o üreni,
    “En fefinem kopwe inelapen aramas mi chomong usun pien aroset.
    Mwirimwirum kana repwe nemeni ekewe telinimwen chon oputeer.”
    61Mürin Repeka me nöün kewe chon angang fefin ra amolätä ar sai, ra tötä won ekewe kamel pwe repwe eti nöün Apraham we chon angang. Iei usun ir meinisin ra feila.
    62Iwe, Isaak a liwinto seni ewe chönüttu Peer Lahairoi, pun a nonom lon ewe fanü Nekep. 63Iwe, Isaak a feila lemäl lekuniol pwe epwe iotek. Nge lupwen a chimwetä, a küna pwe eu mwichen kamel a feito. 64Iwe, pwal Repeka a chimwetä. Nge lupwen a küna Isaak, a tötiu seni wan we kamel 65o aisini ewe chon angang, “Iö ewe mwän pekila a fetal lemäl pwe epwe sounikich?” Ewe chon angang a pälüeni, “Iei i ai we samol.” Iwe, Repeka a angei och mangaku o pwölüöla won mesan.
    66Nge ewe chon angang a apworausa ngeni Isaak usun meinisin mine a föri. 67Mürin, Isaak a emwenalong Repeka lon imwen Sara inan we. Iwe, a pwülüeni o echeni. Iei usun Isaak a chipila mürin än inan we mäla.
    25
    Mwirimwirin Apraham me won Katura
    (1.Kron 1.32-33)
    25.1-6
    1Iwe, Apraham a pwüpwülüsefäl ngeni eman fefin itan Katura. 2Neminewe a nöüni me won Apraham Simran, Joksan, Metan, Mitian, Ispak me Sua. 3Joksan semen Sepa me Tetan, nge ekewe mwirimwirin Tetan ekewe chon Asur, chon Letus me chon Leum. 4Iwe, a wor limman nöün Mitian mwän: Efah, Efer, Hanok, Apita me Eltaa. Ir meinisin mwirimwirin Katura. 5Iwe, Apraham a ngeni Isaak wöün meinisin. 6Nge lupwen a chüen manau, a ngeni nöün kewe mwän me won Hakar me Katura lifanger. Mürin a tinirela ngeni ewe fanüen ötiu pwe repwe toauela seni Isaak nöün we.
    Apraham a mäla o peias
    25.7-11
    7Iwe, ierin manauen Apraham ipükü fik me limu. 8Mürin, Apraham a mäla lupwen a wesewesen chinlap. Iwe, a chufengen me an kewe lewo. 9Nge nöün kewe Isaak me Ismael ra peiaseni lon ewe pwangen achau lon Makpela ötiuen Mamre, a nom lon ewe tanipin Efron nöün Sohar we, ewe re Hit. 10Iei ewe tanipi Apraham a möni seni ekewe chon Hit. Ikenan ra peiaseni Apraham ünükün Sara pwülüan we. † 11Iwe, mürin än Apraham mäla Kot a afeiöchü Isaak nöün we. Nge Isaak a nonom arun ewe chönüttu Peer Lahairoi.
    Mwirimwirin Ismael
    25.12-18
    (1.Kron 1.28-31)
    12Iei uruwon mwirimwirin Ismael nöün Apraham we, Hakar ewe fin Isip a nöüni me won, lupwen Sara a nöüni chon angang. 13Ikkei iten nöün Ismael kewe mwän lon tettelin ar uputiu: Nepaiot ewe mwänichi, Ketar, Atpeel, Mipsam, 14Misma, Tuma, Massa, 15Hatat, Tema, Jetur, Hafis me Ketema. 16Nöün Ismael kei, ir ekewe engol me ruoman samolun ar kewe ainang lon tettelin sopur me lenier kewe. 17Iwe, ierin manauen Ismael ipükü ilik me fisu. Mürin a mäla o chufengen me an kewe lewo. 18Iwe, ekewe mwirimwirin Ismael ra nonom lon ewe fanü seni Hawila tori Shur ötiuen Isip awenewenen Asiria. Nge ra nonom lon fanüer o tipepöchökül ngeni pwir kewe ekewe mwirimwirin Apraham.
    Esau me Jakop ra uputiu
    25.19-26
    19Iei pworausen Isaak nöün Apraham we. 20Iwe, Isaak a ierini faik, lupwen a pwülüeni Repeka nöün Petuel we ewe re Siria seni Mesopotamia. Nge Repeka fefinen Lapan we. 21Iwe, Isaak a ikiotek fän äsengesin pwülüan we, pun a rit. Nge ewe Samol mi Lapalap a aüselinga an iotek, iei mine Repeka a pwopwo. 22Nge a wor nöün lippwe, ra fiufengen lon lukan. Iwe, Repeka a apasa, “Met popun a fis ngeniei ei sokun lapalap?” Iwe, a feila pwe epwe aisini ewe Samol mi Lapalap usun. 23Nge ewe Samol mi Lapalap a üreni,
    “Ruu ainang ra nonom lon lukom,
    nge ruu mwichen aramas repwe uputiu senuk.
    Iwe, ekewe ruu mwich repwe aimwüfesen,
    nge eu leir epwe pöchökül mwen eu.
    Iwe, ewe mi lap epwe angang ngeni ewe mi kis.” †
    24Iwe, lupwen a tori fansoun an nöünöü, a wor nöün lippwe. 25Iwe, ewe aeumanün mi uputiu akom a parapar ünüchan, nge unusen inisin a ülöül usun ülen man. Iei mine ra aita ngeni Esau *. 26Mürin pwin we a uputiu, nge pöün a amwöchü apilipilin pechen Esau. Iei mine ra aita ngeni Jakop *. Iwe, Isaak a ierini wone, lupwen Repeka a nöünöü.
    Esau a amömöla wisan
    25.27-34
    27Iwe, lupwen ekewe ät ra mämäritä, Esau a fokun foukus le likapich manmwacho, eman mi sani le nom lemäl. Nge Jakop eman mwän mi mosonoson, a chök nonom leimw. 28Iwe, Isaak a echeni Esau, pun a sani le ochoch liapan man. Nge Repeka a echeni Jakop.
    29Iwe, lon eu rän, lupwen Jakop a amoota och mongö, Esau a liwinto seni lemäl, nge a fokun echik. 30Iwe, Esau a üreni Jakop, “Kose mochen ngeniei och seni ewe mongö mi par pwe üpwe mongö, pun üa fokun echik.” Iei popun ra aita ngeni Etom *. 31Nge Jakop a pälüeni, “Üpwe ngonuk ei mongö, are kopwe amömö ngeniei wisom wisen mwänichi.” 32Mürin, Esau a üreni, “Nengeni, üpwe le mäla. Met echök lomoten ai wiseni ewe wisen mwänichi.” 33Nge Jakop a pälüeni, “Kopwe akomwen akapel ngeniei pwe kopwe ngeniei wisom we.” Iei mine Esau a akapel ngeni o amömö ngeni wisan we wisen mwänichi. † 34Mürin, Jakop a ngeni Esau pilawa me ewe mongö mi par. Iwe, Esau a mongö o ün, a pwal ütä o feila. Iei usun Esau a aücheangaua wisan we wisen mwänichi.
    26
    Isaak a nonom Kerar me Peersepa
    26.1-25
    1Iwe, a fis lengita lon ewe fanü usun chök ewe a fis me lom lupwen fansoun Apraham. Nge Isaak a saila Kerar ren Apimelek ewe kingen Filistia. 2Iwe, ewe Samol mi Lapalap a pwä ngeni o apasa, “Kosap feila Isip, nge kopwe chök nomotiu lon ewe fanü ia ngang üpwe aiti ngonuk pwe kopwe nom ie. 3Kopwe wasöla lon ei fanü, nge ngang üpwe etuk o afeiöchuk. Iwe, üpwe ngenikemi me mwirimwirum kana ei fanü meinisin, üpwe pwal apwonüetä mine üa pwon fän akapel ngeni Apraham semom we. 4Ngang üpwe achomongala mwirimwirum kana pwe repwe usun chök chomongun fün läng, üpwe pwal ngeniir unusen ei fanü. Iwe, chon ekewe mwü meinisin won fanüfan repwe küna feiöch reöm, † 5pun Apraham a aleasochisi aloi o tümwünüöchü meinisin mine üa allük ngeni.”
    6Iwe, Isaak a chök nonom Kerar. 7Nge lupwen ekewe re Kerar ra kapas ngeni usun pwülüan we, a üreniir, “Neminei fefinei,” pun a niuokus le apasa pwe i pwülüan. A chök ekieki pwe ekewe re Kerar repwe niela pokiten Repeka, pun a fokun liöch. † 8Nge lupwen a nonom ikenan fansoun langatam, Apimelek ewe kingen Filistia a nenewu seni lon asammwachon imwan o küna Isaak pwe a romi Repeka pwülüan we. 9Iwe, Apimelek a körato Isaak o üreni, “Neminan wesewesen pwülüom. Pwota ka apasa pwe i fefinom?” Nge Isaak a pälüeni, “Üa chök ekieki pwe üpwe ninniila pokitan.” 10Mürin, Apimelek a üra, “Pwota ka föri ngenikem ei sokun? A fokun tongeni fis pwe eman lein ekewe aramas epwe kon ren pwülüom we. Nge en kopwe awarato tipis wom.” 11Iei mine Apimelek a fönöü nöün aramas meinisin, “Are eman epwe atapa ei mwän ika pwülüan, epwe mäla.”
    12Iwe, Isaak a tanipi lon ewe fanü, nge lon ena ier a kinikin fän ipükü lap seni mine a fotuki, pun ewe Samol mi Lapalap a afeiöchü Isaak. 13Iwe, a pisekisekila, a pwal fefeitä tori a fokun wöümong. 14A wor chomong nöün pwiin sip me kow, pwal chomong nöün chon angang, iei mine ekewe chon Filistia ra lolowo ngeni. 15Iwe, ekewe chon Filistia ra ireela ekewe chönüttu meinisin nöün saman kewe chon angang ra tuw lupwen fansoun Apraham saman we. 16Mürin, Apimelek a üreni Isaak, “Kopwe sü senikem, pun ka pöchökül o wöümong senikem.”
    17Iei mine Isaak a feila seni ikenan, a säla lemolun Kerar o nom ikenan. 18Iwe, Isaak a tusefäli ekewe chönüttu ra fen tu lupwen fansoun Apraham saman we, pun ekewe chon Filistia ra ireerela mürin än Apraham mäla. Iwe, a aita ngeniir ekewe it saman we a fen aita ngeniir. 19Nge lupwen nöün Isaak kewe chon angang ra tuw eu chönüttu lon ewe lemol o küna eu koluk mi puächetä, 20ekewe chon fofol man seni Kerar ra anini ngeni nöün Isaak kewe chon fofol man o apasa, “Ei koluk äm.” Iei mine Isaak a aita ngeni ewe chönüttu Esek *, pun ra anini ngeni. 21Mürin, nöün Isaak kewe chon angang ra pwal tuw eu chönüttu, nge ra pwal fitikoko ngeni won. Iei mine Isaak a aita ngeni ewe chönüttu Sitna *. 22Iwe, seni ikenan a feila ekis o tuw pwal eu chönüttu. Mürin resap chüen anini won. Iei mine a aita ngeni Rehopot *, pun a apasa, “Iei ewe Samol mi Lapalap a wäsi leniach pwe sipwe chomongola won ei fanü.”
    23Nge seni ikenan Isaak a feila Peersepa. 24Iwe, ewe Samol mi Lapalap a pwä ngeni lon ewe chök pwin o apasa, “Ngang än semom Apraham we Kot. Kosap niuokus, pun ngang üa etuk, üpwe pwal afeiöchuk o achomongala mwirimwirum kana pokiten ai pwon ngeni nei we chon angang Apraham.” 25Iei mine Isaak a senätä eu rongen asor ikenan o fel ngeni ewe Samol mi Lapalap. A pwal aüetä imwan imw mangaku, nge nöün kewe chon angang ra pwal tuw eu chönüttu.
    Isaak me Apimelek ra pwonfengen
    26.26-35
    26Mürin, Apimelek a feila seni Kerar pwe epwe churi Isaak, nge Ahussat nöün chon öüröür me Fikol ewe meilapen nöün mwichen sounfiu ra eti. † 27Iwe, Isaak a aisiniir, “Pwota oua feito rei, nge oua fen oputaei o asüeila senikemi?” 28Nge ir ra pälüeni, “Am aia küna pwe ewe Samol mi Lapalap a wesewesen etuk. Iei mine aia mochen pwe sipwe pwonfengen fän akapel o föri eu pwonen atipeeufengen lefilach. 29Iwe, kosap afeiengauakem usun chök äm aisap pwal afeiengauok. Aia chök kirikiröch ngonuk o tinukela fän kinamwe. Iei en ka feiöch me ren ewe Samol mi Lapalap.” 30Iwe, Isaak a föri eu kametip mi watte, nge ra mongöfengen o ünfengen. 31Nge lesosorusich ra pwätä o pwonfengen fän akapel. Mürin, Isaak a tinirela, nge ra imwüfesen fän kinamwe. 32Iwe, lon ewe chök ränin, nöün Isaak kewe chon angang ra feito ren, ra apworausa ngeni usun ewe chönüttu ra tuw o apasa, “Äm aia küna koluk.” 33Iwe, Isaak a aita ngeni ewe chönüttu Sepa *. Iei mine ewe telinimw a iteni Peersepa * tori ikenai.
    34Iwe, lupwen Esau a ierini faik, a pwülüeni ruoman fin Hit: Jutit nöün Peeri we, me Pasemat nöün Elon we. 35Nge ra fokun ariaföüü Isaak me Repeka.
    27
    Jakop a kütta feiöchün me ren Isaak
    27.1-40
    1Iwe, lupwen Isaak a chinlap, mesan ra toputop pwe esap chüen tongeni küna. Iwe, a köri Esau nöün we mwänichi o apasa, “Nei!” Nge Esau a pälüeni, “Ngang iei.” 2Iwe, Isaak a üreni, “Ka küna pwe üa chinlap, nge üsap silei inet üpwe mäla. 3Iei kopwe angei om kewe pisekin likapich o feila lemäl pwe kopwe liapeni eman uchäi manmwacho. 4Iwe, kopwe föri och mongö mi anö usun ai mwon o uwato rei pwe üpwe mongö. Pun üa mochen afeiöchuk mwen ai üpwe mäla.”
    5Nge Repeka a rongorong mine Isaak a eäni kapas ngeni Esau nöün we. Iwe, lupwen Esau a feila lemäl pwe epwe liapeni eman manmwacho, 6Repeka a üreni Jakop nöün we, “Üa rong pwe semom a kapas ngeni pwiüm Esau, 7‘Kopwe uwato eman manmwacho rei o föri och mongö mi anö fän itei pwe üpwe mongö. Pun üa mochen afeiöchuk me fän mesen ewe Samol mi Lapalap mwen ai üpwe mäla.’ 8Iei mine nei, kopwe aleasochisi mine üpwe ürenuk. 9Kopwe feila o uwato ruoman apanen kuuch mi aümanau pwe üpwe föri och mongö mi anö fän iten semom we usun an mwon. 10Mürin kopwe uwala ren semom pwe epwe mongö o afeiöchuk mwen an epwe mäla.” 11Nge Jakop a üreni Repeka inan we, “Ka silei pwe Esau pwii we eman mwän mi fokun ülöül, nge ngang üsap fokun ülöül. 12Eli semei epwe atapaei, nge epwe mefi pwe üa atupu. Iwe, epwe anümamauaei, nge esap afeiöchüei.” 13Nge inan we a üreni, “Nei, ewe anümamau epwe nonom woi. Kopwe chök aleasochisi aloi, kopwe feila o uwato rei ekewe kuuch.” 14Iei mine Jakop a feila o uweereto ren inan we. Nge neminewe a föri eu mongö mi anö usun Isaak a mwon. 15Mürin, Repeka a angei üfen Esau mi fokun öch ra nom lon imwan o aüföüfa ngeni Jakop. 16Nge silin ekewe kuuch a tükümi ngeni pöün me üan pwe epwe ülöül ren. 17Mürin, Repeka a ngeni Jakop ewe mongö mi anö me ewe pilawa a amolätä.
    18Iwe, Jakop a tolong lon äseengen saman we o üra, “Semei!” Nge Isaak a pälüeni, “Ngang iei, nei, nge en iö, Esau ika Jakop?” 19Iwe, Jakop a üreni saman we, “Ngang Esau noum we mwänichi. Üa föri mine ka akünöü ngeniei. Kose mochen kopwe pwätä o ochoch liapei ei man pwe kopwe afeiöchüei.” 20Nge Isaak a aisini nöün we, “Nei, ifa usun, met popun ka müttir le liap?” Nge a pälüeni, “Pun ewe Samol mi Lapalap om we Kot a aliapaei.” 21Mürin, Isaak a üreni Jakop, “Nei, kopwe kineto rei pwe üpwe atapok o silei, are en ka wesewesen nei we Esau are eman.” 22Iei mine Jakop a kan ngeni saman, nge ätewe a atapa o apasa, “Ngingimw a usun chök ngingin Jakop, nge poum ra usun chök pöün Esau.” 23Iwe, Isaak esap silleni Jakop, pun pöün ra ülöül usun pöün pwin Esau. Nge lupwen an epwe le afeiöchü, 24a aisinisefäli, “Ifa usun, en wesewesen nei Esau?” Iwe, Jakop a pälüeni, “Ewer!” 25Mürin, Isaak a üreni, “Kopwe uwato rei mine ka liapeni pwe üpwe ochoch o afeiöchuk.” Iwe, Jakop a uwato ren, nge Isaak a mongö. A pwal uwato ünüman wain, nge a ün. 26Mürin, Isaak a üreni Jakop, “Nei, kopwe kineto o mitiriei.” 27Iwe, lupwen Jakop a kineto o mitiri, saman we Isaak a tini pwoon üfan, a afeiöchü o apasa, “Pwoon nei a usun chök pwoon eu mälämäl ewe Samol mi Lapalap a afeiöchü. 28Iwe, Kot epwe fang ngonuk amurenipwin seni läng me pwülüöchün fanü pwe anom me ünümom repwe somwola. 29Chon ekewe mwü repwe angang ngonuk, nge chomong mwichen aramas repwe chapetiu me mwom. Kopwe samolun pwiüm kana, nge nöün inom repwe chapetiu me mwom. Epwe anümamau iö epwe anümamauok, nge epwe feiöch iö epwe afeiöchuk.” †
    30Iwe, wesin än Isaak afeiöchü Jakop, nge lupwen Jakop ekärän towu seni saman, Esau pwin we a war seni an likapich man. 31Iwe, Esau a pwal föri och mongö mi anö o uwato ren saman. A üreni saman we, “Kose mochen kopwe pwätä o ochoch liapei ei man pwe kopwe afeiöchüei.” 32Nge Isaak a aisini, “En iö?” Nge Esau a pälüeni, “Ngang Esau noum mwänichi.” 33Iwe, Isaak a fokun chechech o apasa, “Iö chök ewe chon likapich man a uwato liapan rei? Üa mongö meinisin mwen kosamwo feito, üa pwal afeiöchü. Ewer, epwe fokun feiöch.” 34Iwe, lupwen Esau a rong mine saman we a üreni, a fokun kechü lon an letipeta o tüngor ngeni saman, “Kose mochen kopwe pwal afeiöchüei.” 35Nge Isaak a pälüeni, “Pwiüm we a feito fän tipachemsolä o angeala feiöchum we.” 36Iwe, Esau a apasa, “A let pwe itan Jakop. Pun iei aruuen an atupuei. Iwe, a angeala wisei we wisen mwänichi, nge iei a angeala feiöchi we.” Mürin a aisini saman we, “Ifa usun, esap wor pwal eu feiöch ka iseis fän itei?” † 37Nge Isaak a pälüeni Esau, “Nengeni, üa seikätä Jakop pwe epwe om samol, nge pwin kana meinisin repwe angang ngeni. Iwe, anan me ünüman repwe somwola. Met chök üpwe pwal föri ngonuk, nei?” 38Iwe, Esau a tüngormau ngeni saman we, “Ifa usun, a chök wor eu om feiöch, semei? Kose mochen kopwe pwal afeiöchüei.” Nge Esau a leüömong le kechü. †
    39Mürin, Isaak saman we a pälüeni,
    “Kopwe imweimw toau seni pwülüöchün fanü,
    pwal seni amurenipwinin läng.
    40Kopwe manau ren noum ketilas,
    nge kopwe angang ngeni pwiüm.
    Iwe, lupwen om kopwe pöchökülela,
    epwap fis pwe kopwe towu seni fän
    nemeneman.” †
    Isaak a tinala Jakop Haran
    27.41-28.5
    41Iwe, Esau a koum ngeni Jakop pokiten ewe feiöch saman we a afeiöchü ngeni. Iwe, Esau a apasa ngeni püsin i, “Ränin kechüeiti semei, lupwen epwe mäla, a arapoto. Mürin üpwap niela Jakop.” 42Nge eman a asile ngeni Repeka alon Esau. Iei mine a köri Jakop o üreni, “Esau pwiüm we a achipa lelukan ren an ekiekin niikala. 43Iei mine, nei, kopwe aleasochisi mine üpwe ürenuk. Kopwe ütä o sükaila ren mongeei we Lapan lon Haran. 44Iwe, kopwe nonom ren ekoch fansoun tori epwe kisikisila än pwiüm we koum ngonuk. 45Iwe, lupwen epwe wes an song ngonuk, epwe pwal manlükala mine ka föri ngeni, ngang üpwap titila reöm pwe kopwe liwinto seni ikenan. Pwota ämi me ruoman oupwe mä seniei lon eu chök rän?”
    46Mürin, Repeka a üreni Isaak, “Ngang üsap chüen mochen manau pokiten pwülüen Esau kewe fin Hit. Are Jakop epwe pwal pwülüeni eman lein ekei fin Hit, epwe fen öch ai üpwe mäla.”
    28
    1Mürin, Isaak a köri Jakop, a afeiöchü o fönöü, “Kosap fokun pwüpwülü ngeni eman fin Kanaan. 2Nge kopwe feila Mesopotamia lon imwen Petuel semen inom we. Iwe, kopwe tüngor seni ikenan eman föpwül nöün Lapan mongeen inom we pwe kopwe pwülüeni. 3Amwo ewe Kot mi Unusen Manaman epwe afeiöchuk, epwe pwal aupwuk o achomongokola pwe kopwe wiliti eu mwichen aramas mi chomong. 4Amwo epwe afeiöchuk me mwirimwirum kana usun an afeiöchü Apraham, pwe kopwe fanüeni ewe fanü ka wasöla lon, ewe fanü Kot a fen ngeni Apraham!” † 5Iei usun Isaak a kapas ngeni Jakop o tinala Mesopotamia ren Lapan nöün Petuel ewe re Siria. Nge Lapan mongeen Repeka inen Jakop me Esau.
    Esau a pwal angei eman pwülüan
    28.6-9
    6Iwe, Esau a silei pwe Isaak a afeiöchü Jakop o tinala Mesopotamia, pwe epwe tüngor eman pwülüan seni ikenan. A pwal rong pwe Isaak a fönöü Jakop lupwen an afeiöchü, pwe esap fokun pwüpwülü ngeni eman fin Kanaan. 7Iwe, a pwal küna pwe Jakop a aleasochis ngeni saman me inan o feila Mesopotamia. 8Iwe, lupwen Esau a mefi pwe Isaak saman we a oput ekewe fin Kanaan, 9a feila ren Ismael nöün Apraham we o angei eman nöün föpwül itan Mahalat pwe pwülüan lükün pwülüan kewe. Iwe, Mahalat fefinen Nepajot.
    Jakop a tan me lon Petel
    28.10-22
    10Iwe, Jakop a feila seni Peersepa pwe epwe feila Haran. 11Nge lupwen akkar a tup, a tori eu leni o pwini epwin ikenan. Iwe, Jakop a angei eföü fau me lon ewe leni pwe epwe ülleni, a kon o möür. 12Iwe, a tan pwe efoch latta a ititä seni won fanüfan, nge lesopun a tori läng. Iwe, nöün Kot kewe chon läng ra tötä o tötiu won. † 13Nge ewe Samol mi Lapalap a ü asen ewe latta o apasa, “Ngang ewe Samol mi Lapalap än semom Apraham me Isaak we Kot. Ewe fanü ka kon won üpwe ngonuk me mwirimwirum kana. † 14Iwe, mwirimwirum repwe chomong usun chök pwülmoromoren fanü. Oupwe chonifetalei ewe fanü tori lotou me ötiu, pwal tori efeng me ör. Iwe, chon ekewe mwü meinisin won fanüfan repwe feiöch me reöm me mwirimwirum kana. † 15Ngang üpwe etuk o tümwünuk ekis meinisin ia kopwe feila ie, üpwe pwal aliwiniiketo won ei fanü, pun ngang üsap likituk tori üpwe apwönüetä meinisin mine üa pwon ngonuk.” 16Iwe, lupwen Jakop a nela seni an möür, a apasa, “Ellet, ewe Samol mi Lapalap a nonom lon ei leni, nge ngang üsap silei.” 17Nge Jakop a niuokus o apasa, “A men eniuokus ei leni! Achiöü fokun ikei imwen Kot me asamen läng.”
    18Iwe, Jakop a pwätä lesosorusich, a angei ewe fau a ülleni lon ewe pwin, a aüetä o ninätä lö won pwe eföü föün achem. 19Iwe, a aita ngeni ewe leni Petel *. Nge iten ewe telinimw me lom Lus. 20Mürin, Jakop a pwon ngeni ewe Samol mi Lapalap, “Are kopwe etiei o tümwünüei won alen ai sai, are kopwe pwal ngeniei enei me üfei 21pwe üpwe liwiniti imwen semei fän kinamwe, iwe, en kopwe ai Kot. 22Iwe, ewe fau üa aüetä pwe eföü föün achem epwe wiliti eu imwenfelin Kot, nge seni mettoch meinisin mine kopwe ngeniei üpwe ngonuk eu leengolun.
    29
    Jakop a angang ngeni Lapan fän iten Rahel me Lea
    29.1-30
    1Iwe, Jakop a sopwela an sai tori ewe fanüen chon ötiu. 2Nge lupwen a nenefetal, a küna eu chönüttu lon ewe mälämäl. Iwe, ülüpwi pwiin sip ra kon ünükün, pun iei ewe koluk chon ewe fanü ra aünü nöür kewe man seni. Iwe, ewe chönüttu a pinepin ngeni eföü fau mi fokun föümong. 3Iwe, lupwen ekewe pwiin man meinisin ra chufengen arun, ekewe chon mas ra akulu ewe fau seni leawen ewe chönüttu o aünü ekewe sip. Mürin ra pineesefäliela ewe chönüttu ngeni ewe fau.
    4Iwe, Jakop a üreni ekewe chon mas, “Pwii kana, ia oua feito me ie?” Nge ra pälüeni, “Äm aia feito seni Haran.” 5Mürin, Jakop a aisiniir, “Ifa usun, oua silei Lapan nöün Nahor we?” Nge ra pälüeni, “Ewer, aia silei.” 6Iwe, Jakop a pwal aisiniir, “Ifa usun, a pöchökül?” Nge ra üreni, “Ewer, a pöchökül. Nengeni, iei i Rahel nöün we föpwül a feito me nöün sip kana.” 7Nge Jakop a üreniir, “A chüen leoloas, nge esamwo tori fansoun pwe ekewe man repwe mwuchifengen. Oupwe aünü ekewe sip o emwenirela pwe repwe mongö.” 8Nge ra pälüeni, “Äm aisap tongeni föri ei are ekewe pwiin man resamwo chufengen meinisin. Mürin, aipwe akulu ewe fau seni leawen ewe chönüttu o aünü ekewe sip.” 9Iwe, lupwen Jakop me ekewe mwän ra chüen kapasfengen, Rahel a feito me nöün saman kewe sip, pun i a tümwünüür. 10Nge lupwen Jakop a küna Rahel nöün Lapan mongeen inan we, pwal nöün Lapan kewe sip, a akulu ewe fau seni leawen ewe chönüttu o aünü ekewe sip nöün mongeen inan we. 11Mürin, Jakop a mitiri Rahel o kechü fän leüömong. 12Iwe, Jakop a pwäri ngeni Rahel pwe i a pwal semeni saman, pun i nöün Repeka. Iei mine Rahel a mümütüla o apworausa ngeni saman we.
    13Nge lupwen Lapan a rong usun pworausen Jakop nöün fefinan we, a mümütüla pwe epwe churi. Iwe, a romi, a pwal mitiri o emwenala lon imwan. Nge lupwen Jakop a pwäri ngeni Lapan usun pworausan meinisin, 14Lapan a üreni, “Ellet, en chüi me fitukei.” Iwe, Jakop a nonom ren Lapan eu maram.
    15Mürin, Lapan a üreni Jakop, “Ifa usun, epwe tufich om kopwe chök angang ngeniei pokiten en aramasei, nge esap wor liwinum? Apwi, kopwe chök pwäri ngeniei ükükün om mochen.” 16Nge a wor ruoman nöün Lapan föpwül, iten ewe finichi Lea, nge iten ewe mi kis fan Rahel. 17Iwe, Lea a mesengau, nge Rahel a meseöch o fokun liöch. 18Jakop a efich Rahel. Iei mine a apasa, “Üpwe angang ngonuk lon ükükün fisu ier fän iten noum föpwül Rahel ewe mi kis, pwe üpwe pwülüeni.” 19Lapan a üreni, “A öch ai üpwe ngonuk mwen ai üpwe ngeni eman. Kopwe chök nonom rei.” 20Iei mine Jakop a angang lon ükükün fisu ier fän iten Rahel. Nge me ren Jakop ekewe fisu ier ra chök wewe ngeni ekoch rän pokiten an echeni ewe föpwül.
    21Mürin, Jakop a üreni Lapan, “Kopwe ngeniei pwülüei pwe üpwe pwülüeni, pun a wes ierin ai angang.” 22Iei mine Lapan a körifengeni ekewe chon Haran meinisin o föri eu kametip mi watte. 23Nge lupwen a pwinila, a angei nöün we föpwül Lea o ngeni Jakop. Iwe, a pwülüeni. 24Lapan a pwal angei nöün we chon angang Silpa o ngeni Lea pwe epwe chon angang ngeni. 25Nge lesosor, Jakop a küna pwe a pwülüeni Lea. Iwe, a feila ren Lapan o üreni, “Pwota ka föri ei sokun ngeniei? Ifa usun, üsap angang ngonuk fän iten Rahel? Pwota ka atupuei?” 26Nge Lapan a pälüeni, “Esap pwüngün fanüem pwe ewe mi kis epwe akomwen pwüpwülü mwen ewe finichi. 27Kopwe chök awesala ei wiken apwapwan apwüpwülü, mürin aipwe ngonuk pwal ewe mi kis. Nge liwinin om kopwe le pwülüeni Rahel, kopwe angang ngeniei pwal fisu ier.” 28Iwe, Jakop a tipeeu ngeni. Nge lupwen a wes ewe wik, Lapan a ngeni Jakop nöün we föpwül Rahel pwe pwülüan. 29Lapan a angei nöün we chon angang Pila o ngeni Rahel pwe epwe chon angang ngeni. 30Iwe, Jakop a pwal pwülüeni Rahel, nge a efich Rahel mwen Lea. Mürin, Jakop a angang ngeni Lapan pwal fisu ier.
    Jakop me nöün kana
    29.31-30.24
    31Iwe, lupwen ewe Samol mi Lapalap a küna pwe Lea a sochowun me ren Jakop, a anöünöü, nge Rahel a rit. 32Iwe, Lea a pwopwo, a nöüni eman ät o aita ngeni Rupen *. Pun a apasa, “Ewe Samol mi Lapalap a küna ai riaföü, ellet iei pwülüei we epwe tongeei.” 33Mürin, Lea a pwopwosefäl o nöüni eman ät. Iwe, a apasa, “Pokiten ewe Samol mi Lapalap a rong pwe ngang üa sochowun, a pwal ngeniei ei ät.” Iei mine a aita ngeni Simeon *. 34Nge Lea a pwal pwopwosefäl o nöüni pwal eman ät. Iwe a apasa, “Iei otun pwülüei we epwe pach ngeniei, pun üa nöüni ngeni ülüman ät.” Iei mine a aita ngeni Lefi *. 35Mürin, Lea a pwal pwopwosefäl o nöüni eman ät. Iwe, a apasa, “Iei üpwe mwareiti ewe Samol mi Lapalap.” Iei mine a aita ngeni Juta *. Mürin a ükütiu le nöünöü.
    30
    1Nge lupwen Rahel a küna pwe esap nöünöü me won Jakop, a lolowo ngeni pwin we. Nge a üreni Jakop, “Kopwe föri mine üpwe nöünöü ren. Pun are kosap, üpwe mäla.” 2Iwe, Jakop a song ngeni Rahel o apasa, “Ifa usun, ngang siwilin Kot mi amwöchü senuk om kopwe pwopwo?” 3Nge Rahel a apasa, “Iei i nei we chon angang Pila. Kopwe kon ren pwe epwe nöünöü me womw. Nge ngang üpwe nöüni nöün.” 4Iei mine Rahel a ngeni Jakop nöün we chon angang Pila pwe epwe pwülüeni. Iwe, Jakop a kon ren. 5Iwe, Pila a pwopwo o nöüni ngeni Jakop eman ät. 6Mürin, Rahel a apasa, “Kot a alletätä ai pwüng, a pwal rong ai iotek o ngeniei eman ät.” Iei mine a aita ngeni Tan *. 7Pila nöün Rahel we chon angang a pwal pwopwo o nöüni ngeni Jakop aruomanün nöün ät. 8Mürin Rahel a apasa, “Fän pöchökül üa aülap ngeni pwii, nge üa akufu.” Iei mine a aita ngeni ewe ät Naftali *.
    9Iwe, lupwen Lea a küna pwe a ük le nöünöü, a angei nöün we chon angang Silpa o ngeni Jakop pwe epwe pwülüeni. 10Mürin nöün Lea we chon angang Silpa a nöüni eman ät me won Jakop. 11Nge Lea a apasa, “Feiöch a toriei!” Iei mine a aita ngeni ewe ät Kat *. 12Mürin, nöün Lea we chon angang Silpa a nöüni aruomanün nöün ät me won Jakop. 13Nge Lea a üra, “Pwapwa a toriei. Iei ekewe fefin repwe apasa pwe ngang üa pwapwa.” Iei mine a aita ngeni ewe ät Aser *.
    14Iwe, lupwen fansoun resin wiich Rupen a feila lemäl, a küna ekoch föün apelin omung * o uwato ren Lea inan we. Iwe, Rahel a üreni Lea, “Kose mochen kopwe ngeniei ekoch seni ekewe apelin omung noum we a kini.” 15Nge Lea a aisini, “Ifa usun, ese naf om angei seniei pwülüei? Ka pwal mochen angei seniei ekewe apelin omung nei we a kini?” Iwe, Rahel a pälüeni, “Ika kopwe ngeniei ekewe apelin omung, Jakop epwe kon reöm lepwin ei.” 16Nge lupwen Jakop a liwinto seni lemäl lekuniol, Lea a feila pwe epwe churi. Iwe, a üreni Jakop, “Kopwe fokun kon rei lepwin ei, pun üa mönuk seni Rahel ren kinien nei we apelin omung.” Iei mine Jakop a kon ren lon ewe pwin. 17Iwe, Kot a aüselinga Lea, pwe a pwopwo o nöüni ngeni Jakop alimmanün nöün ät. 18Mürin, Lea a apasa, “Kot a ngeniei liwini, pun üa mwüt ngeni pwülüei nei we chon angang.” Iwe, a aita ngeni ewe ät Isakar *. 19Iwe, Lea a pwal pwopwosefäl o nöüni ngeni Jakop awonomanün nöün ät. 20Mürin, Lea a apasa, “Kot a lifang ngeniei eu lifang mi aüchea. Iei pwülüei epwe wesewesen nonom rei, pun üa nöüni ngeni wonoman ät.” Iwe, a aita ngeni ewe ät Sepulon *. 21Iwe, Lea a pwal nöüni eman nengin o aita ngeni Tina. 22Mürin, Kot a chechemeni Rahel, a aüselinga an tüngor o anöünöü. 23Iei mine Rahel a pwopwo, a nöüni eman ät o apasa, “Kot a angei seniei ai itengau.” 24Iwe, a aita ngeni Josef * o apasa, “Amwo ewe Samol mi Lapalap epwe apacha ngeniei pwal eman ät.”
    Jakop me Lapan ra pwüngüpwüngfengen
    30.25-43
    25Mürin än Rahel nöüni Josef, Jakop a üreni Lapan, “Kose mochen mwüt ngeniei pwe üpwe liwiniti poputän fanüei. 26Kopwe ngeniei pwülüei me nei kewe, pun liwinin ai angang ngonuk. Kopwe mwüt ngeniei pwe üpwe feila, pun en ka silei ükükün ai angang ngonuk.” 27Nge Lapan a pälüeni, “Kose kan mochen kopwe aüselingaei. Üa fen silei seni ai pwee pwe ewe Samol mi Lapalap a afeiöchüei fän äsengesum. 28Kopwe üreniei mine üpwe ngonuk pwe liwinin om angang, pun üpwe ngonuk.” 29Iwe, Jakop a üreni, “En ka püsin silei usun ai angang ngonuk pwal usun ai tümwünüöchü noum kewe man. 30Pun mwen ai feito reöm noum kewe man ra chokisikis, nge iei ra fokun chomongola. Iwe, ewe Samol mi Lapalap a afeiöchuk ren ai angang meinisin üa föri. Nge inet ngang üpwe püsin tümwünü imwei?” 31Iwe, Lapan a aisini, “Met sokun liwin üpwe ngonuk?” Nge Jakop a pälüeni, “Kosap ngeniei och mettoch. Üpwe pwal tümwünü noum kewe pwiin man, are kopwe chök tipeeu ngeni mine üpwe ürenuk. 32Ikenai üpwe fetal lein noum kewe pwiin man o aimwü iteiten sip me kuuch mi mwakelekel me tiketik, pwal iteiten apanen sip mi chochol. Ekei man ina chök liwinin ai angang. 33Iei ai wenechar epwe pwä me mürin, lupwen kopwe feito o nenengeni liwinin ai angang. Nge ika ka küna eman kuuch esap mwakelekel ika tiketik, ika eman apanen sip esap chochol, iwe, kopwe silei pwe üa soläniir.” 34Nge Lapan a üreni, “A öch, epwe usun chök mine ka apasa.” 35Iwe, lon ewe chök rän, Lapan a aimwü ekewe ätemwänin kuuch pwal ekewe liefefinin kuuch mi mwakelekel me tiketik, pwal meinisin mi ekis pwech me ekewe apanen sip mi chochol. Iwe, a anomuur fän tümwünüen nöün kewe mwän. 36Mürin, Lapan a atoauala ekewe pwiin man seni i me Jakop ükükün fetalin ülüngat rän. Nge Jakop a tümwünü ekewe lusun pwiin man nöün Lapan.
    37Mürin, Jakop a angei fönupun ekewe irä iter poplar, almont me plein, a atika ekis ünücher pwe epwe pwä mwakelekelin pwechepwecher. 38Iwe, a fotukätiu ekei fönupun irä lon lenien ünümen ekewe man koluk pwe repwe nom fän meser, lupwen ra etto pwe repwe ün. Iwe, lupwen a tori fansoun ar mochen etieti o ra etto pwe repwe ün, 39a fis pwe ra pwüpwülüfengen o pwopwo mwen ekewe fönupun irä. Iwe, ra nöünöü mi mwakelekel me tiketik o chükelekel. 40Mürin, Jakop a aimwü ekewe apanen sip o awena mesen ekewe lusun man ngeni nöün Lapan kewe man mi mwakelekel me chochol. Iei usun a aimwüela nöün kewe pwiin man, pwe resap chufengen me nöün Lapan kewe pwiin man. 41Iwe, iteiten fansoun ekewe man mi kitinup a tori fansoun ar mochen etieti, Jakop a fotukätiu ekewe fönupun irä mwen mesen ekewe man lon lenien ünümer koluk pwe repwe pwüpwülüfengen lein ekewe fönupun irä. 42Nge esap fotukätiu ekewe fönupun irä mwen ekewe man mi kichüchü. Iei mine a fis pwe ekewe man mi kichüchü nöün Lapan, nge ekewe mi kitinup nöün Jakop. 43Iei usun Jakop a fokun pisekisekila. A wor chomong nöün pwiin man, nöün chon angang fefin me nöün chon angang mwän, pwal nöün kamel me aas kana.
    31
    Jakop a sü seni Lapan
    31.1-21
    1Iwe, Jakop a rong pwe nöün Lapan kewe mwän ra apasa, “Jakop a angei meinisin mine än samach. A fokun wöümongola ren wöün samach.” 2Jakop a pwal küna pwe Lapan esap chüen wopwapwa ngeni usun me mwan. 3Mürin, ewe Samol mi Lapalap a üreni Jakop, “Kopwe liwinla won fanüen semom kewe pwal ren aramasom, nge ngang üpwe etuk.” 4Iwe, Jakop a körato Rahel me Lea lon ewe mälämäl ia a tümwünü ie ekewe pwiin man. 5Iwe, a üreniir, “Üa küna pwe sememi we esap chüen wopwapwa ngeniei usun me mwan. Nge än semei we Kot a etiei. 6Ämi oua silei pwe üa angangöch ngeni sememi we ren unusen ai tufich. 7Iwe, sememi we a atupuei o awilala liwinin ai angang fän engol, nge Kot esap mwüt ngeni pwe epwe ataala ai feiöch. 8Are a apasa, ‘Ekewe man mi tiketik repwe liwinin om angang,’ mürin ekewe man meinisin ra nöünöü mi tiketik. Nge are a apasa, ‘Ekewe man mi mwakelekel repwe liwinin om angang,’ mürin ekewe man meinisin ra nöünöü mi mwakelekel. 9Iei usun Kot a angei seni sememi we nöün kewe man o ngeniei. 10Iwe, lon fansoun ekewe man ra pwüpwülüfengen pwe repwe pwopwo, üa küna lon ai tan pwe ekewe ätemwänin kuuch ra pwülüeni ekewe man mi mwakelekel me tiketik me chükelekel. 11Iwe, nöün Kot we chon läng a köriei lon ai tan, ‘Jakop.’ Nge ngang üa apasa, ‘Ngang iei.’ 12Iwe, ewe chon läng a pwal apasa, ‘Kopwe nenengeni ekewe ätemwänin kuuch meinisin mi pwülüeni ekewe man ra mwakelekel me tiketik pwal chükelekel. Pun ngang üa küna meinisin mine Lapan a föri ngonuk. 13Ngang ewe Kot mi pwä ngonuk me lon Petel, ewe ia ka epiti ewe fau ie o pwon ngeniei. Kopwe amolokotä o feila seni ei fanü pwe kopwe liwiniti poputän fanüom.’” † 14Mürin Rahel me Lea ra üreni Jakop, “Esap chüen wor wisem me ren semem. 15A föri ngenikem usun mine a föri ngeni chon ekis. A eänikem amömö, nge a püsin eitala ewe moni a angei, lupwen a eänikem amömö. 16Iwe, ekewe wöü meinisin Kot a fen angei seni semem we, äm me nöüm kewe aia eäni. Iei mine kopwe chök föri mine Kot a ürenuk.”
    17Iwe, Jakop a ütä o ekietä nöün kewe me pwülüan kewe won ekewe kamel. 18A emwenala nöün kewe man meinisin a nöüni o uweela pisekin kewe meinisin a eäni lon Mesopotamia, pwe epwe feila ren Isaak saman we lon ewe fanü Kanaan. 19Nge lupwen Lapan a feila pwe epwe fichi ülen nöün kewe sip, Rahel a soläni nöün saman we uluulun anün leimw. 20Iwe, Jakop a tükümi seni Lapan ewe re Siria, pwe esap asile ngeni an epwe feila seni. 21Jakop a süla o uwala meinisin mine a eäni. A feila pekilan ewe chanpupu Oifrat o awena mesan ngeni ewe fanü mi chukuchukutä lon Kiliat.
    Lapan a tapweri Jakop
    31.22-42
    22Iwe, ülüngat rän mürin eman a asile ngeni Lapan pwe Jakop a sü. 23Iwe, Lapan a angei aramasan pwe repwe eti le tapweri Jakop. Nge mürin fisu rän ra tori i me won ewe fanü mi chukuchukutä lon Kiliat. 24Nge Kot a kapas ngeni Lapan ewe re Siria lon an tan lepwin o üreni, “Kopwe fokun föröchü pwe kosap kapas pöchökül ngeni Jakop.”
    25Iwe, lupwen Lapan a tori Jakop, Jakop a fen aüetä imwan imw mangaku won ewe fanü mi chukuchukutä lon Kiliat. Pwal Lapan me aramasan ra aüetä imwer imw mangaku ikenan. 26Iwe, Lapan a üreni Jakop, “Pwota ka föri ei pwe ka tükümi seniei om süla o uwala nei kewe fefin usun chök chon oola lon maun? 27Pwota ka süla lemonomon? Pwota kosap asile ngeniei pwe üpwe afeilakemi fän pwapwa me köl, ren tikin keseng me kitar? 28Pwota kosap mwüt ngeniei pwe üpwe mitiri nei kewe fefin me nöür kewe? Ewer, ka chök umwes lon mine ka föri. 29Iwe, ngang üa tongeni afeiengauok. Nge än semom we Kot a üreniei lepwin ewe, ‘Kopwe fokun föröchü pwe kosap kapas pöchökül ngeni Jakop.’ 30Iwe, iei ka fen feila, pun ka fokun positi chon leimwen semom. Nge pwota ka soläni nei kewe uluulun anün leimw?” 31Nge Jakop a üreni Lapan, “Üa niuokus, pun üa ekieki pwe kopwe angei seniei noum kewe fefin fän pöchökül. 32Nge ewe eman kopwe küna me ren noum kewe uluulun anün leimw, epwe mäla. Iei kopwe kütta mwen mesen aramasom kei o angei mine om me lein ai kewe pisek.” Nge Jakop esap silei pwe Rahel a soläni ekewe uluulun anü. 33Iwe, Lapan a tolong lon imwen Jakop, lon imwen Lea, pwal lon imwen ekewe ruoman chon angang fefin, nge esap küna nöün kewe uluulun anü. Mürin, a towu seni imwen Lea o tolong lon imwen Rahel. 34Nge Rahel a angei ekewe uluulun anü, a aopala fän an lenien mot o mottiu won. Iei ewe lenien mot ra aea won nöür kewe kamel. Iwe, Lapan a kütta ekewe uluulun anü lon unusen ewe imw, nge esap küneer. 35Iwe, Rahel a üreni saman we, “Semei, kose mochen kosap song ngeniei pwe üsap ütä mwom, pun üa samaun fefin.” Iei usun Lapan a kütta nöün kewe uluulun anün leimw ekis meinisin, nge esap küneer.
    36Mürin, Jakop a song o anini ngeni Lapan. Iwe, a kapas ngeni, “Met ai pwüngingau? Are met ai tipis pwe ka tapweriei fän choun om song? 37Iei ka kütta lein ai pisek meinisin. Nge met sokun pisekin lon imwomw ka küna? Kopwe iseis ikei mwen aramasei me aramasom pwe repwe filätä iö leich a pwüng. 38Rüe ier üa nom reöm. Noum kewe liefefinin sip me kuuch esap mwetela nöür. Üsap fokun ochoch eman noum ätemwänin kuuch seni noum kewe pwiin man. 39Iwe, mine manmwacho ra niela, ngang üsap uwato reöm, pwe üa püsin liwini. En ka angei seniei liwinin ekewe man eman a soläniir lerän ika lepwin. 40Iei usun mine a fis ngeniei: Lerän üa riaföü ren pwichikaren akkar, nge lepwin üa föü pwe üsap tongeni möür. 41Lon ükükün rüe ier üa nonom reöm. Üa angang ngonuk lon ükükün engol me rüanü ier fän iten noum kewe ruoman fefin, pwal wonu ier fän iten noum kewe pwiin man. Nge en ka awilala liwinin ai angang fän engol. 42Are än semei we Kot esap nonom rei, än Apraham we Kot, ewe Isaak a niueiti, ellet iei en kopwe tinieila fän ai asöülapö. Nge Kot a küna ai riaföü me angangen pei o apwünguk lepwin ewe.”
    Jakop me Lapan ra pwonfengen
    31.43-55
    43Mürin, Lapan a pälüeni Jakop, “Ekei fefin nei, ekei semirit nei, ekei pwiin man nei. Meinisin mine ka küna ai. Nge met ngang üpwe tongeni föri ikenai ngeni nei kei fefin me nöür kei semirit? 44Iwe, kopwe etto pwe sipwe föri eu pwonen atipeeufengen. Ousipwe achukuchukätä fau pwe eu pisekin pwärätä lefilen en me ngang.” 45Iei mine Jakop a angei eföü fau o aüetä pwe epwe eföü föün achem. 46A pwal üreni aramasan kewe pwe repwe ionifengeni fau.” Iwe, ra achukuchukätä fau o mongö arun. 47Iwe, Lapan a aita ngeni ewe leni Jekar Sahatuta *, nge Jakop a aita ngeni Kaleet *. 48Mürin, Lapan a üreni Jakop, “Ei ioien fau epwe eu pisekin pwärätä lefilen en me ngang.” Iei popun ewe leni a iteni Kaleet, 49nge ewe föün achem a iteni Mispa *, pun Lapan a apasa, “Ewe Samol mi Lapalap epwe mamasa lefilen en me ngang, lupwen sia toaufesen. 50Are kopwe ariaföüü nei kewe fefin, ika kopwe pwal angei ekoch pwülüom lükün nei kewe fefin, kopwe chök chechemeni pwe Kot epwe chon pwärätä lefilen en me ngang, inamwo ika esap wor eman a nom rech.”
    51Mürin, Lapan a pwal üreni Jakop, “Nengeni, ei ioien fau me ei föün achem üa anomu lefilen en me ngang. 52Ei ioien fau me ei föün achem eu pisekin pwärätä. Üsap fokun feila reöm pekilan ei ioien fau pwe üpwe afeiengauok. Nge en kosap pwal feito rei pekiton ei ioien fau me ewe föün achem pwe kopwe afeiengauaei. 53Än Apraham me Nahor we Kot, än semer we Kot epwe souapwüng lefilach.” Mürin, Jakop a pwon fän akapel fän iten ewe chök Kot Isaak a niueiti, pwe epwe apwönüetä ewe pwon. 54Iwe, Jakop a niela eman man o eäni asor ngeni Kot won ewe chuk. A pwal köri aramasan kewe pwe repwe eti le mongö. Mürin ar mongöfengen ra möür lon ewe pwin won ewe chuk.
    55Nge lesosorusich Lapan a pwätä, a mitiri nöün kewe fefin me nöür kewe o afeiöchüür. Mürin a feila seniir o liwiniti lenian.
    32
    Jakop a amolätä an epwe churi Esau
    32.1-21
    1Iwe, lupwen Jakop a saila, nöün Kot kewe chon läng ra churi. 2Nge lupwen Jakop a küneer, a apasa, “Ikei nöün Kot kewe mwichen sounfiu.” Iei mine a aita ngeni ewe leni Mahanaim *.
    3Iwe, Jakop a tinala ekoch chon künö pwe repwe akomwola mwan o feila ren Esau pwin we mi nom Seir lon ewe fanü Etom. 4Iwe, a öüröüreer o üreniir pwe iei usun mine repwe apasa ngeni Esau, “Ngang noum chon angang Jakop, üa wasöla ren Lapan o nom ren tori ikenai. 5A wor nei kow, aas, sip me kuuch, pwal nei chon angang mwän me chon angang fefin. Iei üa tinala nei kei chon künö pwe repwe asile ngonuk, ai samol, usun pwe kopwe ümöümöch ngeniei.”
    6Iwe, ekewe chon künö ra liwinto ren Jakop o apworausa ngeni, “Aia churi Esau pwiüm we. Iwe, i epwe feito pwe epwe churuk, nge föpükü mwän ra eti.” 7Nge lupwen Jakop a rong ei pworaus, a fokun niuokus o riaföü. Iwe, a aimwüfeseni lon ruu mwich an we mwichen aramas mi nom ren, pwal nöün kewe mwichen sip me kuuch, kow me kamel kana. 8Pun a ekieki, “Are Esau epwe war o niela eu mwich, ewe pwal eu mwich epwe tongeni süla.”
    9Mürin, Jakop a iotek, “Ai Samol mi Lapalap, en än semei Apraham me Isaak we Kot, en ka üreniei, ‘Kopwe liwiniti fanüom pwal aramasom, nge ngang üpwe atoto feiöch womw.’ 10Üa kon aücheangau ngeni om kirikiröch me om tipelükülük meinisin ka eäni ngeniei noum chon angang. Pun ei chök wok a nom rei, lupwen üa pwerela pekilan ei chanpupu Jortan, nge ikenai üa wiliti ruu mwich. 11Kose mochen kopwe amanauaei seni lepöün pwii, fokun seni lepöün Esau. Pun üa niuokus pwe epwe feito o nikeemila meinisin, pwal ekewe in me ekewe semirit. 12Nge en ka pwon ngeniei pwe kopwe atoto feiöch woi o achomonga mwirimwiri usun pien aroset pwe esap wor eman a tongeni aleaniir pokiten chomonguur.” †
    13Iwe, Jakop a asösö ikenan lon ewe pwinin. Nge lesosor a angei seni nöün kewe pwiin man mine epwe lifang ngeni Esau pwin we: 14rüepükü liefefinin kuuch me rüe ätemwänin kuuch, rüepükü liefefinin sip me rüe ätemwänin sip, 15ilik liefefinin kamel me apaner, faik liefefinin kow me engol ätemwänin kow, rüe liefefinin aas me engol ätemwänin aas. 16Ekei man meinisin Jakop a inetiir lon eu me eu mwich o anomuur fän tümwünüen nöün kewe chon angang. Iwe, a üreniir, “Oupwe akom mwei, nge eu mwich epwe ekis toau seni pwal eu.” 17Iwe, a öüröüra ewe aemanün nöün chon angang, “Are Esau pwii we epwe churuk o aisinuk, ‘Ifa usun, en nöün iö? Ia kopwe feila ie? Nge nöün iö ekewe man ra akom mwom?’, 18mürin kopwe pälüeni, ‘Ir meinisin nöün noum we chon angang Jakop. A tinireto pwe an lifang ngeni an samol Esau. Nge Jakop a pwal tapweto mürim.’” 19Iwe, a pwal öüröüra ewe aruomanün me ewe aülümanün nöün chon angang tori chokewe meinisin mi tümwünü ekewe pwiin man, “Ikkei chök ekewe kapas oupwe üreni Esau, lupwen oupwe churi. 20Nge oupwe pwal üreni, ‘Noum chon angang Jakop a tapweto mürim.’” Pun Jakop a ekieki, “Eli ewe lifang a akom mwei epwe chäri pwii. Mürin, lupwen üpwe küna mesan, eli epwe chä ngeniei.” 21Iei usun ekewe lifang ra akomwola mwan, nge Jakop a chök nom ren an we mwich lon ewe pwinin.
    Jakop a aülap ngeni Kot me lon Peniel
    32.22-32
    22Iwe, lon ewe chök pwinin Jakop a pwätä o angei pwülüan kewe ruoman me nöün kewe ruoman chon angang fefin pwal nöün kewe engol me eman ät. Iwe, ra feila pekilan ewe chanpupu Jappok. 23Mürin an tinirela pekilan ewe chanpupu, a pwal tinala pisekin meinisin. 24Nge Jakop a chök alemanüla. Mürin, eman mwän a feito o aülap ngeni tori a tö mallen rän. 25Nge lupwen ewe mwän a mefi pwe esap tongeni akufu Jakop, a pisiri wilan pwe a rü chün, lupwen an aülap ngeni. 26Mürin, ewe mwän a apasa, “Kose mochen likitieila, pun a tö mallen rän.” Nge Jakop a pälüeni, “Üsap fokun likitukela are kosap afeiöchüei.” † 27Nge ewe mwän a aisini, “Ifa itom?” Iwe, a pälüeni, “Itei Jakop.” 28Nge ewe mwän a üreni, “Kosap chüen iteni Jakop, pwe kopwe iteni Israel *. Pun ka fiu ngeni Kot me aramas, nge en ka win.” † 29Mürin, Jakop a tüngor ngeni ewe mwän, “Kose mochen kopwe asile ngeniei itom.” Nge i a pälüeni, “Pwota ka ais itei?” Iwe, a afeiöchü Jakop ikenan. † 30Iwe, Jakop a apasa, “Üa küna won mesen Kot, nge üa chüen manau.” Iei mine a aita ngeni ewe leni Peniel *. 31Iwe, akkar a tötä, lupwen Jakop a feila seni Peniel, nge a likoi ren wilan. 32Iei popun chon Israel resap ochoch ewe fituk a nom won chün wilan man tori ikenai pokiten ewe mwän a pisiri won wilan Jakop.
    33
    Jakop me Esau ra chäfengen
    33.1-20
    1Iwe, Jakop a netä o küna pwe Esau a war me föpükü mwän. Iei popun Jakop a aimwüfeseni nöün kewe o ngeni Lea me Rahel nöür, a pwal ngeni ekewe ruoman chon angang fefin nöür. 2Iwe, a akomwa ekewe ruoman chon angang fefin me nöür kewe, mürin Lea me nöün kewe, nge Rahel me Josef ra kükümwir. 3Nge Jakop a akom mwer meinisin, a chapetiu lepwül fän fisu tori a kan ngeni pwin.
    4Nge Esau a mümütüto ren, a romi o mitiri. Iwe, ra kechüfengen me ruoman. 5Nge lupwen Esau a netä, a küna ekewe fefin me nöür kewe o aisini Jakop, “Nöün iö kana mi nom reöm?” Jakop a pälüeni, “Ai samol, ir meinisin nei, Kot a ngeniei lon an ümöümöch.” 6Mürin ekewe chon angang fefin me nöür kewe ra arapoto o chapetiu mwen Esau. 7Pwal usun chök Lea me nöün kewe ra arapeto o chapetiu me mwan, nge lesopolan Rahel me Josef ra arapeto o chapetiu me mwan. 8Iwe, Esau a aisini, “Met ka mochen ren ekewe mwich meinisin üa churiir?” Nge Jakop a pälüeni, “Üa mochen küna ümöümöch me reöm, ai samol.” 9Iwe, Esau a üreni, “Pwii, üa menemenöch ren mine üa eäni. Kopwe chök amwöchü mine ka eäni.” 10Nge Jakop a üreni, “Apwi, are üa küna ümöümöch me reöm, kose mochen kopwe etiwa ai we lifang ngonuk. Ellet, lupwen üa küna mesom usun chök nge üa küna mesen Kot, pun ka etiwaei lon om ümöümöch. 11Kose mochen kopwe angei ai ei lifang üa uwato reöm. Pun Kot a fokun kisäsew ngeniei, iei popun a fokun naf ngeniei mine üa eäni.” Iwe, Jakop a pesei Esau tori a angei ekewe lifang.
    12Mürin Esau a apasa, “Ousipwe popuetä ach sai, nge ngang üpwe wisen akom mwemi.” 13Nge Jakop a üreni, “Ai samol, ka silei pwe ekewe semirit ra apwangapwang, nge üa pwal wisen tümwünü ekewe pwiin sip me kow ra nöünöü. Iwe, are ekewe chon angang repwe amüttirirela lon eu chök rän, repwe fokun mäla meinisin. 14Kose mochen kopwe akomwola mwei, nge ngang üpwe mangeni mangen ekewe man me semirit, tori üpwe churuk lon Etom.”
    15Iwe, Esau a apasa, “Kose mochen üpwe likiti ngonuk ekoch kei mwän mi nom rei.” Nge Jakop a üreni, “Ina chök i. Amwo üpwe chök küna ümöümöch me reöm, ai samol.” 16Iei mine Esau a liwiniti Etom lon ewe chök ränin. 17Nge Jakop a saila Sukot. Iwe, a aüetä imwan o förätä lenien nöün kewe man. Iei mine ewe leni a iteni Sukot *.
    18Iwe, lupwen Jakop a liwinto seni Mesopotamia, a tori ewe telinimw Sikem lon ewe fanü Kanaan fän kinamwe. Iwe, a aüetä imwan imw mangaku lükün ewe telinimw. 19Pun Jakop a möni ewe fanü seni nöün Hamor kewe mwän, semen Sikem we, won ipükü föün moni silifer. † 20Iwe, ikenan Jakop a senätä eu rongen asor o aita ngeni El Elohe Israel *.
    34
    Nöün Jakop ra amoela itengauen Tina
    34.1-31
    1Iwe, lon eu rän Tina nöün Lea me Jakop we föpwül a feila kukulou ren fin ewe fanü. 2Nge lupwen Sikem nöün Hamar we ewe re Hiw, i pwal samolun ewe fanü, a küna Tina, a achomanauei o kon ren. 3Iwe, leluken Sikem a pach ngeni Tina nöün Jakop we föpwül, pwe a fokun tongei o fos pwetete ngeni. 4Iei mine Sikem a kapas ngeni Hamor saman we, “Kopwe tüngor ei föpwül pwe üpwe pwülüeni.” 5Iwe, Jakop a rong pwe Sikem a achomanauei nöün we föpwül Tina. Nge lon ei otun, nöün Jakop kewe mwän ra tümwünü nöür kewe man lemäl. Iei mine Jakop a chök fanafanala tori ar repwe liwinto. 6Mürin, Hamor semen Sikem a feila ren Jakop pwe epwe kapas ngeni. 7Iwe, lupwen nöün Jakop kewe mwän ra rong ei pworaus, ra müttir liwinto me lemäl. Ra chou o fokun song, pun Sikem a föri och föför mi äsäw lon Israel ren an konfengen me nöün Jakop we föpwül. Pun a ngau ei sokun föför än eman epwe föri.
    8Iwe, Hamor a kapas ngeni Jakop, “Leluken nei we mwän Sikem a mochen riri ngeni noum we föpwül. Üa tüngor ngonuk, kose mochen kopwe mwüt ngeni pwe epwe pwülüeni. 9Ousipwe pwüpwülüfengen. Oupwe ngenikem nöümi föpwül, nge ämi oupwe angei nöüm föpwül pwe oupwe pwülüeni. 10Oupwe nonom rem, nge ewe fanü epwe suk ngenikemi. Oupwe nonom lon, oupwe pwal föri ämi angang o kamö fanüemi.” 11Mürin, Sikem a üreni Jakop me mongeen Tina kewe, “Amwo üpwe küna ümöümöch me remi, nge üpwe ngenikemi meinisin mine oupwe tüngor seniei. 12Oupwe chök üreniei ükükün mine oua mochen pwe üpwe kiseni ngenikemi. Iwe, üpwe ngenikemi meinisin mine oupwe tüngor seniei, nge oupwe chök ngeniei ewe föpwül pwe üpwe pwülüeni.”
    13Iwe, nöün Jakop kewe mwän ra atupu Sikem me Hamor saman we ren ar kapas, pokiten än Sikem aitengaua Tina fefiner we. 14Iwe, ra üreni, “Äm aisap tongeni mwüt ngeni eman esap sirkomsais pwe epwe pwülüeni fefinem, pun aipwe itengau ren. 15Nge äm aipwe chök tipeeu ngeni, ika ämi mwän meinisin oupwe sirkomsais usun chök äm. 16Mürin äm aipwe ngenikemi nöüm kewe föpwül, äm aipwe pwal angei nöümi kewe föpwül. Iwe, äm aipwe nonom remi pwe sipwe eu chök mwichen aramas. 17Nge are ousap mochen aüselingakem o sirkomsais, äm aipwe angei fefinem o feila.”
    18Iwe, Hamor me Sikem nöün we mwän ra efich ar kewe kapas. 19Iwe, ewe alüal esap mang le föri mine ra üra, pun a fokun tongei nöün Jakop we föpwül. Iwe, Sikem ewe mi lap lon an famili. 20Iei mine Hamor me Sikem nöün we ra feila lon ewe lenien amwicheich le asamalapen telinimwer we o üreni mwänin ewe telinimw, 21“Ekei mwän ra mochen chiechi ngenikich. Ousipwe mwüt ngeniir pwe repwe nonom rech won fanüach, pwe repwe föri ar angang, pun ewe fanü a pwal naf ngeniir. Iwe, ousipwe pwülüeni nöür kewe föpwül, nge kich sipwe ngeniir nöüch kewe föpwül pwe repwe pwülüeniir. 22Nge ir ra chök tipeeu ngeni ar repwe nonom rech pwe sipwe eu chök mwichen aramas, ika iteiten mwän leich repwe sirkomsais usun chök ir ra sirkomsais. 23Ifa usun, sisap nöüni nöür man, sisap pwal pisekini pisekir meinisin? Sipwe chök tipeeu ngeniir pwe repwe nonom rech.” 24Iwe, aramasen ewe telinimw meinisin ra aüselinga alon Hamor me Sikem, nge iteiten mwänin ewe telinimw ra sirkomsais.
    25Iwe, mürin ülüngat rän, lupwen ra onoson, ruoman nöün Jakop kewe mwän Simeon me Lefi mongeen Tina ra angei nöür ketilas, ra anifilong lon ewe telinimw o niela ekewe mwän meinisin. 26Ra pwal niela Hamor me Sikem nöün we. Mürin ra angei Tina seni lon imwen Sikem o süla fan. 27Mürin, nöün Jakop kewe mwän ra feito won ekewe somä o angei pisekin ewe telinimw fän pöchökül pokiten fefiner we a itengau rer. 28Ra pwal angei nöür kewe pwiin sip me kow me nöür kewe aas me meinisin mine a nom lon ewe telinimw, pwal lon ewe mälämäl. 29Iwe, ra uweeala wöür meinisin mi nom lon imwer, pwal nöür semirit me pwülüer. 30Mürin, Jakop a üreni Simeon me Lefi, “Ämi oua ariaföüüei, pun oua föri mine chon ekei fanü, chon Kanaan me chon Peris repwe oputaei ren. Kich sa chokükün. Nge are ra chufengen pwe repwe maun ngenikich, ngang me chon leimwei meinisin aipwe rosola.” 31Nge ra apasa, “Ifa usun, a öch an epwe föri ngeni fefinem ei, usun chök an föri ngeni eman fin lisowu?”
    35
    Kot a afeiöchü Jakop me lon Petel
    35.1-15
    1Iwe, Kot a üreni Jakop, “Kopwe feila Petel o nonom ikenan. Iwe, kopwe senätä eu rongen asor ikenan fän itei ngang ewe Kot mi pwä ngonuk, lupwen ka sü seni Esau pwiüm we.” † 2Iei mine Jakop a kapas ngeni chon leimwan me chokewe meinisin mi eti, “Oupwe pöütala ekewe uluulun anümwäl mi wor remi, oupwe pwal limetikemi o siwili üfemi. 3Mürin, ousipwe ütä o feila Petel pwe üpwe senätä eu rongen asor fän iten ewe Kot a aüselingaei lon ränin ai riaföü, a pwal etiei ekis meinisin ia üa feila ie.” 4Iwe, ra ngeni Jakop ar kewe uluulun anümwäl mi nom rer, pwal niouter kewe mi nom won selinger. Nge Jakop a ireerela meinisin fän ewe irä ook a arap ngeni Sikem.
    5Iwe, lupwen Jakop me an we mwich ra popuetä ar sai, eu niuokus watte me ren Kot a tori chon ekewe telinimw mi nom ünükür pwe resap tapweriir. 6Iwe, Jakop me ekewe aramas meinisin mi eti ra tori Lus, a pwal iteni Petel, lon ewe fanü Kanaan. 7Ikenan a senätä eu rongen asor o aita ngeni ewe leni El Petel *, pun ikenan Kot a pwä ngeni Jakop, lupwen a sü seni pwin we. 8Iwe, Tepora ewe chon tümwünü Repeka seni an kükün a mäla, nge ra peiaseni fän efoch ook pekitiuen Petel. Iei mine ra aita ngeni ewe irä Allon Pakut *.
    9Mürin än Jakop liwinto seni Mesopotamia, Kot a pwäsefäl ngeni o afeiöchü. 10Iwe, Kot a kapas ngeni, “Itom Jakop, nge kosap chüen iteni Jakop, pwe kopwe le iteni Israel.” Iei mine a iteni Israel. † 11Iwe, a pwal üreni, “Ngang ewe Kot mi Unusen Manaman. Kopwe upw o chomongola. Kopwe wiliti eu mwichen aramas, nge chomong mwicheichen aramas me king kana repwe pop senuk. 12Ewe fanü üa fen ngeni Apraham me Isaak üpwe pwal ngonuk me mwirimwirum kana.” † 13Mürin, Kot a feitä seni Jakop. 14Nge Jakop a aüetä eföü föün achem won ewe leni ia Kot a kapas ngeni me ie, a pwal ninätiu asoren ün me lö won. 15Iei mine Jakop a aita ngeni ewe leni Petel, ewe ia Kot a kapas ngeni me ie. †
    Rahel a mäla
    35.16-22
    16Mürin, Jakop me an famili ra sai seni Petel. Iwe, lupwen resamwo arap ngeni Efrat, Rahel a tori an cheuchen fam, nge a weires an epwe nöünöü. 17Iwe, lupwen a fokun weires ren an cheuch, ewe chon afam a üreni, “Kosap niuokus, pun kopwe nöüni pwal eman ät.” 18Nge lupwen a arap ngeni än Rahel epwe mäla, a aita ngeni ewe ät Pen Oni *, nge saman we a aita ngeni Peniamin *. 19Iwe, lupwen Rahel a mäla, ra peiaseni lepekin ewe al a ale ngeni Efrat, a pwal iteni Petleem. 20Nge Jakop a aüetä eföü föün achem won peiasan. Iei ewe föün achem won peiasen Rahel a chüen nom tori ikenai. 21Mürin, Israel a sopwela an sai o aüetä imwan imw mangaku pekilan ewe imw tekia lon Eter.
    22Iwe, lupwen Israel a nonom lon ewe fanü, Rupen a kon ren Pila ülüpwülüen saman we, nge Israel a rong usun. †
    Nöün Jakop kewe mwän
    35.23-26
    (1.Kron 2.1-2)
    23Iwe, a wor engol me ruoman nöün Jakop mwän. Iwe, nöün me won Lea: Rupen nöün Jakop we mwänichi, Simeon, Lefi, Juta, Isakar me Sepulon. 24Nge nöün me won Rahel: Josef me Peniamin. 25Iwe, Pila nöün Rahel we chon angang a nöüni rüoman mwän Tan me Naftali. 26Nge Silpa nöün Lea we chon angang a pwal nöüni ruoman mwän Kat me Aser. Ikkei ir nöün Jakop mwän a nöüniir me lon Mesopotamia.
    Isaak a mäla
    35.27-29
    27Iwe, Jakop a feito ren Isaak saman we lon Mamre mi arap ngeni Kiriat Arpa ika Hepron, ewe ia Apraham me Isaak ra wasöla ie. † 28Nge ierin manauen Isaak ipükü walik. 29Iwe, Isaak a mäla, lupwen a fokun chinlapala, o chufengen me an kewe lewo. Iwe, nöün kewe ruoman mwän Esau me Jakop ra peiaseni.
    36
    Mwirimwirin Esau
    (1.Kron 1.34-37)
    36.1-19
    1Iei uruwon ekewe mwirimwirin Esau a pwal iteni Etom. 2Iwe, Esau a pwülüeni ekei fin Kanaan: Ata nöün Elon fefin, ewe re Hit, pwal Oholipama nöün Ana fefin, nge Ana nöün Sipeon ewe re Hiw. † 3Esau a pwal pwülüeni Pasemat nöün Ismael fefin, fefinen Nepajot. † 4Iwe, Ata a nöüni me won Esau Elifas, Pasemat a nöüni Reuel, 5nge Oholipama a nöüni Jeus, Jalam me Kora. Ikkei ir nöün Esau kewe mwän a nöüniir me lon ewe fanü Kanaan.
    6Iwe, Esau a angei pwülüan kewe pwal nöün kewe mwän me fefin me chon leimwan meinisin. A pwal angei nöün kewe pwiin man me pisekin meinisin a eäni me lon ewe fanü Kanaan. Iwe, a aimwü seni Jakop pwin we o feila lon pwal eu fanü. 7A feila, pun wöür ra kon chomong pwe resap tongeni nomfengen, nge ewe fanü ra nom lon esap naf ngeniir pokiten chomongun nöür kewe pwiin man. 8Iei popun Esau mi pwal iteni Etom a nonom lon ewe fanü mi chukuchukutä lon Etom.
    9Iei uruwon ekewe mwirimwirin Esau, ir än ekewe chon Etom mi nonom lon ewe fanü mi chukuchukutä lon Etom kewe lewo. 10Iwe, nöün Esau kewe mwän: Elifas, a nöüni me won Ata, nge Reuel, a nöüni me won Pasemat. 11Nge nöün Elifas kewe mwän: Teman, Omar, Sefo, Katam me Kenas. 12Elifas nöün Esau we a pwal nöüni Amalek me won ülüpwülüan we itan Timna. Ekei mwän meinisin nöün nöün Ata pwülüen Esau. 13Nge nöün Reuel kewe mwän: Nahat, Sera, Samma me Missa. Ekei mwän nöün nöün Pasemat pwülüen Esau. 14Iwe, Oholipama nöün Ana fefin, nge Ana nöün Sipeon mwän, a nöüni me won Esau pwülüan we: Jeus, Jalam me Kora.
    15Iwe, ikkei ir ekewe samol me lein ekewe mwirimwirin Esau. Elifas nöün Esau we mwänichi, nge nöün kewe mwän ir samol iter Teman, Omar, Sefo, Kenas, 16Kora, Katam me Amalek. Ätekei ir ekewe samol mwirimwirin Elifas mi nom lon ewe fanü Etom, pwal ir nöün nöün Ata mwän. 17Nge Reuel nöün Esau we a pwal wor nöün kewe mi samol iter Nahat, Sera, Samma me Missa. Ätekei ir ekewe samol mwirimwirin Reuel mi nom lon ewe fanü Etom, pwal ir nöün nöün Pasemat pwülüen Esau we. 18Iwe, Oholipama pwülüen Esau a pwal wor nöün kewe mi samol iter Jeus, Jalam me Kora. Ätekei ir ekewe samol mwirimwirin Oholipama pwülüen Esau nöün Ana we fefin. 19Ätekei meinisin ir mwirimwirin Esau, a pwal iteni Etom, nge pwal ir ar kewe samol.
    Mwirimwirin Seir
    36.20-30
    (1.Kron 1.38-42)
    20Iwe, nöün Seir kewe mwän ewe re Hor mi nonom lon ewe fanü Etom: Lotan, Sopal, Sipeon, Ana, 21Tison, Eser me Tisan. Ätekei ir ekewe samolun chon Hor nöün Seir kewe mwän mi nom lon ewe fanü Etom. 22Iwe, nöün Lotan kewe mwän Hori me Heman, nge Timna fefinen Lotan. 23Nöün Sopal kewe mwän Alwan, Manahat, Epal, Sefo me Onam. 24Nge nöün Sipeon kewe mwän Aia me Ana. Iwe, Ana ätewe mi küna ewe koluk mi pwichikar lon ewe fanüapö, lupwen a tümwünü nöün saman kewe aas. 25Iwe, Tison nöün Ana mwän, nge Oholipama nöün fefin. 26Nge nöün Tison kewe mwän: Hemtan, Espan, Itran me Cheran. 27Iwe, nöün Eser kewe mwän: Pilan, Saawan me Akan. 28Nge nöün Tisan kewe mwän: Us me Aran. 29Iwe, ekewe samolun chon Hor iter Lotan, Sopal, Sipeon, Ana, 30Tison, Eser me Tisan. Ätekei ir ekewe samolun chon Hor lon tettelin ar ainang mi nom lon ewe fanü Etom.
    Ekewe kingen Etom
    36.31-43
    (1.Kron 1.43-54)
    31Ikkei ir ekewe king mi nemenem lon ewe fanü Etom, lupwen esamwo wor king mi nemenem lon Israel. 32Pela nöün Peor a kingen Etom, iten an telinimw Tinhapa. 33Iwe, mürin än Pela mäla, Jopap nöün Sera seni Posra a siwili lon wisan wisen king. 34Nge mürin än Jopap mäla, Husam seni fanüen chon Teman a siwili lon wisan wisen king. 35Mürin än Husam mäla, Hatat nöün Petat a siwili lon wisan wisen king. Hatat ewe mi akufu chon Mitian me lon ewe fanü Moap. Iwe, iten an telinimw Awit. 36Nge mürin än Hatat mäla, Samla seni Masreka a siwili lon wisan wisen king. 37Iwe, mürin än Samla mäla, Shaul seni ewe telinimw Rehopot mi nom arun ewe chanpupu Oifrat a siwili lon wisan wisen king. 38Mürin än Shaul mäla, Paalanan nöün Akpor a siwili lon wisan wisen king. 39Iwe, mürin än Paalanan nöün Akpor mäla, Hatat a siwili lon wisan wisen king. Iten an telinimw Pau, nge iten pwülüan Mehetapel nöün Matret we fefin, nge Matret nöün Mesahap fefin.
    40Iwe, ikkei ir ekewe samol, ir mwirimwirin Esau lon tettelin ar kewe ainang me lenier: Timna, Alwa, Jetet, 41Oholipama, Ela, Pinon, 42Kenas, Teman, Mipsar, 43Maktiel me Iram. Ätekei ir ekewe samolun Etom lon tettelin en me lenian me lon ewe fanü ra fanüeni. Nge Esau än chon Etom lewo.
    37
    Josef me pwin kewe
    37.1-11
    1Iwe, Jakop a nonom lon ewe fanü Kanaan, ia saman a wasöla ie me lom.
    2Iwe, iei pworausen än Jakop famili. Lupwen Josef a ierini engol me fisu, a eti pwin kewe nöün Pila me Silpa ülüpwülüen saman we le fofol sip. Nge Josef a apworausa ngeni semer we usun föföringauen pwin kewe. 3Iwe, Israel a echeni Josef lap seni nöün kewe meinisin, pun a nöüni lupwen an chinlap. Iwe, a aüföüfa ngeni echö üf mi lingöch. 4Nge lupwen pwin kewe ra küna pwe semer we a echeni Josef lap seniir meinisin, ra oputa Josef, nge resap chüen tongeni wokekei are kapas pwapwa ngeni.
    5Iwe, lon eu pwin Josef a eäni eu tan. Nge lupwen a apworausa ngeni pwin kewe usun, ra chök alapala ar oput. 6Josef a üreniir, “Oupwe rongorong pworausen ai ei tan. 7Sia pilükü irän wiich. Iwe, pilüküei we a püsin ütä, nge pilüküemi kewe ra pwelifeili o chap ngeni.” 8Nge pwin kewe ra aisini, “Ifa usun, ka ekieki pwe en kopwe nemenikem, are ka ekieki pwe kopwe äm samol?” Iwe, ra chök fokun alapala ar oput pokiten pworausen an we tan. 9Mürin, Josef a pwal eäni eu tan o apworausa ngeni pwin kewe. Iwe, a apasa, “Üa pwal eäni eu tan. Lon ai we tan akkar me maram me engol me eföü fü ra chapetiu fän mesei.” 10Nge lupwen a apworausa an we tan ngeni saman me pwin kewe, saman we a apwüngü o aisini, “Met sokun tan en ka eäni? Ifa usun, äm me inom me pwiüm kewe aipwe wesewesen feito o chapetiu lepwül fän mesom?” 11Iwe, pwin kewe ra lolowo ngeni, nge saman we a amwöchü an kewe kapas lon lelukan. †
    Nöün Jakop kewe ra amömöla Josef Isip
    37.12-36
    12Iwe, pwin Josef kewe ra feila arun Sikem pwe repwe tümwünü nöün semer kewe sip. 13Iwe, Israel a üreni Josef, “Ka silei pwe pwiüm kewe ra tümwünü ekewe sip arun Sikem? Etto, üpwe tinukela rer.” Nge Josef a pälüeni, “Ewer, üpwe feila.” 14Iwe, Israel a üreni, “Kopwe feila o pi are a öch pworausen pwiüm kewe me ekewe sip. Mürin, kopwe liwinto o asileto rei.” Iei mine Israel a tinala Josef seni ewe lemolun Hepron. Nge lupwen Josef a tori Sikem, 15eman mwän a küna lon an fetalfeil lon ekewe mälämäl. Iwe, a aisini Josef, “Met ka kütta?” 16Nge Josef a pälüeni, “Üa kütta pwii kewe. Kose mochen kopwe aiti ngeniei ia ra tümwünü ie nöüm kewe sip.” 17Nge ewe mwän a üreni, “Ra fen feila ekis, pun üa rong pwe ra kapasfengen lefiler pwe repwe feila Totan.” Iei mine Josef a tapwela mürin pwin kewe, nge a küneer me Totan. 18Iwe, pwin kewe ra küna Josef me toau. Nge lupwen esamwo arap ngeniir, ra pwüngüpwüngfengen lemonomon usun ar repwe niela. 19Iwe, ra kapasfengen lefiler, “Nengeni, a war ewe chon tan. 20Ou etto, sipwe niela o aturalong lon eu kewe pwang. Mürin sipwap üra pwe eman manmwacho a ochei. Iwe, sipwe pi ika epwe fis pwüngün mine a eäni tan.” 21Nge lupwen Rupen a rong ar pwüngüpwüng, a ekiekin angasa Josef seniir. Iwe, a apasa, “Ouse mochen sisap niela pwiich. 22Ousap afeiengaua. Oupwe aturätiu lon ei pwang ikei lon fanüapö, nge ousap niela.” Rupen a apasa ei, pun a ekiekin amanaua Josef seniir o aliwinala ren saman we. 23Iwe, lupwen Josef a tori pwin kewe, ra turufi o pwiliti seni üfan mi lingöch. 24Iwe, ra angei o aturalong lon eu pwang mi pö esap wor koluk lon.
    25Mürin, ra mottiu pwe repwe mongö. Nge lupwen ra chimwetä, ra küna eu mwichen chon Ismael me nöür kewe kamel ra feito me Kiliat. Iwe, ekewe kamel ra uwou sokun apach mi pwokus me säfei mi aüchea itan mör, pwe repwe uwala Isip. 26Iwe, Juta a üreni pwin kewe, “Met lomoten ach sipwe niela pwiich o tukumala ach föför?” 27Ou etto, sipwe amömöla pwiich ei ngeni ekanan chon Ismael. Nge ousisap niela. Pun i pwiich pwal fitukach.” Iwe, pwin kewe ra tipeeu ngeni. 28Nge lupwen ekewe chon amömö seni Mitian ra toriir, ra efietä Josef me lon ewe pwang o amömöla ngeni ekewe mwirimwirin Ismael ren rüe föün moni silifer. Iwe, ekewe chon Ismael ra uwala Josef Isip. †
    29Nge lupwen Rupen a liwinto ren ewe pwang o küna pwe Josef esap chüen nom lon, a kamwei üfan fän an letipeta. 30Iwe, a liwinla ren pwin kewe o apasa, “Ese chüen nom ewe ät. Met üpwe föri iei?” 31Mürin ra niela eman kuuch o iselong üfen Josef we lon chan. 32Iwe, ra tinala ewe üf mi lingöch ren semer we o asile ngeni, “Iei ei üf aia küna. Kopwe nenengeni ika üfen noum we ika esap üfan.” 33Iwe, Jakop a sileni ewe üf o apasa, “Ei üf wesewesen üfen nei we, eman manmwacho a ochei. Ellet, inisin Josef a tatakis.” 34Mürin, Jakop a kamwei üfan fän an letipeta, a üföüfolong echö üf seni tuk o kechüeiti nöün we lon chomong rän. 35Iwe, nöün kewe mwän me fefin meinisin ra sotun achipa, nge Jakop esap mochen chipila. Iwe, a üra, “Lon ai letipeta üpwe feitiu lon lenien sotup ren nei ät.” Iei usun Jakop a kechüeiti Josef. 36Nge lon ewe fansoun, ekewe chon Mitian ra fen amömöla Josef lon Isip ngeni Potifar, eman nöün Farao nöüwis, pwal i ewe meilapen mwichen sounfiu mi wisen tümwünü imwen Farao.
    38
    Juta me Tamar
    38.1-30
    1Lon ena fansoun a fis pwe Juta a feila seni pwin kewe o wasöla ren eman re Atullam itan Hira. 2Ikenan Juta a küna eman föpwül nöün eman re Kanaan itan Shua. Iwe, a pwüpwülü ngeni o kon ren. 3Nge ewe föpwül a pwopwo, a nöüni eman ät o aita ngeni Er. 4Mürin, a pwal pwopwo, a nöüni eman ät o aita ngeni Onan. 5Nge lupwen a nonom Kesip, a pwal nöüni eman ät o aita ngeni Shela. 6Iwe, Juta a kütta eman föpwül itan Tamar pwe pwülüen Er nöün we mwänichi. 7Nge Er nöün Juta mwänichi a fokun föföringau fän mesen ewe Samol mi Lapalap. Iei mine ewe Samol mi Lapalap a niela. 8Mürin, Juta a üreni Onan, “Kopwe pwülüeni pwülüen pwiüm we pwe epwe wor mwirimwirin, pun iei usun pwüngün ngeni eman a mä pwin. 9Nge Onan a silei pwe esap tongeni nöüni nöün me won pwülüen pwin we. Iwe, lupwen a kon ren pwülüen pwin, a chök akusätiu chan lepwül pwe esap wor mwirimwirin pwin. 10Nge ewe Samol mi Lapalap a oput mine Onan a föri, iei popun a pwal niela. 11Mürin, Juta a üreni Tamar pwülüen nöün we, “Kopwe liwiniti imwen semom o nonom lon om lipich, tori Shela nei we epwe mwän.” Juta a apasa ei, pun a niuokus pwe Shela epwe pwal mäla usun chök pwin kewe. Iei mine Tamar a liwinla lon imwen saman.
    12Feilfeil pwülüen Juta nöün Shua we fefin a mäla. Nge lupwen a wes än Juta letipeta, a feila Timnat pwe epwe fichi ülen nöün kewe sip, nge chienan Hira ewe re Atullam a eti. 13Iwe, eman a asile ngeni Tamar pwe semen pwülüan we a feila Timnat pwe epwe fichi ülen nöün kewe sip. 14Mürin, Tamar a pwilitawu üfan üfen lipichsefäl, a filiti inisin ngeni echö mangaku, a pwölüöla won mesan o mottiu leasamalapen Enaim ünükün ewe al a ale ngeni Timnat. Pun a silei pwe Shela a tori ierin mwän, nge resamwo apwüpwülüa ngeni. 15Iwe, lupwen Juta a küna neminewe, a ekieki pwe i eman fefin mi amömö inisin fän iten lisowu, pun a pwölüöla won mesan. 16Iwe, a feila ren lükün ewe al o üreni, “Etto, üpwe kon reöm.” Pun esap silei pwe pwülüen nöün we. Nge Tamar a aisini, “Met kopwe liwini ngeniei ika kopwe kon rei?” 17Iwe, Juta a pälüeni, “Üpwe tinala reöm eman apanen kuuch.” Nge Tamar a üra, “Kose mochen kopwe ngeniei asisilen om pwon tori kopwe tinato rei ewe kuuch?” 18Nge Juta a aisini, “Met sokun mettoch üpwe ngonuk pwe asisilen ai pwon?” Iwe, Tamar a pälüeni, “Kopwe ngeniei noum ringen pwau fiti selin, pwal wokum na mi nom lepoum.” Iwe, a ngeni neminewe ekewe mettoch. Mürin a kon ren, nge neminewe a pwopwo me won. 19Mürin, Tamar a liwiniti imwan, a pwilitätiu ewe mangaku, a pwölü ngeni won mesan, o pwilitalong üfan üfen lipichsefäl.
    20Iwe, Juta a tinala Hira chienan we pwe epwe uwala ewe apanen kuuch ren ewe fefin o angei seni ekewe asisilen an pwon. Nge Hira esap chüen küna. 21Iwe, a aisini mwänin ewe leni, “Ifa i ewe fefin mi amömö inisin fän iten lisowu a nom Enaim ünükün ewe al?” Nge ra palüeni, “Ese wor eman fefin mi amömö inisin a nom ikei.” 22Iei popun a liwinla ren Juta o apasa, “Üsap küna ewe fefin. Nge mwänin ewe leni ra apasa pwe esap wor eman fefin mi amömö inisin fän iten lisowu a nom ikenan.” 23Nge Juta a üreni, “Ina chök, epwe chök nöüni ekewe mettoch pwe site uren takir. En ka püsin silei pwe üa tinala ewe apanen kuuch ren ewe fefin, nge kosap küna.”
    24Iwe, ina epwe ülüngat maram mürin, eman a asile ngeni Juta, “Tamar pwülüen noum we a tipisin lisowu, nge a pwal pwopwo.” Iwe, Juta a apasa, “Oupwe emwenawu pwe sipwe keni.” 25Nge lupwen ra emwenawu Tamar, a tinala pworaus ren semen pwülüan we o apasa, “Ngang üa pwopwo me won ewe mwän mine nöün ekei mettoch. Üa tüngor ngonuk pwe kopwe nengenifichi, ika nöün iö ei ringen pwau fiti selin me ei wok.” 26Nge Juta a sileni ekewe mettoch o apasa, “Neminan a pwüng seniei, pun üsap apwüpwülüa ngeni nei mwän Shela.” Nge Juta esap chüen kon ren.
    27Iwe, lupwen a tori fansoun an epwe nöünöü, a pwä pwe a wor nöün lippwe lon lukan. 28Nge lupwen a tori an cheuchen fam, eman a sikiwu pöün. Iwe, ewe chon afam a amwöchü pöün, a rii ngeni emwü terech mi par o apasa, “Ätei a akomwen uputiu.” 29Nge lupwen a siksefälielong pöün, pwin we a uputiu. Mürin, ewe chon afam a apasa, “Oo, iei usun ka püsin amökkawu!” Iei mine a iteni Peres *. 30Mürin, pwin we a uputiu, nge a wor ewe terech mi par won pöün. Iwe, a iteni Sera.
    39
    Josef me pwülüen Potifar
    39.1-23
    1Iwe, ekewe mwirimwirin Ismael ra uwala Josef Isip. Nge eman re Isip itan Potifar, eman nöün Farao nöüwis, pwal i ewe meilapen mwichen sounfiu mi wisen tümwünü imwen Farao, a möni Josef seni ekewe chon Ismael, lupwen ra uwato. 2Nge ewe Samol mi Lapalap a eti Josef pwe a fisiöch an angang meinisin. Iwe, a nonom lon imwen an samol ewe re Isip. † 3Ätewe a küna pwe ewe Samol mi Lapalap a eti Josef o apwönüetä an angang meinisin a föri. 4Iwe, Potifar a ümöümöch ngeni Josef, iei mine a afili pwe epwe angang ngeni. A seikätä Josef pwe epwe tümwünü imwan me pisekin meinisin. 5Nge seni ewe otun Potifar a seikätä Josef pwe epwe tümwünü imwan me pisekin meinisin, ewe Samol mi Lapalap a afeiöchü imwan pokiten Josef. Iwe, än ewe Samol mi Lapalap feiöch a nonom won meinisin mine Potifar a eäni lon imwan pwal won fanüan. 6Iei mine Potifar a anomu fän nemenemen Josef meinisin mine a eäni. Iwe, Potifar esap chüen tümwünü och mettoch pwe anan mongö chök. Nge Josef a fokun äteöch o mesemesöch.
    7Mürin ekoch fansoun pwülüen an we samol a sani Josef o üreni, “Kopwe kon rei.” 8Nge Josef esap tipeeu ngeni. Iwe, a üreni pwülüen an we samol, “Nengeni, ai samol esap chüen tümwünü och mettoch lon imwan, nge a anomu meinisin mine a eäni fän nemeniei. 9Ai nemenem lon ei imw a usun chök an nemenem. Ai samol esap amwöchü seniei och mettoch chilon chök en, pun en pwülüan. Ifa usun, üpwe föri och föför mi fokun ngau o tipis ngeni Kot?” 10Iwe, neminewe a kakapas ngeni Josef rän me rän pwe epwe kon ren ika nom ren, nge i esap aüselinga alon. 11Nge lon eu rän, lupwen Josef a tolong lon ewe imw pwe epwe föri an angang, esap wor eman lein ekewe chon angang a nom lon ewe imw. 12Ewe fefin a turufi Josef, a amwöchü üfan o üreni, “Kopwe kon rei.” Nge Josef a likitala üfan we lepöün o sü seni me lon ewe imw. 13Iwe, lupwen ewe fefin a küna pwe Josef a likiti üfan lepöün o süwu lükün ewe imw, 14a körato nöün kewe chon angang o üreniir, “Nengeni, Potifar a uwato rech eman re Ipru pwe epwe turunufasekich. Iwe, a tolong rei pwe epwe kon rei, nge üa puchör. 15Nge lupwen a rong ai pupuchör, a likitala üfan rei o süla lükün.” 16Iwe, ewe fefin a iseis üfen Josef ren, tori an samol a liwiniti imwan. 17Mürin, ewe fefin a asile ngeni pwülüan we ewe chök pworaus, “Ewe re Ipru ka uwato rech pwe sipwe nöüni amanau a tolong rei pwe epwe turunufaseei. 18Nge lupwen üa pupuchör, a likitala üfan rei o süla lükün.”
    19Iwe, lupwen än Josef samol a rong ewe pworaus pwülüan we a asile ngeni, a fokun song. 20Iwe, Potifar a angei nöün chon angang Josef o aturalong lon imwen fötek, ia nöün ewe king chon fötek ra fötek ie. Iwe, Josef a nonom lon ewe imwen fötek. 21Nge ewe Samol mi Lapalap a eti Josef o eäni kirikiröch ngeni, pwe a küna ümöümöch me ren ewe chon nemeni ewe imwen fötek. † 22Iwe, ewe chon nemeni ewe imwen fötek a lükü ngeni Josef ekewe chon fötek meinisin mi nom lon ewe imwen fötek, pwe epwe tümwünüür. Josef a pwal nemeni ekewe angang meinisin ra fis lon ewe imwen fötek. 23Iwe, ewe chon nemeni ewe imwen fötek esap chüen ekiekin püsin tümwünü mine a fen nom fän nemenien Josef, pun ewe Samol mi Lapalap a eti Josef o afeiöchü an angang meinisin.
    40
    Josef a awewei än ruoman chon fötek tan
    40.1-23
    1Iwe, mürin ekoch fansoun, ewe chon amolätä ünümen ewe kingen Isip, pwal nöün chon umuni anan pilawa ra tipis ngeni ar we samol ewe kingen Isip. 2Farao a song ngeni nöün kewe ruoman nöüwis, ewe meilapen chon amolätä ünüman me ewe meilapen chon umuni anan pilawa. 3Iwe, a fötekiniir lon imwen ewe meilapen sounfiu mi wisen tümwünü imwen Farao. Iei ewe imwen fötek Josef a pwal nom lon. 4Iwe, ewe meilapen sounfiu a anomuur fän tümwünüen Josef pwe epwe angang ngeniir. Iwe, lupwen ra nonom lon ewe imwen fötek ekoch fansoun, 5ewe chon amolätä ünümen ewe kingen Isip me ewe chon umuni anan pilawa ra tan lon eu chök pwin. Nge ar kewe tan a sokofesen wewen. 6Iwe, lupwen Josef a churi nöün Farao kewe nöüwis lesosor, a küna pwe ra wololilen. 7Iei mine a aisiniir, “Met popun pwe oua wololilen ikenai?” 8Iwe, ra pälüeni, “Äm aia tan, nge ese wor eman a tongeni awewe ngenikem äm kewe tan.” Nge Josef a üreniir, “Kot chök a tongeni awewei tan. Iwe, oupwe pwäri ngeniei ämi kewe tan.”
    9Iei mine ewe meilapen chon amolätä ünümen Farao a pwäri an we tan ngeni Josef, “Lon ai we tan üa küna efoch irän wain, 10nge a wor ülüfoch keangan. Iwe, lupwen a pwüküwu fasaran, etin a pwal suk, nge uan kewe ra müttir nup. 11Iwe, üa amwöchü än Farao kap. Üa pwal angei uän ewe irän wain o ungutalong lon ewe kap. Mürin üa isenalong lepöün Farao.” 12Iwe, Josef a üreni, “Iei wewen om na tan: Ekewe ülüfoch keang ülüngat rän. 13Mürin ülüngat rän Farao epwe echimwätä mökürom o atolongasefäliik lon wisom. Iwe, kopwe isenalong lepöün Farao an kap usun chök me lom, lupwen ka wisen amolätä ünüman. 14Nge kose mochen kopwe chechemeniei lupwen om kopwe feiöchsefäl. Iwe, kopwe kirikiröch ngeniei o achemenieitä fän mesen Farao, kopwe pwal alisiei pwe üpwe towu seni ei imwen fötek. 15Pun ra soläniei seni ewe fanüen chon Ipru, nge pwal ikei üsap föri och mi ngau pwe repwe aturueilong lon imwen fötek.”
    16Iwe, lupwen ewe meilapen chon umuni pilawa a rong pwe a öch wewen ewe tan, a üreni Josef, “Ngang üa pwal tan. Iwe, lon ai we tan a wor ülüngat chük üa aüwomonga. 17Nge lon ewe chük mi nom asan, a wor chomong sokun pilawa fän iten Farao. Iwe, machang ra mongö seni lon ewe chük.” 18Iwe, Josef a üreni, “Iei wewen om na tan: Ekewe ülüngat chük ülüngat rän. 19Mürin ülüngat rän Farao epwe echimwätä mökürom, pun epwe pökü üom, nge inisum epwe aitiuätä won efoch irä. Iwe, machang repwe feito o ochei fitukom.”
    20Iwe, ülüngat rän mürin, a fis ränin uputiuen Farao. Iwe, a föri eu kametip mi watte fän iten nöün kewe nöüwis meinisin o echimwätä möküren ewe meilapen chon amolätä ünüman pwal möküren ewe meilapen chon umuni anan pilawa. 21Iwe, a atolongasefäli ewe meilapen chon amolätä ünüman lon wisan pwe epwe isenalong ewe kap lepöün. 22Nge ewe meilapen chon umuni anan pilawa a aitiuätä won efoch irä, usun Josef a fen aiti ngeniir. 23Nge ewe meilapen chon amolätä ünümen Farao esap chüen chechemeni Josef, pwe a manlükala.
    41
    Josef a awewei än Farao tan
    41.1-36
    1Mürin ruu ier Farao a tan pwe a ütä ünükün ewe chanpupu Nil. 2Iwe, a küna pwe füman kow mi öch o kitinup ra towu me lon ewe chanpupu Nil o mongö fetilin ünükün. 3Mürin, pwal füman kow mi ngau o kichüchü ra towu müriir, ra ütä ren ekewe kow mi öch ünükün ewe chanpupu Nil. 4Iwe, ekewe kow mi ngau o kichüchü ra ochei ekewe füman kow mi öch o kitinup. Mürin Farao a nela. 5Iwe, a möürsefäl, nge a pwal tansefäl. A küna füumw uän wiich ra pwüküwü seni efoch chök wasan, nge ra fokun masou o umwumong. 6Mürin ra pwal pwüküwu füumw üän wiich, nge ra pön o pwas ren asepwälin ötiu. 7Nge ekewe füumw üän wiich mi pön ra oromala ekewe füumw uän wiich mi masou o umwumong. Iwe, lupwen Farao a nela, a mefi pwe a tan. 8Iwe, lesosor Farao a riaföü lon letipan. Iei mine a titi ekewe soupwe me ekewe soutipachemen Isip meinisin o üreniir an kewe tan. Nge esap wor eman leir a tongeni awewe ngeni Farao an kewe tan. †
    9Lon ewe chök otun, ewe meilapen chon amolätä ünümen Farao a üreni, “Ikenai üa chechemeni ai tipis. 10Iwe, lupwen en ka song ngeni ewe meilapen chon umuni pilawa pwal ngeniei o aturukeemilong lon fötek lon imwen ewe meilapen sounfiu mi wisen tümwünü imwomw, 11äm me ruoman aia tan lon eu chök pwin. Nge äm kewe tan a sokofesen wewen. 12Iwe, a wor eman alüal seni chon Ipru a etikem, i chon angang ngeni ewe meilapen sounfiu. Nge lupwen aia pwäri ngeni äm kewe tan, i a awewe ngeni eman me eman leim usun wewen an we tan. 13Iwe, a fis usun an awewe ngenikem, pun ngang üa tosefälilong lon wisei, nge ewe chon umuni pilawa a itiuätä won efoch irä.”
    14Mürin, Farao a titi Josef. Iwe, ra müttir emwenawu seni lon ewe imwen fötek. Nge lupwen a wes me fichi möküran o siwili üfan, a tolong fän mesen Farao. 15Iwe, Farao a üreni Josef, “Ngang üa tan, nge ese wor eman a tongeni awewe ngeniei wewen. Nge üa rong pworausom, pwe lupwen ka rong eu tan, ka tongeni awewei.” 16Nge Josef a üreni Farao, “Ai king, sap ngang üa tufich ngeni, nge Kot epwe pwäri ngonuk mine kopwe feiöch ren.” 17Mürin, Farao a üreni Josef, “Nengeni, lon ai we tan üa ütä ünükün ewe chanpupu Nil. 18Iwe, füman kow mi öch o kitinup ra towu me lon ewe chanpupu Nil o mongö fetilin ünükün. 19Mürin pwal füman kow ra towu me mürir, ra fokun ngau o kichüchü. Üsamwo küküna ei sokun kow lon unusen ewe fanü Isip. 20Iwe, ekewe kow mi kichüchü o ngau ra ochei ekewe füman kow mi kitinup, ra towu me mwan. 21Nge wesin ar ocheer, ese wor eman a küna pwe ra ocheer, pun ra chüen kichüchü usun me mwan. Mürin üa nela. 22Iwe, lupwen üa möürsefäl, üa pwal tan pwe üa küna füum uän wiich mi masou o umwumong, ra pwüküwu seni efoch chök wasan. 23Mürin, füum uän wiich mi pön o pwas ren asepwälin ötiu ra pwüküwu me mürir. 24Iwe, ekewe füum uän wiich mi pön ra oromala ekewe füum üan wiich mi umwumong. Nge lupwen üa pwäri ngeni ekewe soupwe ai kewe tan, esap wor eman leir a tongeni awewe ngeniei wewer.”
    25Mürin, Josef a üreni Farao, “Om kewe ruu tan eu chök wewen. Kot a pwäri ngonuk mine a ekiekin föri. 26Ekewe füman kow mi öch ra wewe ngeni fisu ier, nge ekewe füum uän wiich mi umwumong ra pwal wewe ngeni fisu ier. Ekewe ruu tan eu chök wewen. 27Ekewe füman kow mi ngau o kichüchü ra towu mürir, pwal ekewe füum uän wiich mi pön o pwas ren asepwälin ötiu ra wewe ngeni fisu ierin lengita. 28A chök fis mine üa fen ürenuk. Kot a pwäri ngonuk mine a ekiekin föri. 29Fisu ierin räs mi watte repwe feito won unusen ei fanü Isip. 30Nge mürin ekewe fisu ierin räs mi watte, pwal fisu ierin lengita repwe feito. Iwe, aramas repwe manlükala ewe räs mi watte won ei fanü Isip, pun ewe lengita epwe ataala ewe fanü. 31Iwe, epwe fis pwe chon ewe fanü resap chüen chechemeni ewe räs mi watte fän äsengesin ewe lengita epwe feito me mürin, pun epwe fokun chou. 32Nge wewen om tan fän ruu pwe Kot a fen amolätä ekewe mettoch, nge epwe pwal müttir afisätä. 33Iei mine a öch om kopwe filätä eman mwän mi mirit o tipachem, epwe seikitä won ei fanü Isip. 34Mürin kopwe pwal awisa ekoch nöüwis won ewe fanü, pwe repwe angei eu lelimu seni mine aramas ra kini lupwen ekewe fisu ierin räs mi watte. 35Repwe ionifengeni ekei mongö meinisin lon ekewe ierin räs mi watte repwe fefeito, repwe pwal iseni ekewe föün wiich fän nemenien Farao o tümwünüöchü pwe epwe wor mongö lon ekewe telinimw. 36Nge ewe mongö epwe iseis fän iten chon ei fanü fän äsengesin ekewe fisu ierin lengita repwe tori ei fanü Isip. Ren ei, chon ei fanü resap feiengau ren ewe lengita.”
    Josef a kefilitä pwe epwe kepinan Isip
    41.37-57
    37Iwe, Farao me nöün kewe nöüwis meinisin ra tipeeu ngeni ei akot. 38Mürin, Farao a aisini nöün kewe nöüwis, “Ifa usun, sipwe tongeni küna eman mwän usun chök ätei, Ngünün Kot a nonom won?” 39Iei mine Farao a üreni Josef, “Esap wor eman mi wewe ngonuk ren miritum me tipachemum, pun Kot a pwäri ngonuk ekei mettoch meinisin. 40Iwe, kopwe nemeni imwei, nge nei aramas meinisin repwe aleasochisi alom. Ren chök leniei lenien king üpwe tekia senuk.” † 41Iwe, Farao a pwal üreni Josef, “Iei üa seikuketä pwe kopwe nemeni unusen ei fanü Isip.” 42Mürin, Farao a üttawu an ringen impwang seni won aütün o sökalong won aütün Josef. A pwal aüfaüfa ngeni mangaku mi aüchea o amwärämwära ngeni epa mwärämwär seni kolt fän üan. † 43Iwe, Farao a pwal ngeni Josef aruofochun wan woken pwe epwe wawafeil, nge aramas ra akom mwan o kökkö, “Oupwe chapetiu.” Iwe, ina usun Farao a awisa Josef pwe epwe nemeni unusen ewe fanü Isip. 44Farao a pwal üreni Josef, “Ngang Farao, nge ese wor eman won unusen ewe fanü Isip epwe föri och lükün tipom.” 45Iwe, Farao a aita ngeni Josef Safenat Panea, a pwal ngeni eman pwülüan itan Asenat nöün Potifera, ewe souasoren ewe telinimw On. Mürin, Josef a saifeil won unusen ewe fanü Isip.
    46Iwe, Josef a ierini ilik, lupwen a popuetä an angang ngeni Farao ewe kingen Isip. Mürin, Josef a feila seni fän mesen Farao o saifeil won unusen ewe fanü Isip. 47Iwe, lupwen ekewe fisu ierin räs mi watte, pwül a amärätä chomong föün irä. 48Lon ekewe fisu ier Josef a ionifengeni ekewe mongö mi chomong a wor won ewe fanü Isip. Iwe, lon iteiten telinimw ra iseis ekewe mongö mi mär ünükün. 49Nge Josef a iseis chomong, chomong föün wiich, tori esap chüen tongeni aükük, pun a chomong usun pien aroset.
    50Iwe, mwen ekewe ierin lengita, Asenat nöün Potifera, ewe souasoren On, a nöüni ruoman ät me won Josef. 51Iwe, Josef a aita ngeni nöün mwänichi Manasa *, pun a apasa, “Kot a amanlükala seniei ai riaföü meinisin, pwal ai positi chon leimwen semei.”
    52Nge ewe aruomanün a aita ngeni Efraim *, pun a apasa, “Kot a fang ngeniei nei lon ei fanü üa weires lon.” 53Iwe, ekewe fisu ierin räs mi watte ra wesila lon ewe fanü Isip, 54nge ekewe fisu ierin lengita ra popuetä usun Josef a ürü. Iwe, a fis lengita won ekewe fanü meinisin, nge lon ewe fanü Isip a wor mongö. † 55Iwe, lupwen chon Isip meinisin ra echik, ra tüngor ngeni Farao pwe epwe ngeniir mongö. Nge Farao a üreniir, “Oupwe feila ren Josef o föri mine a apasa.” † 56Iwe, lupwen ewe lengita a wattela o tori unusen ewe fanü Isip, Josef a sukala ekewe imwen iseis mongö o amömöla ngeni chon Isip meinisin. 57Iwe, aramas seni ekis meinisin ra pwal feito Isip ren Josef pwe repwe kamö mongö, pun ewe lengita a fokun chouiti unusen fanüfan.
    42
    Pwin Josef kewe ra saila Isip
    42.1-24
    1Iwe, lupwen Jakop a rong pwe mi wor mongö lon Isip, a üreni nöün kewe mwän, “Pwota oua chök nonom? 2Üa rong pwe a wor wiich lon Isip. Oupwe feila o kamö anach wiich pwe sipwe manau, nge sisap mäla.” † 3Iei mine pwin Josef kewe engol ra feila pwe repwe kamö eneer wiich lon Isip. 4Nge Jakop esap tinala Peniamin pwin Josef we, pun a niuokus pwe och feiengau epwe tori lupwen an etiir. 5Iei usun nöün Israel kewe ra eti ekewe aramas le feila Isip pwe repwe kamö eneer wiich, pun a pwal fis lengita lon ewe fanü Kanaan.
    6Iwe, lon ewe fansoun Josef a kepinan ewe fanü, nge i chök a tongeni amömö ngeni chon fanü meinisin. Iwe, pwin Josef kewe ra pwal feito ren o chapetiu lepwül me mwan. 7Iwe, lupwen Josef a küna pwin kewe, a sileniir, nge a chök föri ngeniir usun esap sisileer. A kapas pöchökül ngeniir o aisiniir, “Oua feito me ia?” Nge ra pälüeni, “Aia feito seni ewe fanü Kanaan pwe aipwe kamö mongö.” 8Iwe, Josef a sileni pwin kewe, nge pwin kewe resap sileni. 9Iwe, Josef a chechemeni an kewe tan a tana usur o üreniir, “Ämi chon operi fanü. Oua chök feito pwe oupwe operi ia esap wor tümwünün fanüem me ie.” † 10Nge ra üreni, “Apwi äm samol, äm noum chon angang aia chök feito pwe aipwe kamö mongö. 11Äm meinisin nöün eman chök mwän. Äm aramas wenechar, nge aisap operi fanü.” 12Iwe, Josef a üreniir, “Apwi, ämi oua wesewesen feito pwe oupwe operi ia esap wor tümwünün fanüem me ie.” 13Nge ir ra apasa, “Äm noum chon angang aia engol me ruoman pwipwi nöün eman chök mwän lon ewe fanü Kanaan. Ewe setipütür a nom ren semem iei, nge eman a mäla.” 14Nge Josef a chök üreniir, “Ellet, üa fen ürenikemi pwe ämi oua chon operi fanü. 15Iei usun üpwe alletätä ämi kapas: Mwo manauen Farao, ousap feila seni ikei, ika pwimi we setipütür esap feito. 16Oupwe tinala eman leimi pwe epwe uwato pwimi we. Nge ämi kewe lusun oupwe nonom lon imwen fötek, pwe epwe pwä leten ämi kewe kapas ika ämi oua wenechar. Nge are esap ina, mwo manauen Farao, ämi oua wesewesen chon operi fanü.” 17Mürin, Josef a atururolong lon imwen fötek o anomuur ie lon ükükün ülüngat rän.
    18Nge lon aülüngatin rän Josef a üreniir, “Ngang eman mi niueiti Kot. Iei oupwe föri mine üpwe ürenikemi pwe oupwe manau. 19Are ämi oua aramas wenechar, eman leimi epwe nonom lon imwen fötek, nge ämi kewe lusun oupwe feila o uwala wiich ren ämi famili mi echik. 20Iwe, oupwe uwato rei pwimi we setipütür pwe epwe pwä leten ämi kapas, nge ousap mäla.” Iwe, ra föri iei usun. 21Mürin ra kapasfengen lefiler, “Ellet, sia angei liwinin mine sia föri ngeni pwich Josef, pun sia küna riaföün lelukan lupwen an tüngor ngenikich pwe sipwe angasala, nge sisap aüseling. Iei mine ei riaföü a torikich.” 22Nge Rupen a pälüeniir, “Ifa usun, üsap fen ürenikemi pwe ousap föri och tipis ngeni ewe ät? Nge ämi ousap mochen aüselinga aloi. Iei liwinin mine sia föri ngeni a torikich.” † 23Iwe, resap silei pwe Josef a wewe ren ar fos, pun eman a wisen aföü lefiler. 24Iwe, Josef a kul seniir, a feila o kechü. Nge lupwen a liwinto rer, a kapassefäl ngeniir. A angei Simeon seni lefiler o föti me mwer.
    Pwin Josef kewe ra liwinla Kanaan
    42.25-38
    25Iwe, Josef a allük ngeni nöün chon angang pwe repwe amasoua än pwin kewe tuk ren wiich, repwe pwal aliwinalong nöür moni lon en me an tuk o ngeniir amötür. Iwe, ra föri iei usun ngeniir. 26Iwe, wesin ar rietä ar kewe tuken wiich won nöür kewe aas, ra la. 27Nge lupwen eman leir a sukala an we tuk pwe epwe amongöü nöün aas lon ewe leni ia repwe möür ie, a küna nöün moni leawen an we tuk. 28Iwe, a üreni pwin kewe, “Eman a aliwinalong nei ei moni, a nom leawen ai ei tuk.” Nge lupwen ra küna, ra fokun mairü, ra chechech o aisfengen lefiler, “Met ei, Kot a föri ngenikich?”
    29Nge lupwen ra tori Jakop semer we lon ewe fanü Kanaan, ra apworausa ngeni meinisin mine a fis ngeniir, 30“Ewe mwän, i samolun ewe fanü, a kapas pöchökül ngenikem, pun a ekieki pwe äm chon operi fanü. 31Nge äm aia üreni, ‘Äm aramas wenechar, aisap chon operi fanü. 32Äm aia engol me ruoman pwipwi nöün eman chök sam. Eman a mäla, nge ewe setipütür a chüen nom ren saman lon ewe fanü Kanaan.’ 33Iwe, ewe mwän, i samolun ewe fanü, a pälüenikem, ‘Iei usun üpwe alletä ika ämi aramas wenechar. Oupwe likitala rei eman pwimi, nge ämi kewe lusun oupwe feila o uwala wiich ren ämi famili mi echik. 34Iwe, oupwe uwato rei pwimi we setipütür. Mürin üpwe wesewesen silei pwe ämi sap chon operi fanü, nge ämi aramas wenechar. Iwe, ngang üpwe pwal aliwini ngenikemi pwimi ei, nge ämi oupwe tongeni kamö mine oua mochen lon ei fanü.’”
    35Iwe, lupwen ra ninätiu ar kewe tuk, iteiten eman me eman a nom an tükütükün moni lon. Nge lupwen ir me semer we ra küna ekewe tükütükün moni, ra fokun niuokus. 36Mürin, Jakop semer we a kapas ngeniir, “Ämi oua angei seniei nei kana: Josef ese chüen nom, pwal Simeon ese chüen nom. Nge iei oua pwal mochen uwala Peniamin. Esap chüen ki ngeniei ei riaföü.” 37Nge Rupen a üreni saman we, “Kopwe niela nei kewe ruoman ät, ika ngang üsap aliwinato Peniamin reöm. Kopwe lükü ngeniei pwe üpwe tümwünü, üpwe pwal aliwinato reöm.” 38Nge Jakop a apasa, “Nei esap fokun etikemiila, pun pwin a mäla, nge i chök a lusun. Pun are och feiengau epwe tori i won alen ämi sai, oupwe atolongaei fän mökürei mi üwan lon lenien sotup ren ai letipeta.”
    43
    Pwin Josef kewe ra saila Isip fän aruuan
    43.1-34
    1Iwe, ewe lengita a fokun watte won ewe fanü. 2Nge lupwen a itela enen än ewe familien Jakop mongö ra kamö lon Isip, Jakop a üreni nöün kewe, “Oupwe liwinsefälila Isip o kamö ekis anach mongö.” 3Nge Juta a üreni, “Ewe mwän a fokun kapas pöchökül ngenikem pwe aisap küna mesan, are pwim we esap etikem. 4Are kopwe tinikeemila me Peniamin, aipwe feila o kamö anom mongö. 5Nge are kosap mwütala, aisap feila, pun ewe mwän a kapas ngenikem pwe aisap küna mesan, are pwim we esap etikem.” 6Iwe, Israel a ais, “Pwota oua atoto woi ei riaföü ren ämi asile ngeni ewe mwän pwe mi pwal wor eman pwimi?” 7Nge ra pälüeni, “Ewe mwän a ais tichik usum me usun äm kewe famili. A pwal ais, ‘Ifa usun sememi, a chüen manau? A pwal wor eman pwimi?’ Äm aia chök pälüeni an kewe kapas ais. Ifa usun, ren met aia tongeni silei, pwe epwe allük ngenikem pwe aipwe uwala pwim?” 8Iwe, Juta a üreni Israel saman we, “Kopwe mwüt ngeniei ewe ät pwe epwe etiei. Iwe, aipwe müttir feila pwe äm meinisin me en pwal tori nöüm kewe kükün sipwe manau, nge sisap mäla ren ei echik. 9Ngang üpwe pwon fän itan pwe üpwe siwili. Kopwe echimwa seniei mön manauan. Nge are üsap aliwinato reöm lon an pöchökül, epwe ukei chök tori feilfeilachök. 10Iei äm aia fen mang. Nge are aipwe müttir feila, iei aipwe le fen liwinto fän aruuan.”
    11Mürin, semer we a üreniir, “Are a ina usun, oupwe angei ekoch seni ekewe uän irä mi mürina seni lon ei fanü o uwalong lon ämi kewe tuk, pwe oupwe eäni lifang ngeni ewe mwän. Oupwe uwala ekis lö mi pwokus, ekis chönün chunen, irä mi mwiik, säfei mi aüchea itan mör, pwal ekoch föün irä iter pistachio me almont. 12Nge oupwe pwal uwala en me an ruu tükütükün moni pwe oupwe aliwinala ewe moni oua küna leawen ämi kewe tuk. Eli eman a chök rukala. 13Iwe, oupwe pwal uwala pwimi o müttir feila ren ewe mwän. 14Amwo ewe Kot mi Unusen Manaman epwe föri pwe ewe mwän epwe ümöümöch ngenikemi, pwe epwe aliwini ngenikemi pwimi Simeon me Peniamin. Nge are ese chüen wor nei, iwe, sipwe fetei.” 15Iei mine nöün Jakop kewe mwän ra angei ekewe lifang me en me an ruu tükütükün moni. Iwe, ra saila Isip, nge Peniamin a etiir. Nge lupwen ra tori, ra tolong ren Josef o ütä mwan.
    16Nge lupwen Josef a küna pwe Peniamin a etiir, a kapas ngeni nöün we chon angang mi tümwünü imwan, “Kopwe etiwa ekewe mwän lon imwei, kopwe pwal ni eman man o amoota fitukan, pun ekewe mwän repwe etiei le mongön leoloas.” 17Iwe, ewe chon angang a föri usun mine Josef a allük ngeni o emwenala ekewe mwän lon imwen Josef. 18Nge ekewe mwän ra fokun niuokus, pun ra emwenirela lon imwen Josef. Iwe, ra kapasfengen lefiler, “Ra chök emwenikicheto ikei pokiten ewe moni ra uwalong lon ach kewe tuk lon aeuin ach feito, pwe epwe wor popun an atipisikich o nöünikich chon angang me nöüch kewe aas.” 19Iwe, ra etto ren ewe chon angang mi tümwünü imwen Josef o kapas ngeni me lon ewe asamalap, 20“Amusala äm samol, aia fen feito fän eu pwe aipwe kamö mongö. 21Nge lupwen aia tori ewe leni ia aipwe möür ie o sukala äm kewe tuk, iteiten eman me eman leim a küna an moni leawen an tuk. Nge äm moni a chüen unus. Iei mine aia aliwinisefälieto. 22Nge iei aia pwal uwato moni lükün ewe, pwe aipwe kamö enem. Äm aisap silei iö a uwalong äm we moni lon äm kewe tuk.” 23Iwe, ewe chon angang a pälüeni, “Oupwe kinamwe, nge ousap niuokus, pun ämi we Kot me än sememi we Kot a fang ngenikemi ewe moni lon ämi kewe tuk, pwe ämi moni a toriei.” Mürin a emwenawu Simeon rer. 24Nge ewe chon angang a etiwa ekewe mwän lon imwen Josef, a ngeniir koluk pwe repwe talü pecher o amongöü nöür kewe aas. 25Mürin ra amolätä ar kewe lifang pwe repwe ngeni Josef, lupwen epwe war leoloas, pun ra rong pwe repwe mongö ren.
    26Iwe, lupwen Josef a liwinto lon imwan, ra uwalong ren ekewe lifang ra uwei o chapetiu lepwül me mwan. 27Nge Josef a aisiniir usun nonomur, mürin a pwal ais, “Ifa usun, a chüen pöchökül sememi we ewe chinlap oua fen kapas usun me mwan? Ifa usun, a chüen manau?” 28Iwe, ra pälüeni, “Semem noum we chon angang a chüen manau o pöchökül. Iwe, ra chapetiu me mwan fän chomong. 29Iwe, lupwen Josef a chimwetä, a küna Peniamin pwin we nöün inan o ais, “Ifa usun, iei i pwimi we setipütür oua fen kapas ngeniei usun? Kot epwe ümöümöch ngonuk, nei.” 30Mürin, Josef a müttir sap seniir, pun lelukan a fokun mwökütüküt ren an tongei pwin we. Iwe, a kütta ekis ia epwe kechü ie. Iei mine a tolong lon rumwan o kechü. 31Mürin a oresi won mesan o towu, nge a apwosu an kechü o üra pwe repwe uwato mongö. 32Iwe, ekewe chon angang ra aimwüela enen Josef, enen pwin kewe pwal enen ekewe chon Isip ra eti Josef le mongö. Pun ekewe chon Isip resap mochen mongö ngeni chon Ipru, pokiten ra fokun anioputeer. 33Iwe, ra amota ekewe pwipwi lon en me tettelin ierin manauan mwen Josef, seni ewe mwänichi tori ewe setipütür. Iwe, ra fokun weitifengeniir usun. 34Iwe, ra angei wiser mongö seni än Josef chepel, nge Peniamin a angei limu wisan. Iwe, ra ünüfengen o pwapwafengen me Josef.
    44
    Pworausen än Josef kap
    44.1-17
    1Iwe, Josef a allük ngeni nöün we chon angang mi tümwünü imwan, “Kopwe amasoua än ekewe mwän tuk ngeni mongö won ükükün met ra tongeni uwala. Kopwe pwal uwalong nöür kewe moni meinisin leawen ar kewe tuk. 2Nge kopwe uwalong ai we kap, ewe kap silifer, leawen än ewe setipütür tuk, pwal ewe moni fän iten ewe wiich.” Iwe, ewe chon angang a föri usun mine Josef a allük ngeni. 3Iwe, lesosorusich ra tinala ekewe mwän me nöür kewe aas. 4Nge lupwen resamwo toau seni ewe telinimw, Josef a üreni nöün we chon angang mi tümwünü imwan, “Kopwe müttir tapweri ekewe mwän. Nge lupwen kopwe toriir, kopwe kapas ngeniir, ‘Pwota oua liwini ngau ngeni mürina? Pwota oua soläni än ai samol we kap silifer? 5Sap iei ewe kap ai samol a akaea le ün, a pwal akaea le asisil? Ämi oua fokun föföringau.’”
    6Iwe, lupwen ewe chon angang a toriir, a chök apasa ekewe kapas Josef a aiti ngeni. 7Nge ra üreni, “Pwota ka eäni ei sokun fos, äm samol? Äm noum chon angang aisap fokun föri ei sokun föför! 8Ka silei pwe aia fen aliwinato reöm seni ewe fanü Kanaan ewe moni aia küna leawen äm kewe tuk. Pwota äm aipwe tongeni soläni seni imwen om samol silifer ika kolt? 9Are ka küna ewe kap ren eman lein äm noum chon angang, ätewe epwe le mäla. Nge äm meinisin kopwe nöünikem amanau.” 10Iwe, ewe chon angang a üreniir, “Ewer, epwe ina usun mine oua apasa. Ewe eman ngang üpwe küna me ren ewe kap, i chök üpwe nöüni amanau, nge ämi lusun ousap tipis.” 11Mürin ra müttir en me ekietiu an tuk lepwül o sukala. 12Iwe, nöün Josef we chon angang a küttafichi ewe kap. A popuetä me ren än ewe mwänichi tuk o ükütiu me ren ewe setipütür. Iwe, a küna ewe kap me lon än Peniamin tuk. 13Iwe, ra kamwei üfer fän ar letipeta. Mürin ra en me ekietä an tuk won nöün aas o liwiniti ewe telinimw.
    14Iwe, lupwen Juta me pwin kewe ra tori imwen Josef, ätewe a chüen nom. Iwe, ra chapala lepwül me mwan. 15Nge Josef a aisiniir, “Pwota oua föri ei sokun föför? Ifa usun, ämi ousap silei pwe ngang eman mwän mi tongeni asisilätä mettoch?” 16Mürin, Juta a pälüeni, “Met aipwe tongeni ürenuk, äm samol? Met aipwe pälüeni? Ren met äm aipwe tongeni alletä äm pwüngüöch? Kot a pwärawu äm pwüngingau. Äm meinisin kopwe nöünikem amanau, sap chök ätewe ka küna me ren ewe kap.” 17Nge Josef a üreniir, “Esap ina, üsap föri iei usun. Ewe eman üa küna me ren ewe kap, i chök epwe nei amanau. Nge ämi kewe lusun oupwe liwiniti sememi fän kinamwe.”
    Juta a tüngor fän iten Peniamin
    44.18-34
    18Iwe, Juta a kanoto ren Josef o üreni, “Ai samol, kose mochen kopwe mwüt ngeniei ngang noum chon angang pwe üpwe apasätä och kapas ngonuk. Kose mochen kosap song ngeniei, pun en ka wewe chök me Farao. 19Ai samol, ka aisinikem äm noum chon angang, ‘Ifa usun, a chüen manau sememi? A pwal wor pwimi?’ 20Lon ena fansoun äm aia pälüenuk, ‘Ewer, a chüen manau semem, nge a chinlap. A pwal wor eman pwim we setipütür, semem a nöüni lon an chinlap. Iwe, pwin ewe setipütür a mäla, nge ese chüen wor eman nöün inan pwe i chök. Iwe, saman we a fokun tongei.’ 21Mürin ka ürenikem pwe aipwe uwato reöm pwim we pwe kopwe küna. 22Nge äm aia ürenuk, äm samol, ‘Ewe ät esap tongeni likitala saman, pun are epwe likitala, saman we epwe mäla.’ 23Mürin, ka ürenikem äm noum kei chon angang, ‘Ousap chüen tongeni küna mesei, are ousap uwato pwimi we setipütür rei.’ 24Nge lupwen äm aia liwinla ren semem noum we chon angang, aia asile ngeni alom kewe. 25Mürin, semem we a ürenikem, ‘Oupwe liwinsefälila Isip pwe oupwe kamö ekis anach mongö.’ 26Nge äm aia üreni, ‘Äm aisap tongeni feila. Are pwim we setipütür epwe etikem, aipwe feila. Pun aisap tongeni küna mesen ewe mwän, are pwim we setipütür esap etikem.’ 27Mürin, semem noum we chon angang a ürenikem, ‘Oua silei pwe Rahel pwülüei we a chök nöüni ngeniei ruoman ät. 28Iwe, eman a feil seniei, nge oua apasa pwe eman manmwacho a atatakisi inisin, pun üse chüen küna me mürin. 29Iwe, are oua pwal angei seniei ei ät, nge och feiengau epwe tori, oupwe atolongaei fän mökürei mi üwan lon lenien sotup ren ai letipeta.’ 30Are üpwe liwiniti semei noum we chon angang, nge ewe ät esap etikem, epwe fokun mäla, 31lupwen epwe küna pwe ewe ät esap etikem. Pun manauen semei we a riri ngeni manauen ewe ät. Iwe, äm noum chon angang kana aipwe atolonga semem noum we chon angang fän möküran mi üwan lon lenien sotup ren an letipeta. 32Pun ngang noum chon angang üa pwon ngeni semei we fän iten ewe ät. Üa apasa ngeni pwe are üsap aliwinato ren ei ät, epwe ukei chök lon unusen manauei me fän mesen semei. 33Iei mine kose kan mochen kopwe mwüt ngeniei ngang noum chon angang, pwe üpwe le siwili ei ät pwe kopwe nöüniei amanau. Kopwe pwal mwüt ngeni ei ät pwe epwe liwiniti saman we fiti pwin kewe. 34Pun ifa usun ai üpwe tongeni liwiniti semei, are ewe ät esap etiei? Üsap tongeni küna ewe riaföü epwe tori semei.”
    45
    Josef a pwäri i ngeni pwin kana
    45.1-28
    1Mürin, Josef esap chüen tongeni aposalong an kechü fän mesen chokewe mi ü arun. Iwe, a kökkö, “Aramas meinisin repwe towu seni ikei!” Iei mine esap wor eman a nom ren Josef, lupwen a pwäri i ngeni pwin kana. † 2Iwe, a fokun leüömong le kechü pwe ekewe re Isip me chon leimwen Farao ra rong. 3Mürin, Josef a üreni pwin kewe, “Ngang Josef. Ifa usun, semei a chüen manau?” Nge pwin kewe resap tongeni pälüeni, pun ra fokun rükö ren.
    4Iwe, Josef a kapas ngeni pwin kewe, “Ouse mochen oupwe kineto rei.” Iwe, ra kineto ren. Nge Josef a apasa, “Ngang pwimi Josef, ätewe oua amömöla Isip. 5Iwe, ousap aürek ren, ousap pwal tekitekila ren ämi amömöeila ikei, pun Kot a tinieito mwemi pwe üpwe amanaua aramas. 6Pun ruu ier a fis lengita lon ei fanü. Nge pwal limu ier repwe feito esap fis angangen fofot are kinikin lor. 7Iwe, Kot a tinieito mwemi pwe üpwe amanauakemi ren ei angang mi amwarar o föri met ämi me mwirimwirimi kana oupwe manau ren. 8Iei mine sap ämi oua tinieito ikei, pwe Kot. Iwe, Kot a awisaei pwe ngang üpwe eman sam ngeni Farao, üpwe pwal samolun unusen imwan o nemeni unusen ei fanü Isip. 9Oupwe kaila ren semei we o asile ngeni pwe iei alon Josef nöün we, ‘Kot a seikieitä pwe üpwe samolun unusen ei fanü Isip. Kopwe feito rei, nge kosap mang. 10Kopwe nonom lon ewe fanü Kosen pwe kopwe arap ngeniei, en me noum me nöün noum kewe, pwal noum sip me kow me meinisin mine ka eäni. 11Are ka nom lon Kosen, üpwe tongeni tümwünuk. Pun limu ierin lengita repwe pwal feito, nge üsap mochen pwe en me chon leimwom me noum kewe man oupwe echik.’ † 12Nengeni, oua püsin küna, pwal en pwii Peniamin ka küna pwe püsin ngang üa fos ngenikemi. 13Oupwe fokun apworausa ngeni semei usun ai nemenem lon Isip, pwal usun meinisin mine oua küna. Oupwe kaila o uwato semei ikei.” 14Mürin, Josef a romi Peniamin o kechü won üan, nge Peniamin a pwal kechü won üen Josef. 15Iwe, a pwal mitiri pwin kewe meinisin nge kechü. Mürin, pwin kewe ra kapas ngeni.
    16Iwe, lupwen ei pworaus a tori imwen Farao pwe pwin Josef ra war, Farao me nöün kewe nöüwis ra fokun pwapwa ren. 17Iwe, Farao a üreni Josef, “Kopwe üreni pwiüm kewe pwe repwe isetä ar kewe pisek won nöür kewe aas o liwiniti ewe fanü Kanaan. 18Repwe uwato semer me chon leimwer meinisin o feito rei. Iwe, ngang üpwe ngeniir eu fanü mi fokun mürina me lon ei fanü, pwe epwe wor ener mongö mi mürina me lon ei fanü. 19Kopwe pwal üreniir pwe repwe uwala woken seni ei fanü Isip, pwe wän nöür semirit me pwülüer. Repwe pwal uwato semer we o feito meinisin. 20Resap lolileniti pisekir repwe likitala, pun öchün pisekin unusen ei fanü Isip repwe pisekini.”
    21Iwe, nöün Israel kewe ra föri iei usun. Nge Josef a ngeniir woken usun alon Farao ngeni, a pwal ngeniir amötür. 22Iwe, a pwal ngeni eman me eman leir echö üf mi lingöch, nge a ngeni Peniamin ülüpükü föün moni silifer me limachö üf mi lingöch. 23Nge a tinala ren saman engol aas mi uwou pisek mi mürina seni Isip, pwal engol liefefinin aas mi uwou föün wiich, pilawa me ekoch mongö fän iten an sai. 24Mürin a afeilai pwin kewe. Nge mwen ar feila, a fönöör, “Ousap aninifengen won al.” 25Iwe, ra feila seni Isip o liwiniti ewe fanü Kanaan ren semer we Jakop. 26Iwe, ra asile ngeni, “Josef a chüen manau. A samolun unusen ewe fanü Isip.” Nge leluken Jakop esap mwökütüküt ren, pun esap tongeni lükü ar kapas. 27Nge lupwen ra apworausa ngeni meinisin mine Josef a üreniir, a pwal küna ekewe woken Josef a tinato ren pwe epwe wawa, iwe, leluken Jakop semer we a manauala. 28Iwe, Israel a apasa, “Iei üa lükülük. Josef nei we a chüen manau. Üpwe feila o nengeni mwen ai üpwe mäla.”
    46
    Jakop me an famili ra saila Isip
    46.1-27
    1Iwe, Israel a alükülükü an pisek meinisin o popuetä an sai. Nge lupwen a tori Peersepa, a asor ngeni än saman Isaak we Kot. 2Iwe, Kot a kapas ngeni Israel lon künan lepwin, “Jakop, Jakop.” Nge a üra, “Ngang iei.” 3Iwe, Kot a üreni, “Ngang Kot, än semom we Kot. Kosap niuokus le feila Isip, pun ikenan üpwe föri senuk eu mwü mi fokun watte. 4Ngang üpwe etukela Isip, nge üpwe pwal aliwinato mwirimwirum kana lon ei fanü. Iwe, Josef epwe amääk me lon Isip.” 5Mürin, Jakop a feila seni Peersepa. Iwe, nöün kewe mwän ra uwala Jakop semer we me nöür semirit pwal pwülüer won ekewe woken, Farao a tinala ren pwe epwe wawa. 6Iwe, ra pwal uwala nöür pwin man me ar pisek meinisin ra eäni me lon ewe fanü Kanaan o feila Isip. † 7Iwe, Jakop a uwala Isip mwirimwirin kana meinisin: nöün mwän pwal nöün nöün kewe mwän, nöün fefin pwal nöün nöün kewe fefin.
    8Ikkei iten ekewe mwirimwirin Jakop mi eti le feila Isip: Rupen nöün Jakop we mwänichi. 9Nge nöün Rupen kewe mwän: Hanok, Pallu, Hesron me Karmi. 10Simeon me nöün kewe mwän: Jemuel, Jamin, Ohat, Jakin, Sohar me Shaul nöün eman fin Kanaan. 11Lefi me nöün kewe mwän: Kerson, Kohat me Merari. 12Juta me nöün kewe mwän: Er, Onan, Shela, Peres me Sera. Nge Er me Onan ra fen mäla lon ewe fanü Kanaan. Iwe, nöün Peres kewe mwän: Hesron me Hamul. 13Isakar me nöün kewe mwän: Tola, Puwa, Jashup me Shimron. 14Sepulon me nöün kewe mwän: Seret, Elon, Jaleel. 15Ir meinisin nöün Jakop kewe mwän, pwal Tina nöün we fefin Lea a nöüni me won lon Mesopotamia. Iwe, iteiten mwirimwirin meinisin me won Lea ilik me ülüman. 16Iwe, Kat me nöün kewe mwän: Sifion, Hakki, Shuni, Espon, Eri, Aroti me Areli. 17Aser me nöün kewe mwän: Imna, Ishwa, Ishwi, Peria me Sera fefiner we. Nge nöün Peria kewe mwän: Heper me Malkiel. 18Ikkei ir mwirimwirin Jakop a nöüni me won Silpa ewe chon angang Lapan a ngeni Lea nöün we fefin, iteiter meinisin engol me wonoman. 19Iwe, nöün Rahel kewe mwän pwülüen Jakop we: Josef me Peniamin. 20Nge Asenat nöün Potifera, ewe souasoren On, a nöüni me won Josef Manasa me Efraim lon ewe fanü Isip. † 21Nge nöün Peniamin kewe mwän: Pela, Peker, Ashpel, Kera, Naaman, Ehi, Rosh, Muppim, Huppim me Art. 22Ikkei ir mwirimwirin Jakop a nöüni me won Rahel, iteiter meinisin engol me föman. 23Iwe, Tan me nöün mwän: Hushim. 24Naftali me nöün kewe mwän: Jaseel, Kuni, Jeser me Shillem. 25Ikkei ir mwirimwirin Jakop kewe, a nöüni me won Pila ewe chon angang Lapan a ngeni Rahel nöün we fefin, iteiter meinisin füman. 26Iwe, iteiten mwirimwirin Jakop meinisin ra etala Isip wone me wonoman, nge pwülüen nöün kewe mwän resap alea. 27Nge nöün Josef kewe mwän mi uputiu lon Isip ruoman. Iwe, kapachelapen chon leimwen Jakop meinisin ra feito Isip fik. †
    Jakop me an famili lon Isip
    46.28-47.12
    28Iwe, Jakop a tinala Juta ren Josef pwe epwe akomwola mwan lon ewe fanü Kosen. Iwe, ra tori ewe fanü Kosen. 29Nge Josef a amolätä wan woken pwe epwe feila o churi Israel saman we lon Kosen. Iwe, lupwen a churi, a romi saman o kechü won üan fansoun langatam. 30Nge Israel a üreni Josef, “Iei üpwe tongeni mäla, pun üa küna mesom, üa pwal silei pwe ka chüen manau.” 31Mürin, Josef a üreni pwin kewe me chon leimwen saman meinisin, “Üpwe feila o asile ngeni Farao pwe pwii kewe me chon leimwen semei meinisin ra feito rei seni ewe fanü Kanaan. 32Üpwe asile ngeni pwe ämi chon fofol man, pun iei ämi angang seni me lom. Oua pwal uwato nöümi pwiin sip me kow me pisekimi meinisin. 33Nge lupwen Farao epwe körikemiito o ais, ‘Met ämi angang?’, 34oupwe pälüeni pwe ämi chon fofol man seni ämi kükün tori ikenai, usun chök sememi kewe. Mürin epwe mwüt ngenikemi pwe oupwe nonom lon ewe fanü Kosen. Pun chon Isip ra anioputäsini chon fofol man.”
    47
    1Iwe, Josef a feila ren Farao o üreni, “Semei me pwii kewe ra feito seni ewe fanü Kanaan fiti nöür pwiin sip me kow me pisekir meinisin. Iei ra nonom lon ewe fanü Kosen.” 2Josef a pwal angei liman me lein pwin kewe o emwenireto fän mesen Farao. 3Iwe, Farao a aisini pwin Josef kewe, “Met ämi angang?” Nge ir ra pälüeni, “Äm noum kei chon angang aia chon fofol man usun chök semem kewe.” 4Iwe, ra pwal üreni Farao, “Äm aia etto pwe aipwe nonom lon ei fanü, pun ewe lengita a fokun chouiti ewe fanü Kanaan, pwe esap wor fetil fän iten nöüm kewe pwiin man. Iei mine aia tüngor ngonuk, kopwe mwüt ngenikem pwe aipwe nonom lon ewe fanü Kosen.” 5Mürin, Farao a üreni Josef, “Semom me pwiüm kewe ra feito reöm. 6Ewe fanü Isip a mwümwü ngonuk. Kopwe alenia semom me pwiüm kewe lon ewe fanü Kosen, ewe fanü mi mürina seni meinisin. Nge are ka silei ekoch me leir mi lipwäköch le fofol man, kopwe awisa ngeniir pwe repwe foleni nei pwiin man.” 7Mürin, Josef a pwal panalong Jakop saman we pwe epwe ütä fän mesen Farao. Iwe, Jakop a afeiöchü Farao. 8Nge Farao a aisini Jakop, “Fite ükükün ierin manauom?” 9Iwe, Jakop a pälüeni, “Ierin ai siamüfetal ipükü ilik. A chokükün ierin manauei, a pwal aweires, nge esap tori ükükün ierin manauen semelapei kewe lon ar siamüfetal.” 10Mürin, Jakop a afeiöchü Farao o feila seni. 11Iwe, Josef a alenia saman me pwin kewe o ngeniir eu fanü mi mürina seni meinisin lon Isip pwe repwe fanüeni, usun Farao a allük. Iwe, a ngeniir ewe fanü Rameses. 12Nge Josef a amongöü saman me pwin kewe me chon leimwen saman meinisin aükük ngeni iteiter.
    Josef a tümwünü wisan lupwen fansoun lengita
    47.13-26
    13Nge lon ewe fansoun esap chüen wor mongö lon unusen ewe fanü, pun ewe lengita a fokun chou. Iwe, chon ewe fanü Isip me Kanaan ra apwangapwangala ren ewe lengita. 14Iwe, Josef a ionifengeni ewe moni meinisin, pun aramasen ewe fanü Isip me Kanaan ra möni ngeni ener wiich. Iwe, Josef a iseni ewe moni lon imwen Farao. 15Nge lupwen a itela nöün ekewe aramasen Isip me Kanaan moni, chon Isip meinisin ra feito ren Josef o üreni, “Kose mochen kopwe ngenikem enem mongö. Kopwe alisikem pwe aisap mäla. Ese chüen wor nöüm moni.” 16Nge Josef a pälüeniir, “Are esap chüen wor nöümi moni, oupwe ngeniei nöümi man, nge ngang üpwe ngenikemi mongö.” 17Iei mine ra uwato nöür man ren Josef. Nge Josef a siwili ngeni mongö ekewe oris, pwiin sip me kow, pwal ekewe aas. Iwe, a ngeniir mongö siwilin nöür kewe man lon ewe ier. 18Nge lupwen ewe ier a la, ekewe chon Isip ra pwal feito ren Josef o apasa, “Aisap mochen tükümi senuk, äm samol, pwe nöüm moni a itela. Nge ka pwal nöüni nöüm pwiin man. Ese chüen wor och lusun aipwe tongeni ngonuk pwe inisim chök me fanüem. 19Kopwe alisikem pwe aisap mäla, nge fanüem esap feiengau. Kopwe mönikem me fanüem pwe siwilin enem mongö. Iwe, Farao epwe nöünikem amanau, epwe pwal fanüeni fanüem. Kose mochen kopwe ngenikem wiich pwe aipwe manau, pwal fotäm föün irä, pwe aipwe fotuki ewe fanü pwe esap pön.”
    20Iei mine Josef a möni unusen ewe fanü Isip fän iten Farao. Pun chon Isip meinisin ra amömöla fanüer pokiten ewe lengita a fokun chouitiir. Iei usun Farao a fanüeni unusen ewe fanü. 21Mürin, Josef a asilefeili lon unusen ewe fanü Isip pwe ekewe aramas repwe nöün Farao amanau. 22Iwe, fanüen ekewe souasor chök esap möni, pun wiser me ren Farao. Ra manau seni wiser kewe Farao a ngeniir, iei mine resap amömöla fanüer. 23Iwe, Josef a kapas ngeni ekewe aramas, “Nengeni, ikenai üa mönikemi me fanüemi fän iten Farao. Iei oupwe angei ekei föün irä pwe oupwe fotuki ei fanü. 24Nge lupwen fansoun kinikin oupwe ngeni Farao eu lelimu, nge rüanü lelimu oupwe püsin eäni, pwe epwe wor fotämi me enemi pwal enen chon leimwemi me nöümi semirit.” 25Iwe, ra apasa, “En ka amanauakem. Äm samol, kose mochen kopwe kirikiröch ngenikem. Farao epwe nöünikem amanau.” 26Iei mine Josef a föri eu allük usun ewe fanü Isip, a chüen fis tori ikenai, pwe Farao epwe angei eu lelimu seni uän fotar irä. Nge fanüen ekewe souasor chök Farao esap angei.
    Än Jakop kapasen amürinimä
    47.27-31
    27Iwe, ekewe chon Israel ra nonom lon Isip lon ewe sop itan Kosen. Iwe, ra pisekisekila ikenan, ra aupwuretiu o fokun chomongola. 28Iwe, Jakop a manau lon ewe fanü Isip lon ükükün engol me fisu ier, pwe unusen ierin manauen Jakop ipükü faik me fisu.
    29Nge lupwen a arap fansoun än Israel epwe mäla, a körato Josef nöün we o üreni, “Are üa küna cheni me reöm, kopwe sökalong poum fän aföi o pwon ngeniei pwe kopwe kirikiröch o tipelükülük ngeniei. Kosap peiaseniei lon Isip, 30nge kopwe uweeila seni Isip pwe üpwe peias lon lenien peiasen semei kewe.” Iwe, Josef a apasa, “Üpwe föri mine ka üreniei.” † 31Nge Jakop a apasa, “Kopwe akapel ngeniei pwe kopwe föri ei.” Iwe, Josef a akapel ngeni. Mürin, Israel a iotekin kilisou won an peet.
    48
    Jakop a afeiöchü Efraim me Manasa
    48.1-22
    1Ekoch fansoun mürin ra asile ngeni Josef, “Semom a samau.” Iei mine Josef a angei nöün kewe ruoman ät iter Manasa me Efraim o uweerela ren. 2Lupwen ra asile ngeni Jakop pwe Josef nöün we a feito ren, a achocho ngeni an epwe mot won an peet. 3Iwe, Jakop a üreni Josef, “Ewe Kot mi Unusen Manaman a pwä ngeniei me lon Lus lon ewe fanü Kanaan o afeiöchüei. 4Iwe, a kapas ngeniei, ‘Üpwe aupwuk o achomongok pwe kopwe wiliti eu mwichen aramas mi chomong, üpwe pwal ngeni mwirimwirum kana ei fanü pwe repwe fanüeni tori feilfeilachök. † 5Iwe, noum kana ruoman ät ra uputiu ngonuk me lon ei fanü Isip mwen ai feito lon ei fanü, ir nei. Efraim me Manasa üpwe fokun nöüniir usun chök Rupen me Simeon. 6Nge ekewe mi uputiu müriir en kopwe nöüni. Ir repwe wiseni wisen Manasa me Efraim. 7Iwe, lupwen üa saito seni Mesopotamia, nge üsamwo arap ngeni Efrat, Rahel a mäla lon ewe fanü Kanaan. Üa fokun letipeta ren mälan Rahel. Iwe, üa peiaseni lükün ewe al a ale ngeni Efrat, a pwal iteni Petleem.” †
    8Nge lupwen Israel a küna nöün Josef kewe ät, a ais, “Nöün iö ätekei?” 9Iwe, Josef a üreni saman we, “Ir nei, Kot a ngeniei me lon ei fanü.” Nge Israel a apasa, “Kose mochen kopwe emwenireto pwe üpwe afeiöchüür.” 10Nge mesen Israel a toputop pokiten an chinlap, pwe esap chüen tongeni künaöchü. Iwe, Josef a uweereto ren saman, nge Jakop a romiir o mitiriir. 11Iwe, Israel a üreni Josef, “Üsap fokun ekieki pwe üpwe chüen küna mesom. Nge nengeni, Kot a mwüt ngeniei pwe üpwe pwal küna noum kei ät.” 12Mürin, Josef a angeir me won afön Israel o chapetiu lepwül. 13Iwe, Josef a amwöchü pöür me ruoman o anomu Efraim pelimöngün Israel, nge Manasa a anomu pelifichin. Iwe, ekewe ruoman ät ra kineto ren. 14Nge Israel a afangara pöün o isetä pöüifichin won möküren Efraim ewe mi kis, nge pöüimöngün a isetä won möküren Manasa ewe mwänichi. 15Mürin a afeiöchü Josef o apasa, “Ewe Kot semelapei kewe Apraham me Isaak ra angang ngeni, ewe Kot mi emweniei lon unusen ränin manauei tori ikenai, 16pwal ewe chon läng mi amanauaei seni feiengau meinisin epwe afeiöchü ekei ät. Iwe, repwe iteni itei me iten semelapei kewe Apraham me Isaak tori feilfeilachök, repwe pwal fokun chomongola won fanüfan.
    17Nge lupwen Josef a küna pwe saman a isetä pöüifichin won möküren Efraim, a oput. Iei mine a amwöchü pöün saman pwe itä epwe amwökütü seni won möküren Efraim o isetä won möküren Manasa. 18Iwe, a üreni saman, “Sap ina, semei, pun ätei ewe mwänichi. Kopwe isetä pöüifichum won möküran.” 19Nge saman we esap tipeeu ngeni. Iei mine a apasa, “Nei, üa silei, üa silei. Manasa epwe pwal wiliti eu mwichen aramas, epwe pwal iteüöch. Nge pwin we mi kis epwe iteüöch seni, mwirimwirin kana repwe pwal wiliti chomong mwichen aramas.” 20Iwe, lon ewe chök ränin a afeiöchüür o apasa, “Chon Israel repwe eäni kapasen afeiöch itemi, pun repwe apasa, ‘Kot epwe föri ngonuk usun chök a föri ngeni Efraim me Manasa.’” Iei usun Jakop a akomwa Efraim mwen Manasa. † 21Mürin, Israel a üreni Josef, “Nengeni, üpwe le mäla, nge Kot epwe etikemiila o aliwinikemiila lon fanüen semelapemi kewe. 22Ngang üa ngonuk eu kinikinin fanü, nge üsap ngeni pwiüm kewe, ewe fanü üa angei seni chon Amor fän pöchökülen ai ketilas me ai likapich.”
    49
    Jakop a osuni usun nöün kewe
    49.1-28
    1Iwe, Jakop a köri nöün kewe mwän o üreniir, “Oupwe mwicheto rei pwe üpwe asile ngenikemi mine epwe torikemi lon ekewe fansoun repwe feito.
    2Oupwe chufengen o aüseling, ämi nei kana,
    oupwe aüselinga aloi.
    3Rupen, en nei mwänichi,
    ai tufich me akomwen ai pöchökül,
    ka fokun tekia lon om ling me om nemenem.
    4Nge ka mwökütüküt usun nonon leset.
    Kosap chüen tekia,
    pun ka kon ren ülüpwülüei.
    Ewer, ka alimengaua kiei ren om tolong lon.
    5Simeon me Lefi, ämi pwipwi.
    Oua eäni nöümi ketilas pisekin afeiengau.
    6Üsap eti ämi mwichen pwüngüpwüng,
    üsap pwal choni ämi mwich.
    Pun lon ämi song oua niela mwän,
    oua pwal pwapwaiti le sorongauei ätemwänin kow.
    7Üpwe anümamaua ämi song, pun a fokun chou.
    Üpwe pwal anümamaua ämi lingeringer, pun a ngau.
    Üpwe aimwüfesenikemi lon ewe fanüen Jakop
    o atoropasakemi lon Israel.
    8Juta, pwiüm kana repwe mwareituk.
    Poum epwe nonom won üen chon oputom,
    nge nöün semom kana repwe chapetiu mwom.
    9Juta, en eman apanen laion!
    Nei, ka fefeitä o pöchökülela ren liapom.
    Ka töpworo o konola usun chök eman laion,
    pwal usun chök eman liefefinin laion.
    Iö a pwora le apwökuk? †
    10Esap mwöküt senuk, Juta, ewe asisilen samol,
    nge mwirimwirum kana repwe nemenem fansoun meinisin
    tori epwe war ätewe mine an ewe nemenem.
    Iwe, chon ekewe mwü meinisin repwe aleasochis ngonuk.
    11Ka ri noum nienifön aas ngeni efoch irän wain mi mürina.
    Iwe, ka ötüüwelong üfom lon wain,
    üfom owokot ka ötüüwelong lon chönün uän wain.
    12Mesom ra parachol seni wain,
    nge ngiüm ra pwechepwech seni milik.
    13Sepulon, kopwe nonom aroset,
    nge arosetum epwe wiliti eu nomun ilen sip,
    kiännin fanüom epwe tori arun Siton.
    14Isakar, ka eman aas mi pöchökül,
    ka konetiu lefilen ekewe tuk man ra uwei.
    15Iwe, lupwen ka küna pwe om lenien asösö a öch,
    ka pwal küna pwe ewe fanü a mürina,
    ka rotiu pwe kopwe uwou mettoch mi chou won afarom.
    Iwe, ka fangatä pwe kopwe angang usun eman amanau.
    16Tan, kopwe souapwüng won aramasom
    usun chök ekewe lusun ainangen Israel.
    17Tan, kopwe wewe ngeni eman serepenit lepekin al,
    eman serepenit mi fokun poison won al,
    a küw apilipilin pechen oris,
    pwe ewe mi wawa epwe seletä.
    18Ai Samol mi Lapalap, üa asüküsükü om kopwe amanauaei.
    19Kat, eu mwichen chon solä repwe fiu ngonuk,
    nge en kopwe kul o tapweriir fän pwora.
    20Aser, anom mongö epwe somwola,
    kopwe amwolätä mongö mi mürina, a fich ngeni enen king.
    21Naftali, ka wewe ngeni eman chia mi pichila,
    nge apanom ra fokun mürina.
    22Josef, ka wewe ngeni efoch irä mi ua,
    ka fot ünükün eu chanpupu,
    nge palom ra tori won tit.
    23Chon likapich ra fokun maun ngonuk,
    ra likapichiik o ariaföüuk.
    24Nge om likapich a mei.
    Poum ra fokun lifech ren pöün än Jakop we Kot mi Manaman,
    ra pöchökül ren iten ewe Chon Mas,
    ewe Achauen Israel.
    25Än semom we Kot epwe alisuk,
    ewe Kot mi Unusen Manaman epwe afeiöchuk
    ren feiöch seni läng,
    pwal ren ewe feiöch seni fän pwül.
    Kopwe feiöch ren chomong man me chomong semirit.
    26Än semom we afeiöch a manaman seni än semelapei kewe afeiöch,
    a watte seni kiännin ekewe chuk mi nonom tori feilfeilachök.
    Ekei feiöch repwe nonom womw,
    en ewe mi imwü seni pwiüm kewe.
    27Peniamin, ka eman wolif mi mwacho.
    Lesosor ka ochei liapom,
    nge lekuniol ka aineti lusun liapom.”
    28Iei ekewe engol me ruu ainangen Israel, pwal iei usun mine semer we a üreniir, lupwen a afeiöchü eman me eman ren eu feiöch mi fich ngeniir.
    Jakop a mäla o peias
    49.29-50.14
    29Mürin, Jakop a fönöü nöün kewe, “Iei üpwe le mäla o churi ai kewe lewo. Oupwe peiaseniei ren semei kewe lon ewe pwangen achau a nom lon ewe tanipin Efron ewe re Hit. 30Ei pwangen achau a nom lon ewe tanipi Makpela ötiuen Mamre lon ewe fanü Kanaan, Apraham a mönifengeni me ewe tanipi seni Efron ewe re Hit, pwe an lenien peias. † 31Ikenan ra peiaseni Apraham me Sara pwülüan we, ra pwal peiaseni Isaak me Repeka pwülüan we. Iwe, ikenan ngang üa pwal peiaseni Lea. † 32Iwe, iei ewe tanipi me ewe pwangen achau mi nom lon, Apraham a möni seni ekewe re Hit.” 33Nge lupwen Jakop a awesala an fönöü nöün kewe mwän, a numätä pechen won an peet, mürin a müchüla ngasangasan. Iwe, a chufengen me an kewe lewo. †
    50
    1Iwe, Josef a chapela won saman we, a kechü won o mitiri. 2Mürin, Josef a allük ngeni nöün kewe chon angang mi sousäfei pwe repwe säfeeni saman. Iei mine ekewe sousäfei ra säfeeni Israel. 3Iwe, lupwen faik rän ra angang won, pun iei aükükün ränin ar angangen säfeeni. Nge chon Isip meinisin ra kechüeiti lon ükükün fik rän.
    4Iwe, wesin ekewe ränin kechü, Josef a kapas ngeni nöün Farao nöüwis, “Are üa küna ümöümöch me remi, ouse mochen oupwe üreni Farao ai kei kapas. 5Lupwen semei we a arap ngeni an epwe mäla, a üreniei, pwe üpwe pwon fän akapel pwe üpwe peiaseni lon an we peias a püsin amolätä fän itan lon ewe fanü Kanaan. Iei mine üa tüngor ngonuk, pwe kopwe mwüt ngeniei pwe üpwe feila o peiaseni semei. Mürin üpwe liwinsefälito.” † 6Nge Farao a üreni, “Kopwe feila o peiaseni semom usun om pwon ngeni fän akapel.”
    7Iwe, Josef a feila Kanaan pwe epwe peiaseni saman. Nge nöün Farao kewe nöüwis me ekewe meilapen chon leimwan pwal ekewe meilapen chon Isip meinisin ra eti. 8Pwal chon leimwen Josef, pwin kana me chon leimwen saman ra eti. Nge nöür kewe semirit pwal nöür pwin sip me kow ra likiti lon ewe fanü Kosen. 9Iwe, chon wawa woken me chon wawa oris ra pwal etala Josef. Ir meinisin eu mwich mi fokun watte. 10Iwe, lupwen ra tori ewe lenien wichiwich umwun wiich lon Atat ötiuen ewe chanpupu Jortan, ra kechü fän leüömong. Ikenan Josef a kechüeiti saman we lon ükükün fisu rän. 11Iwe, lupwen ekewe chon Kanaan ra küna ar kechü lon Atat ewe lenien wichiwich umwun wiich, ra apasa, “Oo, iei a fis eu mwichen kechüomong ren chon Isip.” Iei mine ra aita ngeni ewe leni Apel Misraim *, a nom ötiuen ewe chanpupu Jortan. 12Iwe, nöün Jakop kewe mwän ra föri ngeni usun mine a allük ngeniir. 13Ra uweala semer we ngeni ewe fanü Kanaan o peiaseni lon ewe pwangen achau mi nom lon ewe tanipi Makpela ötiuen Mamre, Apraham a mönifengeni me ewe tanipi seni Efron ewe re Hit, pwe epwe an lenien peias. † 14Mürin än Josef wes le peiaseni saman we, a liwinla Isip fiti pwin kewe me meinisin mi eti le peiaseni saman.
    Josef a annüküsefäli an chä ngeni pwin
    50.15-21
    15Iwe, mürin än semer we a mäla, pwin Josef kewe ra kapasfengen lefiler, “Met sipwe föri, ika Josef a chüen oputakich o liwini ngenikich ach kewe föföringau meinisin sa föri ngeni.” 16Iei mine ra tinala eman chon künö ren Josef pwe epwe asile ngeni, “Semom a allük ngenikem mwen an mäla pwe aipwe ürenuk, 17‘Kose mochen kopwe amusala än pwiüm kewe föföringau, pun ra tipis ren mine ra föri ngonuk.’ Iwe, iei aia tüngor ngonuk, ika kose mochen kopwe amusala ewe föföringau äm chon angang ngeni än semom we Kot aia föri.” Iwe, lupwen ar kapas ngeni, Josef a kechü. 18Mürin, pwin kewe ra püsin feito ren, ra chapetiu mwan o apasa, “Kose mochen kopwe nöünikem amanau.” 19Nge Josef a üreniir, “Ousap niuokus, pun ngang üa nom fän nemenien Kot. 20Ewer, ämi oua ekiekin föföringau ngeniei, nge Kot a awili ngeni mürina pwe epwe amanaua chomong aramas, usun a fis ikenai. 21Iei mine ousap niuokus, pun ngang üpwe tümwünükemi me nöümi semirit.” Iei usun a chächäriir ren an kapas pwetete ngeniir.
    Josef a mäla
    50.22-26
    22Iwe, Josef a nonom lon Isip me chon leimwen saman meinisin. Ükükün ierin manauen Josef ipükü engol. 23Iwe, Josef a küna aülüngatin tettelin nöün Efraim. Ra pwal uwato ren Josef nöün Makir kewe o anomu won afön. Nge Makir nöün Manasa. 24Iwe, Josef a üreni pwin kewe, “Ngang üpwe le mäla. Nge Kot epwe fokun alisikemi, epwe emwenikemiiwu seni ei fanü o aliwinikemiila lon ewe fanü a pwon ngeni Apraham, Isaak me Jakop.” 25Mürin, Josef a üreni nöün Israel kewe pwe repwe pwon fän akapel ngeni. Iwe, a apasa, “Oupwe pwon ngeniei pwe ika Kot epwe emwenikemiiwu seni ei fanü, oupwe uwala chüi.” † 26Iwe, Josef a mäla, lupwen a ierini ipükü engol. Ra säfeeni o iseni lon eu pwor lon Isip.

Join the conversation

Your email address will not be published. Required fields are marked *